بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس


تاثیر بر بورس: در بازار سهام صنایع و شرکت‌های مختلفی حضور دارند که تاثیر تغییرات تولید ناخالص داخلی بر هر یک از آنها متفاوت است. صنایع غیر‌صادراتی بیشترین آسیب را از جهش شدید نرخ ارز می‌بینند و معمولاً در کوتاه‌مدت با افت توان تولید مواجه می‌شوند. از این جهت سهام آنها نیز در این شرایط آسیب‌پذیر است. اما صنایع منتفع از رشد نرخ ارز وضعیت معکوسی دارند. تجربه روسیه نشان می‌دهد همگام با رشد شدید نرخ ارز، عملکرد بازار سهام آن کشور همگام با افت رشد اقتصادی رو به ضعف گذاشته اما به محض ایجاد ثبات در قیمت‌های ارز، بورس روسیه وارد یک دوره رشد مستمر و پردامنه شده است. البته با توجه به ترکیب صنایع بورس تهران (که حدود نیمی از آنها مستقیماً از رشد نرخ ارز منتفع می‌شوند) تجربه مزبور برای بازار سرمایه ایران می‌تواند متفاوت باشد؛ کافی است توجه کنید که حدود نیمی از وزن کنونی بازار سرمایه به شرکت‌های تولیدکننده محصولات معدنی، پتروشیمی و بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس فلزی اختصاص دارد. قیمت‌گذاری محصولات اکثر قریب به اتفاق شرکت‌های فعال در این صنایع با نرخ ارز آزاد انجام می‌شود. بدین ترتیب با تداوم رشد نرخ ارز می‌توان انتظار داشت درآمد این شرکت‌ها با جهشی متناسب با افزایش دلار نسبت به سال گذشته مواجه شود. اثر این مساله بر سودآوری بنگاه‌های مزبور به مراتب بیشتر است چرا که هزینه‌های این شرکت‌ها از بخش‌های ثابتی (نظیر هزینه دستمزد، استهلاک، انرژی و. ) تشکیل شده که همگام با رشد ارز افزایش نمی‌یابد. از این منظر می‌توان پیش‌بینی کرد ارزش سهام شرکت‌های این صنایع به دلیل رشد شدید سودآوری در مسیر صعود قرار خواهد داشت؛ صعودی که حتی می‌تواند شتابان‌تر از جهش ارزی باشد. بر این اساس، طبیعتاً گروه‌های پیشروی بورس در سال آینده همان صنایع منتفع از رشد نرخ ارز (معدنی‌ها، پتروشیمی‌ها و فلزی‌ها) خواهند بود و سایر گروه‌ها (نظیر خودروسازان، تجهیزات، دارویی‌ها، خدمات، بانک‌ها و‌. ) به دلیل فشارهای تورمی در بخش هزینه‌ها و کمبود سرمایه در گردش با چشم‌انداز پرچالشی مواجه هستند. بدین ترتیب در صورت رعایت وسواس لازم از سوی سرمایه‌گذاران می‌توان انتظار داشت به‌رغم نوسانات سیاسی، هنوز هم بازار سهام در سال 92 به علت چشم‌انداز جهش سودآوری بخشی از شرکت‌ها به عنوان یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری قابل اعتنا در میان بازارهای رقیب خودنمایی کند.

کشتی بورس و سکان ارز

ثبات ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی در یک دهه گذشته از مهم‌ترین فرضیه‌های اقتصادی سرمایه‌گذاران ایرانی بوده است. با این حال، از حدود دو سال پیش ثبات مزبور عملاً خاتمه یافت و از آن زمان تا‌کنون، افزایش نرخ ارزهای خارجی در کشور ما به عنوان یکی از موضوعات مهم روز اقتصادی مطرح شده و روز به روز اهمیت بیشتری یافته است. با این وجود، تا پاییز سال گذشته رشد نرخ ارز در بازار آزاد چندان قابل توجه نبود اما پس از آن، بر شتاب تضعیف ریال افزوده شده است. یک بررسی ساده نشان می‌دهد در پایان مهرماه سال گذشته قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران1250تومان بوده است که اگر قیمت‌های غیر‌رسمی فعلی را ملاک قرار دهیم، باید به رشد افسارگسیخته قیمت ارزهای خارجی (حدود سه برابر در 15ماه) اذعان کرد. این در حالی است که بورس تهران در سال جاری از قافله رشد ارزی عقب مانده و تا‌کنون به طور متوسط 43 درصد سود را نصیب سهامداران کرده است. (به نمودار رجوع شود)
اما پرسش اصلی برای فعالان بازار سرمایه این است که تاثیر این مساله بر قیمت‌های سهام و وضعیت بازار بورس چگونه است؟ از آنجا که بازار سهام برآیند تغییرات کلیه متغیرهای اقتصادی را در خود منعکس می‌کند، باید تاثیر رشد نرخ ارز را در بستری وسیع‌تر بررسی کرد تا از این رهگذر سمت و سوی آتی بورس تهران پیش‌بینی شود. به این منظور در مطلب حاضر تاثیر ارز بر سه متغیر عمده اقتصادی و به تبع آن پیامد تبعی آن بر وضعیت بورس را بررسی می‌کنیم.

1- تراز تجاری: این متغیر از مابه‌التفاوت ارزش صادرات یک کشور نسبت به واردات به دست می‌آید. به طور طبیعی، کسری بازرگانی نشانه ضعف و مازاد آن دلیل قوت اقتصاد ملی است. ایران به سبب صادرات نفت در یک دهه اخیر طبیعتاً همواره از مازاد تجاری قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده؛ اما اگر صادرات غیر‌نفتی را در برابر واردات قرار دهیم همواره کسری بازرگانی وجود داشته است. با افزایش شدید نرخ ارز، کالاهای وارداتی گران‌تر شده و کالاهای صادراتی در بازارهای خارجی قدرت رقابتی بیشتری می‌یابند. نتیجه این روند رونق صادرات و کاهش واردات است. این مساله در مورد ایران نیز اتفاق افتاده است. به عنوان یک نمونه بسیار جالب در این زمینه می‌توان به آمار گمرک اشاره کرد که بر مبنای آن در 10‌ماهه ابتدای سال جاری، میزان صادرات غیرنفتی (با احتساب میعانات گازی) به 4/34 میلیارد دلار رسیده که حدود سه درصد کمتر از 10‌ماهه آغازین سال 90 است. در همین مدت واردات رسمی به 8/43 میلیارد دلار بالغ شده که به لحاظ ارزشی 13 درصد نسبت به سال گذشته کمتر است. به این ترتیب کسری تجاری غیرنفتی ایران در این مدت به 4/9 میلیارد دلار رسیده است که کمترین کسری 10‌ماهه «تجارت غیرنفتی» در سال‌های اخیر است. با تداوم روند کنونی، از میان رفتن کسری تجاری غیرنفتی در سال 92 خورشیدی دور از دسترس نیست. این شاید در نگاه اول خبر خوبی برای پول ملی باشد اما نباید شتابان نتیجه‌گیری کرد. وجود مطالعه نمونه‌های مشابه کاهش ارزش پول ملی نشان می‌دهد مازاد تجاری نتوانسته است روند رشد ارزش پول‌های خارجی را متوقف کند. روسیه در این زمینه با توجه به اقتصاد نفتی آن نمونه خوبی برای مقایسه است. ارزش پول ملی این کشور (روبل) در طول سال 98 (هنگام وقوع بحران فرار سرمایه) در برابر دلار تا یک‌چهارم کاهش یافت. این مساله باعث کاهش واردات از 20 میلیارد دلار در سال به حدود نصف این مبلغ شد. با این حال در تمام طول این دوره، صادرات در محدوده 20 میلیارد دلار در سال ثابت ماند و حتی رو به افزایش گذاشت (یعنی مازاد تجاری حفظ شد)؛ اما این روند منجر به کنترل رشد نرخ ارز نشد و روند افزایش قیمت‌ ارزهای خارجی در سال بعد (99) هم ادامه یافت. علت این مساله به نوع تقاضای ارز باز ‌می‌گردد؛ به طوری که وقتی بازار در معرض «حمله سفته‌بازانه» قرار می‌گیرد، «مازاد ارزی ناشی از صادرات» در عمل مهار قیمت ارز را موجب نمی‌شود. از این منظر هر چند افزایش ارزش ارزهای خارجی باعث رونق کسب و کار صادرکنندگان است، اما این مساله لزوماً نقش اصلی را در تعیین نرخ ارز ایفا نخواهد کرد.

تاثیر بر بورس: مطالعه تاریخچه بازار بورس نشان می‌دهد پس از هر دو سال 74 و 81 که ارزش رسمی ریال با سقوط بیش از 50‌درصدی مواجه شده است، بورس تهران دوران طلایی خود را تجربه کرده است. قدیمی‌تر‌های بازار سرمایه هنوز بازدهی رویایی 139درصدی شاخص بورس در سال 82 را از یاد نبرده‌اند که پس از حذف ارز دولتی و یکسان‌سازی نرخ ارز در سطح هشت هزار ریال در دور دوم دولت خاتمی ایجاد شد. توجیه اقتصادی این واکنش بورس دشوار نیست؛ رشد نرخ ارز، صادرات را تقویت می‌کند و تولید داخلی را در برابر ورود کالاهای خارجی رقابتی‌تر و به صرفه‌تر می‌سازد. بدین ترتیب با توجه به منطق اقتصادی و نیز الگوی تاریخی مورد اشاره، این اتفاق در سال 92 هم قابل تکرار است؛ به ویژه در مورد سهام شرکت‌هایی که در داخل کشور تقاضای مصرفی دارند و مواد اولیه آنها نیز از داخل تامین می‌شود (به عنوان مثال صنایع سنگ آهن و فولاد). در این میان، مشکلات احتمالی ناشی از تحریم در نقل و انتقال ارز شرکت‌های صادرکننده (مثلاً پتروشیمی‌ها) به عنوان یک تهدید بالقوه مطرح است که البته هنوز نشانه‌ای از پیامدهای عملی آن در گزارش‌های مالی شرکت‌ها به چشم نمی‌خورد.

2- تورم: رشد قیمت کالاهای تولیدی و مصرفی در داخل نتیجه طبیعی افزایش نرخ ارزهای خارجی است. این افزایش قیمت‌ها بر اساس تجربه مشابه در کشورهای دنیا با یک تاخیر زمانی چند‌ماهه تاثیر خود را بر شاخص تورم بر جای می‌گذارد؛ البته آهنگ رشد تورم ناشی از کاهش ارزش پول ملی در اغلب موارد شیب کندتری نسبت به میزان افزایش قیمت ارز دارد؛ این مساله در کشورهای مختلف بسته به میزان واردات متفاوت است. در نمونه روسیه، تورم به میزان 40 درصد از رشد نرخ ارز محقق شده؛ به این معنا که چهار برابر شدن دلار در برابر روبل (افزایش 300‌درصدی) تاثیر خود را به صورت جهش 120‌درصدی قیمت کالاهای مصرفی در این کشور طی یک سال بر جای گذاشت. در ایران هم رابطه مزبور کمابیش صادق است. به نحوی که تورم سالانه در حال حاضر در محدوده 37 درصد قرار دارد؛ حال آنکه رشد نرخ ارزهای خارجی در 12‌ماهه اخیر حدود 100 درصد بوده است. به این ترتیب تداوم رشد و یا حداقل تثبیت تورم 30‌درصدی در صورت ادامه روند تضعیف پول ملی، سناریویی محتمل است.

تاثیر بر بورس: شاید شما با نسبت «قیمت بر درآمد سهام» یا P/E آشنا باشید. نسبت قیمت بر درآمد از تقسیم قیمت بر سود هر سهم شرکت به دست می‌آید. بنابراین، اگر P/E ‌سهام یک شرکت پنج باشد، به این معنی است که سرمایه‌گذاران حاضرند پنج ‌ریال برای هر یک ‌ریال از سود شرکت بپردازند و این عدد، نرخ بازگشت سرمایه 20‌درصدی سالانه را در مورد سهام این شرکت فرضی با فرض ثبات سودآوری و تقسیم کامل سود نشان می‌دهد. در حال حاضر نسبت میانگین P/E در بورس تهران معادل 8/5 واحد است که با میانگین بلندمدت تورم (یعنی 15 تا 20 درصد) هماهنگ است اما در صورت تداوم افزایش تورم شرایط متفاوت خواهد بود. بدین ترتیب اگر تا پیش از این، نسبت قیمت بر درآمد 5 تا 6 واحدی به عنوان میانگین بلندمدت بازار سرمایه برای قیمت‌گذاری سهام منطقی تلقی می‌شد، اینک با توجه به ریسک‌های پیرامونی و تورم بالای 30‌درصدی باید به انتظار تعادل آن در محدوده چهار واحد بود تا نرخ بازگشت سرمایه‌گذاری در بورس را توجیه‌پذیر کند. بدین ترتیب پیش‌بینی می‌شود افت این نسبت کلیدی در سال 92 اتفاق بیفتد که البته بخش عمده آن از محل رشد سودآوری شرکت‌ها (مخرج کسر) و نه افت قیمت سهام (صورت کسر) تامین خواهد شد. بنابراین، افزایش قابل ملاحظه نرخ ارز و رشد سودآوری شرکت‌ها موجب افت نسبت P/E بازار خواهد شد بدون آنکه لزوماً کاهش قیمت سهام از سطوح فعلی در بورس تهران رقم بخورد.

3- تولید ناخالص داخلی: اثر رشد ناگهانی نرخ ارز بر تولید ناخالص داخلی کشورها عمدتاً به صورت شوک‌های کاهنده است. برخی تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد تا زمانی که سیکل افزایش شتابان نرخ ارزهای خارجی متوقف نشود آهنگ کاهش تولید ملی ادامه خواهد یافت؛ این در حالی است که پیش‌تر ذکر شد کاهش ارزش پول ملی جذابیت صادرات را افزایش می‌دهد. از ترکیب این دو واقعیت می‌توان این گونه نتیجه گرفت که آسیب صنایع غیرصادراتی در این وضعیت بیشتر از تاثیر رونق صادرات است و همین مساله در مجموع باعث کاهش تولید ملی می‌شود. علت این عارضه نیز به کمبود شدید نقدینگی در بین تولیدکنندگان غیرصادراتی مربوط می‌شود زیرا رشد شدید نرخ ارز هزینه‌های آنها را به شدت افزایش می‌دهد، بدون آنکه منابع نقدینگی فوری جهت پوشش افزایش هزینه‌ها ایجاد شود. در مورد روسیه نرخ رشد اقتصادی در سال مورد بحث (98) به منفی هشت درصد رسید که نسبت به سال قبل از آن (حدود 5/0 درصد) افت شدیدی به شمار می‌رود.

تاثیر بر بورس: در بازار سهام صنایع و شرکت‌های مختلفی حضور دارند که تاثیر تغییرات تولید ناخالص داخلی بر هر یک از آنها متفاوت است. صنایع غیر‌صادراتی بیشترین آسیب را از جهش شدید نرخ ارز می‌بینند و معمولاً در کوتاه‌مدت با افت توان تولید مواجه می‌شوند. از این جهت سهام آنها نیز در این شرایط آسیب‌پذیر است. اما صنایع منتفع از رشد نرخ ارز وضعیت معکوسی دارند. تجربه روسیه نشان می‌دهد همگام با رشد شدید نرخ ارز، عملکرد بازار سهام آن کشور همگام با افت رشد اقتصادی رو به ضعف گذاشته اما به محض ایجاد ثبات در قیمت‌های ارز، بورس روسیه وارد یک دوره رشد مستمر و پردامنه شده است. البته با توجه به ترکیب صنایع بورس تهران (که حدود نیمی از آنها مستقیماً از رشد نرخ ارز منتفع می‌شوند) تجربه مزبور برای بازار سرمایه ایران می‌تواند متفاوت باشد؛ کافی است توجه کنید که حدود نیمی از وزن کنونی بازار سرمایه به شرکت‌های تولیدکننده محصولات معدنی، پتروشیمی و فلزی اختصاص دارد. قیمت‌گذاری محصولات اکثر قریب به اتفاق شرکت‌های فعال در این صنایع با نرخ ارز آزاد انجام می‌شود. بدین ترتیب با تداوم رشد نرخ ارز می‌توان انتظار داشت درآمد این شرکت‌ها با جهشی متناسب با افزایش دلار نسبت به سال گذشته مواجه شود. اثر این مساله بر سودآوری بنگاه‌های مزبور به مراتب بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس بیشتر است چرا که هزینه‌های این شرکت‌ها از بخش‌های ثابتی (نظیر هزینه دستمزد، استهلاک، انرژی و. ) تشکیل شده که همگام با رشد ارز افزایش نمی‌یابد. از این منظر می‌توان پیش‌بینی کرد ارزش سهام شرکت‌های این صنایع به دلیل رشد شدید سودآوری در مسیر صعود قرار خواهد داشت؛ صعودی که حتی می‌تواند شتابان‌تر از جهش ارزی باشد. بر این اساس، طبیعتاً گروه‌های پیشروی بورس در سال آینده همان صنایع منتفع از رشد نرخ ارز (معدنی‌ها، پتروشیمی‌ها و فلزی‌ها) خواهند بود و سایر گروه‌ها (نظیر خودروسازان، تجهیزات، دارویی‌ها، خدمات، بانک‌ها و‌. ) به دلیل فشارهای تورمی در بخش هزینه‌ها و کمبود سرمایه در گردش با چشم‌انداز پرچالشی مواجه هستند. بدین ترتیب در صورت رعایت وسواس لازم از سوی سرمایه‌گذاران می‌توان انتظار داشت به‌رغم نوسانات سیاسی، هنوز هم بازار سهام در سال 92 به علت چشم‌انداز جهش سودآوری بخشی از شرکت‌ها به عنوان یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری قابل اعتنا در میان بازارهای رقیب خودنمایی کند.

اثر تغییرات قیمت سکه، نرخ ارز، نفت و شاخص بورس تهران بر میزان تقاضای بیت‌کوین در ایران از طریق مدل خود رگرسیون برداری

با اینکه تنها 10 سال از معرفی پول مجازی بیت‌کوین و فناوری زنجیره بلوکی به جهان می‌گذرد، این فناوری نوین پولی توانسته تأثیرات جدی بر متغیرهای اقتصادی دیگر داشته باشد؛ تا جایی که نهاد‌های بین‌المللی پولی و بانکی را به بررسی عمیق، مقررات‌گذاری و واکنش واداشته است. در پژوهش پیش رو، اثر تغییرات قیمت سکه بهار آزادی، نرخ ارز، نفت و شاخص بورس تهران بر میزان تقاضای بیت‌کوین در کشور ایران با استفاده از داده‌های ماهانه در بازه زمانی فروردین‌ماه 1393 الی شهریورماه 1397 و با به‌کارگیری مدل خودرگرسیون برداری VAR بررسی شده است. نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد که در کوتاه­مدت قیمت سکه، سهام و نفت درصد بسیار کمی از تغییرات تقاضای بیت‌کوین در ایران را توضیح می‌دهند؛ اما در بلندمدت مقدار توضیح‌دهی این متغیرها از تغییرات میزان تقاضای بیت‌کوین در ایران افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.25382454.1397.3.8.6.2

عنوان مقاله [English]

The Effect of Coin Price, Exchange Rate, Oil and Tehran Stock Exchange Index on Bitcoin Demand in Iran by Self-Regression Model

نویسندگان [English]

  • Shabnam-o-ssadat Keyvanian 1
  • Fatemeh Jahangard 2
  • Yekta Ashrafi 3

Although only 10 years have passed since the Bitcoin and blockchain technology introduction into the world, this new monetary technology has had a serious impact on other economic variables such that the international monetary and banking institutions has been forced to investigate, regulate and react to them. The present study investigates the effects of price changes of coin, oil, Exchange Rate, and Tehran Stock Market Index on the Bitcoin's demand in Iran for monthly data for the period from April 2014 to September 2018 by using the Vector Autoregressive Model (VAR). The result shows that, in the short term the price of coins, stocks and oil explains a very small percentage of changes in Bitcoin's demand in Iran. But in the long run, these variables explain more of the بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس Bitcoin demand changes in Iran.

تسعیر ارز به زبان ساده !

تسعیر ارز

تسعیر ارز یکی از مسائل مهم اقتصادی و تجاری در تمام دنیاست. در کشورهای مختلف از طریق تسعیر ارز اثر تغییرات نرخ ارز در عملیات مالی و حسابداری شرکت‌ها و واحدهای تجاری بررسی و به صورت استاندارد در صورت‌های مالی آن‌ها منعکس می‌شود.

در کشور ما به دلیل بالا بودن نسبی نرخ تورم سالیانه و در نتیجه آن کاهش ارزش پول ملی، تقریبا همه واحدهای تجاری از جمله واحدهایی که به واردات یا صادرات می‌پردازند درگیر این مسأله‌اند. از آن جا شرکت‌های پذیرفته شده در بورس نیز جزء بزرگترین واحدهای تجاری کشور و به نوعی بخش مهمی از چرخه اقتصاد می‌باشند، توجه به این موضوع برای سرمایه‌گذاران این حوزه و حتی سایر بازارهای موازی الزامی است.

یک واحد تجاری فعالیت‌های خارجی خود را به دو صورت انجام می‌دهد. ممکن است معاملاتی به ارز انجام دهد یا عملیات خارجی داشته باشد. لذا قبل از بیان دقیق‌تر مفهوم تسعیر ارز لازم است بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس که درباره‌ی این مفاهیم توضیحاتی ارائه شود.

تعریف ارز

ارز یا currency نوعی پول پذیرفته شده است که توسط دولت توزیع شده و مبادله کالا و خدمات با آن امکان‌پذیر است. هر کشوری ارز مخصوص به خود را دارد. در بعضی موارد برای مبادلات و معاملات تجاری لازم است از ارز رایج کشور مقابل یا ارزهای معتبر جهانی استفاده کرد. در مقاله “کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟” به طور مفصل در مورد ارز و بازار ارز صحبت کرده‌ایم.

معاملات ارزی

به معاملاتی که در آن‌ها به‌جای ریال از ارز استفاده شود معاملات ارزی می‌گویند. برای مثال خرید یا فروش کالاها یا خدماتی که قرار است بهای آن‌ها به ارز پرداخت یا دریافت شود جزء معاملات ارزی هستند.

عملیات خارجی

به کلیه‌ی عملیات یک واحد تجاری فرعی، وابسته، یا شعبه‌ی دیگر واحد تجاری اصلی یا مشارکت با سایر واحدهای تجاری که در کشوری دیگر مستقر شده باشد را عملیات خارجی گفته می‌شود. در واقع به فعالیت‌ واحدهای مستقر در خارج از کشور برای یک شرکت داخلی، عملیات خارجی می‌گویند. مثلا اگر یک کارخانه تولیدی دارای شعبه یا واحدی در سایر کشورها باشد، به فعالیت آن‌ واحد یا شعبه در کشور مذکور عملیات خارجی می‌گویند.

واحد پول گزارشگری

واحد پولی که صورت‌های مالی بر اساس آن تنظیم می‌شود. مثلا در اکثر شرکت‌های ایرانی واحد پول گزارشگری ریال است.

نرخ تسعیر

نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر را نرخ تسعیر ارز گویند. اما به دلیل این که تعیین نرخ لحظه‌ای ارز دشواری‌های خاص خود را دارد، معمولا به صورت تقریبی در بازه‌های زمانی مختلف مثل یک هفته یا یک ماه از میانگین نرخ ارز به عنوان نرخ تقریبی استفاده می‌شود. اما اگر نوسانات نرخ ارز شدید باشد، نمی‌توان به این میانگین اتکا کرد!

نحوه محاسبه تسعیر ارز

اگر عملیات مالی یک شرکت به ریال ثبت شود، باید تمام معاملات ارزی آن به ریال تبدیل شود. این تبدیل واحد پولی را تسعیر ارز می‌گوییم.

در فرهنگ دهخدا تسعیر، نرخ نهادن و قیمت گذاری معنا شده است.

در واقع با تسعیر ارز حسابدار بررسی می‌کند که نرخ تغییرات ارز چه تاثیری بر عملیات مالی گذاشته و آیا برای شرکت سودآور بوده است یا خیر!

تبدیل واحد پولی را تسعیر ارز می‌گوییم.

یک مثال ساده!

فرض کنید یک شرکت تولیدی ایرانی با شرکتی خارجی وارد معامله می‌شود. اگر پرداخت مدتی بعد از معامله صورت گیرد، نرخ ارز در زمان انجام معامله و زمان پرداخت تفاوت خواهد داشت.

برای مثال فرض کنید یک شرکت ایرانی کالایی را با قیمت ۱۰۰۰ دلار به یک شرکت خارجی می‌فروشد و در زمان امضای قرارداد نیز نرخ دلار ۴۰۰۰ تومان بوده است. پس معامله به صورت زیر ثبت می‌شود:

قیمت فروش کالا در قرارداد = قیمت کالا به دلار × نرخ دلار در زمان قرارداد

۴ میلیون تومان = ۴۰۰۰ تومان * ۱۰۰۰ دلار

پس از مدتی و در هنگام پرداخت شرکت خارجی قیمت دلار افزایش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان می‌رسد! در این صورت شرکت ایرانی به ازای هر کالا از محل افزایش نرخ ارز ۸ میلیون تومان دیگر هم سود می‌کند. در واقع قیمت فروش به‌صورت زیر ثبت می‌شود:

قیمت دریافتی فروش کالا = قیمت کالا به دلار × نرخ دلار در زمان پرداخت

۱۲ میلیون تومان = ۱۲۰۰۰ تومان * ۱۰۰۰ دلار

در این جا شرکت از محل تسعیر ارز ۸ میلیون تومان سود کرده است.

لذا به سود یا زیانی که حاصل از تغییر نرخ ارز در صورت‌های مالی باشد، بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس سود یا زیان ناشی از تسعیر نرخ ارز می‌گویند.

روش‌های مختلف محاسبه تسعیر ارز

حسابداران معمولا به سه طریق تسعیر ارز را ثبت می‌کنند.

  1. در طول یک سال نرخ ارز را ثابت در نظر گرفته و معاملات شرکت را با آن نرخ ثبت می‌کنند. در انتهای سال مانده‌های ارز حاصل از معاملات را بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس تسعیر کرده و سود و زیان حاصل از تسعیر ارز شرکت را محاسبه می‌کنند. این روش دقت محاسبات پایینی دارد، چون معمولا در طول یک سال ارز نوسانات زیادی دارد که در این روش درنظر گرفته ‌نمی‌شود.
  2. تسعیر یا به صورت ماهانه و یا در دوره‌ی مالی مشخص انجام می‌شود. در این روش در هر ماه یا در هر دوره مالی نرخ ارز بروز رسانی می‌شود و تسعیر بر اساس نرخ جدید محاسبه می‌شود.
  3. نوسانات نرخ ارز به صورت روزانه ثبت شده و عملیات تسعیر روزانه محاسبه می‌شود. این روش نسبت به دو روش قبل از دقت بیشتری برخوردار است.

چکیده مطلب:

در این مقاله سعی کردیم مفهوم تسعیر ارز و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن را با چند مثال شرح دهیم. فهمیدیم که برای‌ ثبت معاملات‌ ارزی‌ و عملیات‌ خارجی‌ یک واحد تجاری‌ باید صورت‌های مالی‌ به‌ واحد پول‌ گزارشگری‌ (ریال‌) تسعیر شود و تاثیر تغییرات نرخ ارز بر عملیات مالی آن واحد‌ بررسی شود. امروزه بسیاری از عملیات‌های مالی با نرم‌افزارهای کاربردی راحت‌تر محاسبه می‌شوند اما برای حسابداران یا مدیران مالی شرکت‌ها و یا فعالان بازار سرمایه لازم است که با این مفاهیم پایه‌ای آشنا باشند تا بتوانند هر چه بهتر صورت‌های مالی را تحلیل و بررسی کنند.

نظرت درباره این مطلب چیه؟

میتونی از ۱ تا ۵ امتیاز بدی

میانگین نظرات / ۵. تعداد نظردهی:

اولین نفر شما هستید

۶۱ دیدگاه . دیدگاه تازه ای بنویسید

عالی بود فقط وقتی در بخشنامه بانک مرکزی مثلا در اسفند نرخ تسعیر برای گزارشگری مالی سال مالی منتهی به اسفند درج می‌شود این متوسط آن سال است یا فقط ماهانه اسفند ؟

سلام، وقتی صحبت از گزارش سال مالی هست قاعدتا آمار مربوط به سال هست.

امروز نرخ تسعیر ۲۰تمن اعلام کردند
آیا باعث افزایش قیمت دلار آزاد میشود؟

عاالی بود شیوا و رسا …سپاس فراوان

با سلام، مثالهایی که در اینجا اورده شده برای کالا است. فرض کنید برای اجرای پروژه ای سرمایه وارد کشور میشود. سرمایه گذار ارزی در قبال ارز واریزی به حساب سرمایه پذیر ایرانی چک ریالی بابت تضمین دریافت میکند. شرکت ایرانی سرمایه پذیر بواسطه نوسانات شدید نرخ ارز ورشکسته میشود. چک تضمین وجه ارزی در تاریخ مبادله چک به نرخ تسعیر روز واریز سرمایه گزار صلدر و بوی تسلیم شده است. استرداد وجه سرمایه گزاری با چه نرخی است؟ برای تاریخ ئقبل از توقف تکلیف روشن است ولی برای دوران پس از توقف ایا با همان نرخ تسعیر زمان مبادله چک است؟ تعبیر قانون تجارت ظاهرا چنین است . برای دوران سالهای ۸۲-۹۰ این فرمول و نوسانات ارز جواب میداد ولی با جهش نرخ ارز کارها بلاتکلیف باقی ماند و ورشکستگی ها امری عادی شد.

سلام ممنون از توضیحات کامل و شیوا
فقط یه سوال
سود ناشی از تسعیر رو آیا میشه به عنوان سود در نظر گرفت چون به هر حال بازرگان باید با ارز گرانتر همان کالا رو وارد کنه در واقع ارزش افزوده ای به دست نیامده

خیلی عالی و واضح، ممنون

ممنون ساده و کامل پاسخ دادید

سلام ممنون توضیحات ساده و شیوا بود ممنون

کاش ثبت ها رو به همراه مثال می زدید

بسیار روان و ساده توضیح دادید
سپاس برای توضیح هاتون

ممنون از شما . بسیار روان و کامل

خیلی سایت خوبی دارین ❤️❤️❤️

بالاخره فهمیدم😉
ممنون

تشکر از جناب عرفانیان و همکاران شما
بسیار شیوا شرح دادید .
لطفا اینگونه مطالب را بطور مستمر و بهمین رسایی بیان فرمایید . آرزوی موفییت

ممنون بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس مطالب با مثالها مفهومی بود

عالی بود.به زبان ساده
سپاس

در ابتدا از تو ضیحات ساده و روان سپاسگزارم و عرض میکنم
نرخ تسعیر ارز به ۱۵۹۰۰ تغییر یافت

بسیار عالی و با مثالهای واضح و روشن بیان کردید سپاس فراوان مثالهای ساده و بسیار مفهومی بود تشکرفراوان

خیلی عالی بود واقعا جای تشکر داره

سلام خیلی بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس ممنونم
عالی بود
اگه میشه باز هم درمورد تسعیر نرخ ارز
مطالبی هست عنوان کنید
ممنون میشم

سلام
من ۲ تا مقاله دیگه هم خونده بوده وخیلی پیچیده و عمیق توضیح داده بود که کامل متوجه نشدم ولی با یک بار خوندن مقاله شما هر کسی به راحتی متوجه مطالب میشه بهتر ار اون هم مثالهایی که مطرح کردید که به راحتی فهم مطلب کمک میکنه

خیلی خوب توضیح دادید ممنونم

سلام و سپاس از توضیحات شما به زبان ساده

درود و ادب.مطلبی که فرستادم در شبکه های مجازی دست به دست میشه.آیا واقعیته؟

دولت ومجلس اسلامی این روزها چراغ خاموش یک کلاه جدیدی سرمردم گذاشتن تقریبا هیچکس هم متوجه نشد . میدونید که در اثر تحریمها که کاغذ پاره ای بیش نیست فروش وصادرات نفت در یک سال گذشته از دوملیون وسیصد هزار بشکه به حدود پانصد هزار بشکه رسیده .در این مدت با بازی دادن مردم در بورس و مسکن ملی و امثالهم جبران قسمتی از این کم شدن درامد را نمودند .اما حالا که دیگر مردم متوجه این کلک دولت شده اند و تمایلی به سرمایه گداری در بورس و سایر بازارهای دروغی رو ندارند. در بودجه ۱۴۰۰ نرخ تسعیر ارز رو از ۴۲۰۰ تومن به ۱۷۵۰۰تومن افزایش دادند . یعنی کم شدن فروش نفت تا سطح یک چهارم گذشته را با چهار برابر کردن نرخ تسعیر ارز جبران کردند .میدانید به چه معنی است ؟ یعنی هر یک دلاری که از صادرات محصولات نفتی وپتروشیمی بدست دولت میرسید تبدیل ۴۲۰۰ تومن میشد . درسال اینده تبدیل به ۱۷۵۰۰ تومن میشه . باز میدونید یعنی چی ؟ یعنی کالاهایی که با قیمت ۴۲۰۰ تومن وارد میشد از سال آینده با قیمت ۱۷۵۰۰ تومن وارد میشه . باز میدونید یعنی چی ؟یعنی تورم ۴۱ درصدی به بالای ۱۶۰ درصد خواهد رسید . یعنی من وشما سال اینده قدرت خریدمون ۴۰۰ درصد کاهش پیدا میکنه . یعنی سال دیگه ما مردم ۴ برابر فقیرتر میشیم . و افزایش حقوقهایی که میگن ۲۵ درصد افزایش پیدا میکنه در برابر گرانی ۴۰۰ درصدی یعنی ۳۷۵ درصد دولت از جیب ملت دزدیده و برده

دوست عزیز. کمیسیون تلفیق مجلس، نرخ تسعیر را از ۴۲۰۰ به ۱۷۵۰۰ رسوند که اتفاقا تصمیم کاملا درستی بود. ارز ۴۲۰۰ در واقع توزیع رانت بود و فقط دلالها سود میکردند. روحانی خیلی بهش فشار اومده که چنینی نرخی برای تسعیر در کمیسیون تلفیق تصویب شده. حالا کالاها با قیمت ۱۷۵۰۰ وارد میشه، ولی در عوض، ما به التفاوت ارز ۴۲۰۰ و ارز ۱۷۵۰۰ را به عنوان یارانه، به خود مردم میدند.
ارز ۴۲۰۰ که معروف است به دلار جهانگیری، فروردین ۹۷ در دولت به تصویب رسید. یکی از اشتباه ترین تصمیمات دولت، تصویب ارز ۴۲۰۰ بود که فقط و فقط دلالها پولدار شدند، ولی مردم سر سفرشون سودی ازش نبردند.
اون چیزی که باعث تورم و گرانی های کمرشکن میشه، در واقع کسری بودجه هست که وقتی دولت با کمبود درآمد مواجه میشه، متوسل به استقراض از بانک مرکزی میشه. بانک مرکزی هم نقدینگی خلق میکنه و به دست دولت میده. خلق نقدینگی باعث کاهش ارزش ریال و کاهش قدرت خرید و در واقع همون گرونی میشه. پس این دو مفهوم را قاطی نکنید.

سلام…. دوست عزیز…. هرچند که دیر شده برای پاسخگویی…. ولی این چیزی که شمامیفرمابید…. اصلا امکان پذیر نیست…. دولت چراغ خاموش یارانه چندین قلم کالا رو حذف کرد…. بعد توقع دارید…. مابه التفاوت ۴۲۰۰تا ۱۷۵۰۰رو یارانه بدن به ملت؟؟؟؟؟؟

یارانت رو گرفتی شما ؟ ما که چیزی ندیدم از این مابه التفاوت. هه

دوست عزیز امروز ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ است،نمیدونم این پیام رو میخونی یا نه، برای افراد جدید مینویسم که یارانه آزاد شد و ما مردم عادی فقیرتر از همیشه شدیم. میخوام ببینم هنوز همون نطر رو داری؟ دولت مابهتفاوت ۴۲۰۰ تا ۱۷۵۰۰ یا هرچقد اعلام کرد بهت پرداخت کرد؟ خوشبحالت پس، به ما ۳۰۰ تومن دادن و ماهیانه چندین برابر دزدیدن. فقط پول شیر خشک و پوشک بچه من دوبرابر شد، الباقی بماند

نرخ ارز چگونه بورس را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

نرخ ارز چگونه بورس را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

باشگاه خبرنگاران جوان نوشت: یک کارشناس بازار سرمایه تورم را علت اصلی مشکلات و بی ثباتی‌های بازار سرمایه می‌داند.

علی حیدری کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا رابطه‌ای بین شاخص سهام و نرخ دلار وجود دارد؟، گفت: در ایران چیزی به اسم بورس و یا حتی سهام نداریم و آنچه که در حال حاضر در بازار سرمایه در حال مبادله است، شبیه به بازار حراج است. یعنی هرکس که پول بیشتری بدهد مالک آن سهم خواهد بود.

حیدری افزود:اگر فرض کنیم که شاخصی به نام شاخص سهام داریم، رابطه‌ای که بین نرخ ارز و شاخص سهام وجود دارد، تورم است. از دهه ۵۰ خورشیدی تاکنون به دلیل ضعف در مدیریت بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس اقتصادی، تورم به خوبی خود را در بطن اقتصاد جامعه نشان داده است.

او ادامه داد: بیشترین اثرگذاری یا حجم مبادلات در بازاری خود را نشان می‌دهد که از سوی دولت یا نهادهای خاصی حمایت و تعریف شود. به عنوان مثال ارائه یک مصوبه در مجلس می‌تواند نگاه‌ها را به سوی بازاری خاص بررسی تاثیر نرخ ارز روی بورس سوق دهد و در کنار آن تورم نیز سبب گردش مالی زیادی خواهد شد. امسال هم حمایت یک جانبه دولت به لطف تبلیغات صدا و سیما سبب شد که تورم سبب گردش مالی در بازار سهام شود. در حال حاضر نیز به علت تورم سنتی که همواره در اسفند ماه وجود دارد، بازار دلار، سکه و طلا می‌تواند جذابیت زیادی داشته باشد؛ بنابراین تورم، نقطه مشترک و آغازگر جهش هر بازاری است و حاصل ضعف مدیریت اقتصادی دولت هاست.

نرخ ارز چگونه بورس را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به اینکه چرا با وجود افزایش نرخ دلار در چند ماه گذشته شاخص بورس همچنان نزولی بود، اظهار کرد: هجوم نقدینگی در بازارهای داخلی سیگنال‌های بالا به بطن جامعه ارائه می‌کند. به همین دلیل بعد از اینکه اکثر سهامداران متوجه حمایت‌های لفظی دولت از بازار سهام شدند، سعی در خروج از بازار سهام کردند و به تبع آن این میزان نقدینگی در بازارهای دیگر خودش را نشان داده و به بازار دلار وارد شد. پس اگر پایان سال نبود این نقدینگی قطعا در سایر بازارها خود نمایی می‌کرد.

جهش بازار سرمایه در گرو تورم است

حیدری با اشاره به صنایع متاثر از نوسانات دلار در بورس اظهار کرد: صنایعی که می‌توانند از نوسان نرخ ارز تاثیر بگیرند صنایع پتروشیمی یا نفتی هستند که خود این صنایع نیز از تورم متاثر هستند. چیزی که بازار سهام ایران را به خوبی حرکت می‌دهد فقط تورم موجود در بازار است نه کار اقتصادی که انجام گرفته باشد. به عنوان مثال زمانی که از خودروسازان حمایت صورت گرفته و قیمت افزایش می‌یابد، به تبع آن قیمت سهام خودرویی‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند.

او ادامه داد: زمانی که در بازارهای بین المللی قیمت فولاد زیاد می‌شود، سهام فولادی ایران نیز به لطف این خبر (که اصلا اثری هم بر فولاد ایران ندارد) افزایش قیمت پیدا می‌کند. به عبارت دیگر در ایران شاخص دلار یعنی شاخص تورم. به همین دلیل است که به محض حرکت دلار، سایر بازارها هم به تبع آن با دریافت سیگنال‌هایی از صنایع بالادستی شروع به حرکت می‌کنند. به این دلیل که در وضعیت اقتصادی فعلی و رکود تورمی مردم ناچارند تا سرمایه خود را در یک بازار گردش دهد تا از ذوب شدن سرمایه خود جلوگیری کند.

اثر تغییرات قیمت سکه، نرخ ارز، نفت و شاخص بورس تهران بر میزان تقاضای بیت‌کوین در ایران از طریق مدل خود رگرسیون برداری

با اینکه تنها 10 سال از معرفی پول مجازی بیت‌کوین و فناوری زنجیره بلوکی به جهان می‌گذرد، این فناوری نوین پولی توانسته تأثیرات جدی بر متغیرهای اقتصادی دیگر داشته باشد؛ تا جایی که نهاد‌های بین‌المللی پولی و بانکی را به بررسی عمیق، مقررات‌گذاری و واکنش واداشته است. در پژوهش پیش رو، اثر تغییرات قیمت سکه بهار آزادی، نرخ ارز، نفت و شاخص بورس تهران بر میزان تقاضای بیت‌کوین در کشور ایران با استفاده از داده‌های ماهانه در بازه زمانی فروردین‌ماه 1393 الی شهریورماه 1397 و با به‌کارگیری مدل خودرگرسیون برداری VAR بررسی شده است. نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد که در کوتاه­مدت قیمت سکه، سهام و نفت درصد بسیار کمی از تغییرات تقاضای بیت‌کوین در ایران را توضیح می‌دهند؛ اما در بلندمدت مقدار توضیح‌دهی این متغیرها از تغییرات میزان تقاضای بیت‌کوین در ایران افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.25382454.1397.3.8.6.2

عنوان مقاله [English]

The Effect of Coin Price, Exchange Rate, Oil and Tehran Stock Exchange Index on Bitcoin Demand in Iran by Self-Regression Model

نویسندگان [English]

  • Shabnam-o-ssadat Keyvanian 1
  • Fatemeh Jahangard 2
  • Yekta Ashrafi 3

Although only 10 years have passed since the Bitcoin and blockchain technology introduction into the world, this new monetary technology has had a serious impact on other economic variables such that the international monetary and banking institutions has been forced to investigate, regulate and react to them. The present study investigates the effects of price changes of coin, oil, Exchange Rate, and Tehran Stock Market Index on the Bitcoin's demand in Iran for monthly data for the period from April 2014 to September 2018 by using the Vector Autoregressive Model (VAR). The result shows that, in the short term the price of coins, stocks and oil explains a very small percentage of changes in Bitcoin's demand in Iran. But in the long run, these variables explain more of the Bitcoin demand changes in Iran.



اشتراک گذاری

دیدگاه شما

اولین دیدگاه را شما ارسال نمایید.