اختلاف نرخ ارز نیما و بازار آزاد به مرور کاهش خواهد یافت
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه اختلاف نرخ نیما و بازار آزاد به مرور کاهش خواهد یافت، گفت: نرخ سود بین بانکی در چارچوب سیاست‌های پولی بانک مرکزی کنترل می‌شود.
به نقل از سازمان بورس و اوراق بهادار، جلسه رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار پیرامون موضوعات مهم بازار پول و سرمایه هم اکنون در ساختمان بانک مرکزی در حال برگزاری است.
ضرورت کنترل نرخ بهره بین بانکی و کنترل تورم به صورت توأمان، یکسان بودن سیاست اعمالی و اعلامی و انعکاس آن به فعالیت اقتصادی از اصلی‌ترین موضوعات مطرح شده در این جلسه است.
علی صالح‌آبادی رئیس کل بانک مرکزی در این نشست گفت: دغدغه بازار سرمایه، دغدغه بانک مرکزی است، نرخ بهره بین بانکی با سیاست مشخصی کنترل خواهد شد و تصمیماتی در روز گذشته در این خصوص اتخاذ شده است.
وی با بیان اینکه روند کاهشی نرخ بهره‌بین‌بانکی به زودی آغاز خواهد شد، گفت: صنعت بانکداری که در بورس نیز فعال است با مشکلاتی همراه است. نرخ فعلی بهره بین بانکی ناشی از عرضه و تقاضای عادی ذخایر بانک‌ها بوده که در شرایط تورمی اجتناب‌ناپذیر است. کنترل این نرخ در کریدور مشخص دنبال خواهد شد تا از افزایش بیشتر پیشگیری و روند کاهشی آغاز شود.
صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: تسهیل در صدور مجوز صندوق‌های وابسته به بانک‌ها در دستورکار کمیته مشترک بانک مرکزی و بازار سرمایه قرار خواهد گرفت.
وی ادامه داد: اختلاف نرخ نیما و بازار آزاد به مرور کاهش خواهد یافت.
صالح آبادی همچنین با اشاره به موضوع نرخ سود بین بانکی به عنوان یکی از دغدغه‌های فعالان بازار سرمایه گفت: نرخ سود در بازار بین بانکی طبیعتاً متناسب با عرضه و تقاضا و مکانیزم بازار تعیین می‌شود، اما بانک مرکزی به عنوان بازارساز و در چارچوب سیاست پولی ضدتورمی که به تأیید دولت نیز رسیده است، در این بازار حضور دارد و نرخ سود در این بازار را در چارچوب مشخصی، کنترل می‌کند و در همین راستا نیز در جلسه روز گذشته، تصمیماتی در این خصوص اتخاذ شده که با اجرای این تصمیمات، نرخ سود در بازار بین بانکی کنترل خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه رویدادهای اثرگذار بر بازار سرمایه موضوعات چندگانه است که باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: دغدغه فعالان بازار سرمایه، مورد توجه تیم اقتصادی دولت و بانک مرکزی است و تدابیر لازم در این خصوص اتخاذ خواهد شد، البته باید توجه داشت که هرگونه سیاست در زمینه حمایت از بازار سرمایه می‌بایست هم‌راستا با سایر سیاست‌های دولت به ویژه سیاست کنترل تورم و اصلاح نظام بانکی باشد.
صالح آبادی با تأکید بر لزوم پایبندی بانک‌ها و نهادهای مالی به نرخ‌های سود مصوب شورای پول و اعتبار، ادامه داد: سازمان بورس ساز و کارهای حمایت نظام بانکی از شرکت‌ها و نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه، از جمله بازنگری در برخی مقررات در حوزه نهادهای مالی، سیاست‌های هدایت اعتباری با هدف تسهیل و ایجاد مشوق برای تأمین مالی شرکت‌های فعال در بازار سرمایه از بانک‌ها را بررسی و به بانک مرکزی پیشنهاد کند و بانک مرکزی برای همکاری با بازار سرمایه در این زمینه آمادگی کامل دارد.
مجید عشقی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در این جلسه، با ارائه تحلیلی از وضعیت فعلی بازار سرمایه و عوامل متعدد اثرگذار بر روند شاخص بورس طی ماه‌ها و روزهای اخیر، از اهتمام رئیس کل بانک مرکزی به منظور رسیدگی به دغدغه فعالان بورس قدردانی کرد و افزود: با تصمیم بانک مرکزی مبنی بر کنترل نرخ سود بین بانکی، یکی از این دغدغه‌ها برطرف خواهد شد.
عشقی ادامه داد: البته متغیرهایی همچون افت قیمت جهانی کالاها و یا برخی تصمیمات از جمله نرخ گذاری دستوری کالاها نیز بر وضعیت درآمدی شرکت‌های بورسی و کاهش پیش بینی پذیری و اطمینان در بازار سرمایه اثرگذار است که امیدواریم برای حل این موضوعات نیز تدابیر لازم اتخاذ و اطمینان فعالان بازار سرمایه به این بازار تقویت شود.
وی همچنین به برخی راهکارها به منظور تقویت هم افزایی بازار پول و سرمایه، از جمله رفع برخی محدودیت‌ها در تراکنش متقاضیان سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری، اصلاح مقررات در حوزه نهادهای مالی وابسته به بانک‌ها، تسهیل ارائه خدمات شبکه بانکی به شرکت‌ها و نهادهای فعال در بازار سرمایه اشاره کرد که با استقبال رئیس کل بانک مرکزی مواجه شد و مقرر گردید تدابیر پیشنهادی در کمیته مشترک بانک مرکزی و سازمان بورس مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار گیرد.
عشقی تاکید کرد: تصمیمات و سیاست‌های ارکان مختلف اقتصادی کشور همسو و یکپارچه و در راستای منافع کلان اقتصادی همه مردم باشد.
قیمت مس در بورس کالا با افزایش محدود رو‌به‌رو شد/ شکست مکانیزم معاملاتی در بازار سرخ؟
دنیای اقتصاد / همانطور که بر اساس پیش‌بینی کارشناسان حوزه فلزات پایه انتظار می‌رفت قیمت مس در معاملات روز گذشته بورس کالای ایران با افزاش 12 صدم درصدی نسبت به آخرین معامله در هفته گذشته رو‌به‌رو شد. بر این اساس قیمت مس مفتول در بورس کالای ایران با افزایش 20تومانی در هر کیلو همراه شد، اما کاتد رشد 15تومانی را در این روز تجربه کرد.
به گفته کارشناسان حوزه فلزات پایه این رشد اندک قیمت فلز سرخ در این روز به دلیل افزایش نرخ میانگین هفتگی آن در بورس کالایی لندن بوده است. از طرفی در این روز تقاضای مس کاتد نسبت به میزان عرضه به شدت کاهش یافت که به عقیده یکی از فعالان آگاه، عامل اصلی آن علاوه بر کاهش نقدینگی شرکت‌های خریدار از بورس کالا، افت و خیز پی در پی نرخ مس در بازار لندن بوده است.
بنابراین روز جمعه، مس لندن قیمت 5 هزار و 155 دلار را به ازای هر تن ثبت کرد که با افزایش 19/ 0 درصدی نسبت به آخرین معامله رو‌به‌رو بوده است.
به این ترتیب در معاملات بورس کالای ایران، در گروه مس، شرکت صنایع ملی مس ایران با 3500 تن مس مفتول در تالار محصولات صنعتی و معدنی حاضر شد. این شرکت همچنین 4000تن مس کاتد را در این تالار عرضه کرد. از دیگر محصولات عرضه شده شرکت ملی صنایع مس ایران در این روز می‌توان به 20 هزار تن انواع مس کم عیار، 140 تن سولفور مولیبدن و 18 تن کنسانتره فلزات گرانبها اشاره کرد. علاوه بر این، 270 تن مس مفتول شرکت صنایع تولیدی دنیای مس کاشان در این روز عرضه شد.
بر این اساس، مس کاتد شرکت ملی مس با قیمت 16 هزار و 730تومان در هر کیلو به فروش رسید که نسبت به هفته گذشته افزایش 15 تومانی را تجربه کرده است. از سوی دیگر کل عرضه برای این محصول 4هزار تن بوده در حالی که میزان تقاضا 920 ثبت شده است. همچنین مفتول مس شرکت ملی مس نیز با قیمت پایه 17 هزار و 446 تومان عرضه شد که نسبت به آخرین عرضه، افزایش 20 تومانی را در هر کیلو به ثبت رساند. کل عرضه برای این محصول 3500 تن بوده است، در حالی که تقاضاکنندگان خواستار 520 تن از این محصول بوده‌اند. مفتول مس شركت دنیای مس کاشان نیز در این روز با قیمت پایه 17 هزار و 501 تومان عرضه شد که نسبت به آخرین عرضه در هفته گذشته با رشد 12 تومانی در هر کیلو مواجه شد. کل عرضه برای این محصول 300 تن بود، اما با تقاضای 220 تنی مواجه شد.
از طرفی این فلز در بازار آزاد نیز هم‌اکنون با قیمت 18 هزار تومان در هر کیلو معامله می‌شود که نسبت به روز شنبه تغییری نداشته است. فعالان بازار معتقدند: این افزایش قیمت موقتی بوده و هفته آینده به دلیل پارامترهای کاهشی با ریزش قیمت این فلز در بازار داخلی مواجه خواهیم شد.
در حال حاضر اتفاق مهمی که در بازار فلزات اساسی به ویژه مس رخ داده این است که سیاست‌های پولی چین موجب تغییراتی در قیمت همه کالاها به‌خصوص مس در بازارهای جهانی شده اما این در شرایطی است که این تغییرات قیمتی سیگنالی به خریدار نمی‌دهد و حتی در بازار داخلی تغییری بر روند عرضه و تقاضا ایجاد نکرده که همین موضوع موجب تشدید شرایط رکودی در بازار مس شده است.
از طرفی در بازار جهانی این محصول نیز به دلایل مختلف تقاضای این فلز سرخ کاهش یافته است که در شماره روز گذشته روزنامه «دنیای اقتصاد» به پنج عاملی که در رکود بازار مس جهانی دخالت دارد اشاره کردیم.
شاید در حال حاضر شرایط اقتصادی فعلی و کاهش ارزش یوآن مهم‌ترین عوامل تغییر قیمت فلز سرخ در بازارهای جهانی بوده، اما بهای رو به پایین قیمت نفت و روند تغییرات قیمت دلار در برابر سبدی از ارزها بر سطح قیمت این فلز در بازارهای جهانی تاثیر بسزایی داشته است.
بنابراین وقتی این عوامل در کنار هم قرار می‌گیرند نشان میدهد که شرایط بازار داخلی و جهانی با یکدیگر هماهنگ شده و تنها در برخی از مواقع که سایر متغیرهای تاثیر‌گذار بر قیمت مس با نوسان رو‌به‌رو می‌شود، بازار داخلی بر‌خلاف سایر پارامترهای تاثیر‌گذار حرکت می‌کند.
از طرفی پیش‌بینی‌ها از بازار بر دو سناریو استوار است که سناریوی اول نشان میدهد قیمت مس از کف 5 هزار دلاری خود عبور خواهد کرد که بی‌سابقه‌ترین قیمت برای آن محسوب می‌شود. بنابراین اگر مس به روند نزولی روانی پا بگذارد در این صورت می‌توان بر‌اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته رقم 4800 دلاری را برای این محصول متصور بود. همچنین بررسی‌ها در سناریوی دوم نشان میدهد که با تغییر فاز اقتصاد کلان در کشورهای بزرگ مصرف‌کننده این محصول انتظار می‌رود بهای این محصول در بورس لندن نیز افزایش یابد، ولی در اینجا این سوال مطرح می‌شود که آیا این تغییر قیمت منجر به تحرکات مثبتی در بازار داخلی می‌شود یا خیر؟
در پاسخ باید گفت این موضوع به تقویت قیمتها منجر خواهد شد، اما در مکانیزم عرضه و تقاضا تاثیری نخواهد گذاشت.
از طرفی به دلیل اینکه در حال حاضر کشور در شرایط رکودی به سر می‌برد، تا زمانی که بخش تولید و مسکن رونق نیابد بازار داخلی این محصولات نیز حرکت مثبتی را تجربه نخواهد کرد. به تحلیل «دنیای اقتصاد» رونق بازار فلز سرخ به پیش‌نیازهایی احتیاج دارد که یکی از این پیش‌نیازها ایجاد تحرک در بخش واقعی اقتصاد است. بنابراین تولید باید در بخش‌های مختلف چه مستقیم و چه غیر‌مستقیم تقویت شود.
همچنین تقویت بخش‌های پایین‌دستی صنعت مس نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، البته نباید تاثیر ایجاد زمینه‌های صادراتی به بازارهای جهانی را در رونق این بازار مکانیزم بازار آزاد در بورس و در نتیجه اقتصاد کشور نا‌دیده گرفت.
از سوی دیگر دیروز قیمت اکثر فلزات اساسی در بازار آزاد نسبت به روز شنبه به تبعیت از ثبات نرخ ارز بدون تغییر باقی ماند. البته این در حالی است که قلع نیز افت 500 تومانی را نسبت به روز شنبه تجربه کرد که به گفته فعالان بازار دلیل افت این فلز کاهش میزان تقاضا در بازار بوده است. البته به گفته فعالان بازار سرب کارگاهی نیز نسبت به روز شنبه 50 تومان در هر کیلو کاهش یافت و قیمت 6 هزار تومانی را در هر کیلو تجربه کرد.
مکانیزم بازار آزاد در بورس
مصاحبه آقای سعیدیان با دنیای اقتصاد
در نشست تخصصی «دنیای اقتصاد» با حضور کارشناسان و فعالان بازار فولاد بررسی شد اوراق سپرده کالایی نسخه شفابخش بازار محمدحسین بابالو دنیای اقتصاد : نوسان قیمت فولاد در بازار داخلی به یکی از نگرانی های اهالی بازار بدل گشته ؛ آن هم در شرایطی که این بازار با فرض بخشنامه های ابلاغی . سخت گیری های صادراتی و بازارسازی های درونی به کلاف سر در گمی بدل شده که دورنمای آن برای اغلب فعالان این بازار ناشناخته است. نیاز به تقویت جدی بازارهای رسمی برای کشف نرخ آزادانه و عادلانه در بازار فولاد به این معنی است که ابهام در فرآیندهای معاملاتی برای واحدهای مختلف تولیدی با معامله گران این بازار یک بار برای همیشه از میان برود و البته اعمال دستوری نرخ به بازار نیز در چارچوب پتانسیل های قانونی به حداقل برسد.
این موارد نتیجه تجربه چند هفته اخیر در بازار فولاد است و در صورتی که با کمک ابزارهای مالی و پتانسیل های قانونی موجود بتوان بازاری رسمی بدون اعمال دستوری نرخ با امکان حضور تمامی اهالی بازار و مکانیزم بازار آزاد در بورس سرمایه گذاران و همچنین توانمندی تعریف ابزارهای مالی نوین و حمایت های بانکی را ایجاد کرد ، گویی بخش اعظم مشکلات مرتفع شده و یک قیمت پایه برای بازار فولاد در فرآیند عرضه و تقاضا کشف خواهد شد. بررسی های «دنیای اقتصاد» نشان می دهد که ساده ترین مسیر برای دست یابی به این بازار استفاده از اوراق سپرده کالایی در بورس کالاست یعنی کالایی که در انبار وجود دارد و البته دارای قبض انبار است را بتوان با همان قبض انبار مورد معامله قرار داد. این رویکرد به این شکل است که با صدور قبض انبار در انبارهای پذیرش شده بورس یا همان فرآیند صدور اوراق سپرده کالایی ، می مکانیزم بازار آزاد در بورس توان این کالا را در یک بازار رسمی مورد معامله قرار داد و هر کسی می تواند با در اختیار داشتن کد بورسی اقدام به معامله کند. جذب سرمایه گذاران جدید ، سهولت معامله حتی در سطوحی نزدیک به یک تن ، امکان تحویل فیزیکی ، معافیت از مالیات در چارچوب دادوستد اوراق و همچنین پتانسیل استفاده از این اوراق به عنوان وثیقه از این قبیل جذابیت هاست.
نکته مهمی که در معاملات اوراق سپرده کالایی وجود دارد فرآیند کشف نرخ در یک بازار رسمی است ؛ مثلا می توان فولاد را هم مثل سکه طلا در بورس یا زعفران در حجم های پایین مورد معامله قرار داد ؛ جنس موجود در انبار را خرید و فروخت و هر زمان که نیاز شد آن را تحویل گرفت. این ویژگی موجب می شود تا معاملات بسیاری در این بازار صورت گرفته و هر فعال بازار که به سرمایه گذاری در این حوزه علاقه مند است دیگر نیازی نیست که در نوسان قیمتها به معاملات فیزیکی دست زده و این بازار محملی برای جذب سرمایه های سرگردان در بازار فولاد خواهد بود. به منظور بررسی و تشریح اوضاع بازار و البته فرآیند کشف نرخ در بازار داخلی در نشستی با کارشناسان این حوزه به موشکافی این موارد پرداختیم. دکتر اکبر میرزاپور مدیر توسعه بازار فیزیکی پوری کالا و همچنین مجید سعیدیان و دکتر سعید رئوفی از فعالان بازار و صنعت فولاد در این نشست حضور داشتند.
استقلال بورس کالا : شرط اول
مجید سعیدیان در ابتدای این نشست به بحث نیاز به استقلال بورس کالا اشاره کرد و گفت: تا بورس کالا استقلال کافی پیدا نکند نمی تواند از تاثیرگذاری مورد نیاز برخوردار شود اگرچه در ذات استقلال بورس کالا نیاز به اختیارات هم برجسته می شود یعنی با فرض اختیارات کامل و مورد نیاز در چارچوب قوانین بازار سرمایه است که استقلال این بازار مالی تامین خواهد شد. به عنوان یک مثال مشخص ؛ وقتی بانک مرکزی اختیارات لازم را از نشست سران ۳ قوه دریافت کرد توانست بازار لوذ را مدیریت کند. در بورس این گونه نیست یعنی اختیارات مورد نظر و مورد نیاز در این بازار وجود ندارد. از سوی دیگر برخی از عرضه کنندگان بزرگ شبه دولتی یا همان خصولتی ها بخش اعظم عرضه را در اختیار دارند که این ویژگی مهم موجب شده تا توانمندی این بخش از بازار برتری محسوسی داشته باشد. البته در کنار نیاز به استقلال و آزادی عمل برای بورس کالا، به آزادی عمل برای خریداران و فروشندگان هم نیاز داریم که در صورت اعطای این آزادی مخصوصا برای خریداران ، اهمیت بخش عرضه ناخودآگاه تضعیف شده و بازار روال منطقی خود را بر پایه عرضه و تقاضا به دست می آورد . نکته دیگری که در روزهای اخیر خودنمایی محسوسی داشته سخت گیری های موجود در فرآیند صادرات است که به کاهش جذابیت صادرات و حتى افت ارقام صادراتی در بازار فولاد منتهی شده است. اگر این سخت گیری ها ادامه داشته باشد ناخودآگاه فاصله قیمتی بین نرخ های داخلی و بین المللی افزایش می یابد و به معنی کاهش بیشتر قیمت هاست
این فعال بازار فولاد در ادامه افزود: به صورت دقیق تر در اغلب اوقات قیمت های داخلی مصنوعات فولادی برای تحویل درب کارخانه با احتساب هزینه های جانبی صادراتی ، کمتر از نرخ های جهانی بود که یک جذابیت مهم صادراتی را ایجاد می کرد. البته با فرض تولید مازاد بر نیاز داخلی فولاد خام و مصنوعات فولادی در کشور ؛ این رویکرد مسیر عادی اقتصاد و بازارهاست ولی در شرایط موجود و با تداوم سخت گیری های صادراتی این وضعیت رو به وخامت گذاشته و با تداوم افت قیمت ها در بازار داخلی روبه رو خواهیم شد اگرچه این داده تنها سیگنال موثر در بازار فولاد نیست
وی در ادامه عنوان کرد: چیزی که در بازار فولاد و مخصوصا فولادهای ساختمانی مشهود است کاهش نرخ در روزهای اخیر بوده که این افت قیمتی در مقایسه با نرخ های بالای بازار املاک انتظار تقویت تقاضا را مطرح می کند ولی همه چیز در این داده خلاصه نشده و ما به صورت واقعی در بازار داخلی شاهد رشد تقاضا مکانیزم بازار آزاد در بورس نیستیم. سرعت گیر اصلی رشد تقاضا در بازار فولاد ساختمانی نوسان قیمت سایر مصالح است و تا زمانی که سایر قیمت ها به نسبت بهای فولاد کاهش قیمت نداشته باشند نمی توان انتظار رشد تقاضای فولاد و حمایت از قیمت ها را از این مسیر داشت، در صورتی که این شرایط یعنی عدم کاهش قیمت مصالح ادامه یابد شاید انتظار عمیق تر شدن رکود چندان هم غیرمنتظره به شمار نرود.
ابزارهای کالایی احیا شوند
سعیدیان در بخش دیگری از صحبت های خود افزود: نکته دیگری که در آینده بازار ایفای نقش خواهد کرد خریدهای اعتباری در بورس کالا است که مدتی محدود شده بود، ولی هم اکنون شواهدی از آغاز به کار این شیوه معاملاتی دیده می شود. به نظر می رسد معاملات اعتباری باز هم از سر گرفته شود آن هم در وضعیتی که قیمت ها در یک مسیر کاهشی قرار داشته و از آن مهم تر حجم معاملات و تقاضای خرید نیز یک عقبگرد نامحسوس را در پیش گرفته است. در این شرایط شرکت های بزرگ تولید کننده که بعضا با موجودی نسبتا بالای انبارها روبه رو شده اند یا احتمال کاهش حجم فروش خود را متصور می بینند برای تداوم فرآیند تولید به این سمت متمایل خواهند شد تا بتوانند گردش کار مرسوم خود را حفظ کنند
این فعال بازار درخصوص شیوه قیمت گذاری فعلی در بازار آزاد عنوان کرد: هم اکنون وضعیت بازار به نسبت سال های قبل تغییر جدی داشته است. در گذشته نرخ گذاری بر پایه یک روال مرسوم یعنی مورد توجه قرار دادن قیمت های تولیدی یک یا چند واحد خاص بوده و بر پایه این نرخ واحدهای مختلف در نقاط مختلف کشور قیمت گذاری می شد. این شیوه قیمت گذاری چیزی شبیه فرآیند کشف نرخ دستوری – سنتی بود ولی در شرایط فعلی این رسم بازار تغییر کرده است. هم اکنون بهای تمام شده شمش تحویل در کارخانه به همراه هزینه های تولید و یک حاشیه سود ملاک اعلام قیمت های پیشنهادی در بازار است و این وضعیت برای هر واحد تولیدی متفاوت بوده و هست. این در حالی است که بعضا قیمت شمش مورد معامله در بازار کمتر از نرخ های بورس کالا بوده یعنی می توان خارج از بورس نرخ های کمتری را به دست آورد. مداخلات دولتی و آینده بازار سعید رئوفی ، دیگر فعال بازار و صنعت فولاد عنوان کرد: ذهنیت و تمایل به قیمت مکانیزم بازار آزاد در بورس مکانیزم بازار آزاد در بورس سازی در بازارهای رسمی کاملا صحیح و پشتوانه علمی و اجرایی دارد. این در حالی است که با اما و اگرهای اقتصاد ایران و تصمیم گیری های ناشی از تصمیمات دولتی و البته جدی بودن حضور بخش های دولت در حوزه های مختلف اقتصادی ذات فرآیند کشف نرخ آزادانه در هاله ای از ابهام فرو خواهد رفت. البته در شرایط بازارهای رسمی همچون بورس کالا باز هم شاهد تصمیم گیری هایی نشات گرفته از تصمیمات دولتی هستیم. البته به ظاهر بخشی از دولت خصوصی شده ولی باز هم می توان رد پای دولت را در اغلب این شرکت ها به وضوح مشاهده کرد. یکی از آسیب های تصمیم سازی های دولتی و اعمال دستورات و بخشنامه ها در مکانیزم بازار پراکندگی نرخ و عدم تبعیت از مکانیزم بازار آزاد بوده و هست. به عنوان یک نمونه مشخص در هفته جاری قیمت پیشنهادی ورق در بورس کالا کمتر از بهای شمش بود که نشان می دهد واقعیت های بازار با بخشنامه ها دگرگون شده است. وی در خصوص یک تجربه در مورد تلاش برای دخالت دادن بخش خصوصی در تصمیم سازی ها عنوان کرد: در انجمن تولیدکنندگان فولاد تلاش کردیم تا ذهنیت بخش خصوصی حاکم باشد و حتی این ذهنیت در فرآیندهای تصمیم سازی اثر داشته باشد و به رغم حضور بسیاری از افراد توانمند بخش دولتی ، ولی باز هم مسیر تصمیم سازی ها از مسیر بخش خصوصی عبور کرده است. این در حالی بود که تولید فولاد به سرمایه گذاری کلانی نیاز دارد و بخش خصوصی که از توان ورود به این عرضه برخوردار باشد نیز محدود است.
رئوفی همچنین در خصوص شیوه قیمت گذاری در بورس کالا باز هم به انتقاد از قیمت گذاری دستوری پرداخت و گفت: بخش عمده ای از عرضه های هفته های اخیر در بورس کالا با نرخ گذاری دستوری عملیاتی شد و این واقعیت نقیصه بزرگی برای بازار فولاد به شمار می رود. پیشنهاد ما این بود که بازار را به جای قیمت گذاری دستوری ، از مدیریت بخشنامه ای رها و آزاد کنید و مکانیزم بازار در نهایت همه چیز را اصلاح خواهد کرد. هم اکنون شاهد هستیم که بازار فولاد به صوت منقطع و دقیق تر تکه تکه آزادسازی می شود مثلا می توان گفت که بهای شمش از سخت گیری های پیشین رها شده و این مسیر به سایر بخش های معاملاتی و مصنوعات فولادی منتقل خواهد شد. با توجه به این شرایط شاهد هستیم که بازار آرام گرفته و قیمت ها کاهش یافت. البته ذهنیت غالب در بازار در شرایط فعلی توجه به توانمندی های کوتاه مدت است یعنی به عرضه هایی با زمان تحویل کوتاهتر توجه می شود و همچنین نگاه معامله گران نیز به آینده کوتاه مدت معطوف شده است، واقعیت آن است که برای بیش از ۱۰ تا ۱۵ روز آینده نمی توان پیش بینی و برای آن برنامه ریزی کرد آن هم در شرایطی که نزدیک به دو هفته است که مشکلات حمل و نقل به دشواری های بازار فولاد افزوده شده است. مجید سعیدیان در همین خصوص عنوان کرد: قیمت ها در روزهای گذشته با یک مکانیزم کاملا دستوری پایین نگه داشته شد ولی این شیوه مدیریت بازار تاکنون پاسخگو نبوده و در آینده هم جواب نخواهد داد. این وضعیت تنها به دشواری های بیشتر واحدهای تولیدی در صنعت فولاد افزود.
الگوهای جهانی برای بازار فولاد
در ادامه این نشست اکبر میرزاپور به تجربه جهانی بازارهای کالایی در حوزه فولاد اشاره کرد و گفت: حرکت همه بازارها و همچنین بازار فولاد به یک شیوه قیمت گذاری مدرن در چارچوب بازارهای رسمی یک فرآیند اجتناب ناپذیر است که بهترین فضا برای این فرآیند بازارهای کالایی در دنیا و بورس کالا در ایران است. در این خصوص بحث بر سر این است که چگونه می خواهیم یا می توانیم این رویکرد را عملیاتی کنیم. تجربه جهانی از ورود زنجیره فولاد به بازارهای کالایی رسمی حکایت دارد؛ یعنی در اقصی نقاط جهان شاهد هستیم که زنجیره فولاد از سنگ آهن تا میلگرد به بورس کالا در قراردادهای نقدی و مشتقه وارد شده است. این مطلب البته به عرضه فیزیکی کالا، استفاده حداکثری از ظرفیت مکانیزم بازار آزاد در بورس انبارها و ابزارهای مالی نوین نیاز دارد یعنی ذات فرآیند کشف نرخ در بازارهای کالایی رسمی در جهان را باید در استفاده حداکثری از تمامی زنجیره های فوق به شمار آورد. این در حالی است که سابقه بازارهای کالایی در جهان به نزدیک ۲۰۰ سال گذشته برمی گردد ولی در حوزه زنجیره فولاد این تاریخچه نزدیک یا کمتر از ۱۰ سال است و ایجاد این نیاز پس از بحران سال ۲۰۰۸ و نوسان شدید قیمت های جهانی خودنمایی کرد. به صورت دقیق تر احساس نیاز در جهان ، نیاز به مدیریت فرآیندها ، استانداردسازی معاملات و نیاز به ابزارهایی برای پوشش ریسک به جایی منتهی شد که جمع بندی آنها در نهایت حضور زنجیره فولاد در بورس های کالایی در جهان بود. اگرچه سابقه معاملات زنجیره فولاد در بورس های کالایی محدود است و نشان میدهد که این حضور نوپاست ولی با سرعت بالایی در حال گسترش و توسعه است
وی در خصوص واقعیت های موجود در مکانیزم کشف نرخ در بازار آزاد و مخصوصا بورس کالا عنوان کرد: اگر به گذشته بازگردیم شاهد خواهیم بود که چه رخدادهایی در این بازار به وقوع پیوسته است. از یک سیستم توزيع حوالهای دولتی در سال های گذشته به استقرار یک نظام مبتنی بر بازار در بورس کالای ایران رسیده ایم. به عنوان نمونه می توان گفت اگر یک تولیدکننده دولتی قصد داشت نرخ های پیشنهادی خود را حتی یک ریال افزایش دهد، به پیگیری ها و نامه نگاری های بسیاری نیاز بوده آن هم معلوم نبود که آیا با این درخواست موافقت بشود یا نه، هم اکنون بورس کالا نقش مهمی در بازار فولاد دارد اگرچه برای رسیدن به اینجا راهی طولانی پیموده شده است.
آرامش بازار با اوراق سپرده کالایی
مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالا در ادامه با اشاره به اینکه با بازارهای گوناگونی در بورس کالا و حتی در چارچوب بازار فولاد رو به رو هستیم که الزامات متفاوتی دارند، گفت: برای هدایت و راهبری بازار ابزارهایی تعریف کرده ایم تا بازار را به شیوه ای جدید ترسیم کنیم. به عنوان یک نمونه مشخص در بورس کالا عرضه کننده با مشکلات بسیاری روبه روست ولی در چارچوب معاملات اوراق سپرده کالایی این محدودیت ها وجود نداشته و آزادی عمل داد و ستد با این اوراق به هیچ عنوان قابل مقایسه با معاملات فیزیکی مرسوم در بورس کالا نیست. به جرات می توان گفت که اوراق سپرده کالایی ابزاری پیشرفته برای معاملات است و امکانات مهمی را برای فعالان بازار به همراه خواهد داشت.
میرزاپور درخصوص اوراق سپرده کالایی عنوان کرد: این یکی از ابزارهای نوپا در بورس کالاست ، یکی از مصوبات شورای عالی بورس از سال ۹۴ با معاملات جو و ذرت آغاز به کار کرد و سپس به بازارهای سکه طلا و زعفران گسترش یافت. این اوراق به پشتوانه قبض انبار است و توسط انبارهای پذیرش شده بورس کالا به صورت اوراق بهادار صادر می شود، اوراق سپرده کالایی اوراق بهادار محسوب می شوند. به عبارتی از کارآیی اوراق بهادار یعنی معافیت از مالیات و امکان توثیق (وثيقه کردن در بانک ) برخوردارند. لازمه صدور این اوراق انبار پذیرش شده است یعنی زمانی که کالایی به انبار وارد می شود می توان به پشتوانه کالا، اوراق سپرده کالایی تعریف کرد که از امکان داد و ستد مجدد برخوردار است.
وی درخصوص فولاد و شرایط بازار آن عنوان کرد: فولاد کالایی است که با هزینه حمل بالایی که دارد بخشی از سودآوری آن تنها در فرآیند حمل مستهلک می شود بنابراین پیشنهاد ما این است که انبار تولیدکنندگان به عنوان انبار پذیرش شده در عرضه اوراق سپرده کالایی فولاد مورد استفاده قرار بگیرد یعنی واحد تولیدی به جز نقش تولید کننده ، نقش انباردار را هم بپذیرد که خود از درآمدزایی نسبی برخوردار است و می توان انبار تولید کننده را به عنوان انبار تحت کلید بورس کالا پذیرش کرد. هم اکنون از گواهی سپرده سکه طلا به عنوان وثیقه استفاده می شود و با یکی از بانک ها در حال مذاکره هستیم تا اوراق سپرده زعفران هم به عنوان وثیقه مورد پذیرش قرار بگیرد. همچنین میرزاپور عنوان کرد: به جز فعالان حرفه ای بازار فولاد بسیاری از سرمایه گذاران نیز می توانند در این اوراق سرمایه گذاری کرده و با توجه به کارکردهای معاملاتی و امکان تعریف ابزارهای مالی در آینده این شیوه معاملاتی بسیار مهم و جذاب خواهد شد. در پایان این نشست رئوفی دورنمای این ابزار مالی را جذاب ارزیابی کرد ولی شرط موفقیت آن را جذب سرمایه گذاران جدید و خریداران بالقوه و مخصوصا امکان توثیق این گواهی عنوان کرد.
مکانیزم بازار گردانی در بورس بهم ریخته است
یک کارشناس اقتصادی در تحلیل شرایط بازار گردانی گفت: بازار گردان‌ها دستشان خالی است و پولی ندارند. پس در این صورت نمی‌توان از بازار گردان انتظار خاصی داشت. «پیام الیاس‌کردی»، کارشناس بازار بورس مکانیزم بازار آزاد در بورس در گفتگو با خبرنگار پول نیوز در ارتباط با نقش بازار گردان‌ها در بورس اظهار داشت: سازمان بورس با این دید به سراغ بازار گردان‌ها رفت که با کمک آنها توان نقدینگی بازار افزایش یابد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
این در زمانی رخ داد که بازار قفل می‌شد. (تشکیل صف خرید و یا صف فروش اتفاق می‌افتاد). در این حالت سازمان راهکاری را ارائه کرد که شرکت‌ها موظف شدند تا به سمت بازار گردان‌ها بروند.
وی ادامه داد و افزود: در ابتدا کار بازار گردان‌ها آسان بود؛ که به تحلیل خلاصه می‌شد و اگر زمانی صف فروشی تشکیل می‌شد سازمان بازار گردان‌ها را ملزم می‌کرد که خرید انجام بدهند و صف فروش و سهام را نجات بدهند.
الیاس‌کردی تصریح کرد: برای تحلیل شرایط بازار گردان‌های بورس باید آنها را از دو زاویه مورد ارزیابی قرار دهیم. یک زاویه، زاویه سهام داران خُرد و زاویه دیگر زاویه دید بازار گردان‌ها است.
وی ادامه داد و افزود: اگر بخواهیم واقعیت را ببینیم باید بگویم که بازار گردان‌ها دستشان خالی است و پولی ندارند. پس در این صورت نمی‌توان از بازار گردان انتظار خاصی داشت. بازار گردان نباید وظیفه‌ای جز حفظ قیمت یک سهم ارزنده و کمک به عدم تشکیل صف فروش و در نهایت خرید آن سهم داشته باشد. در شرایط غیر منصفانه نیز باید به سازمان به صورت محرمانه اعلام کند که به نظر بنده این سهم با این مقدار ارزش تعیین شده، نمی‌ارزد.
این کارشناس بازار سرمایه با انتقاد از مکانیزم بازار گردانی گفت: اما متاسفانه اکنون مکانیزم بازار گردانی بهم ریخته است و ما باید این شرایط را تغییر بدهیم. بیشتر بخوانید: معافیت مالیاتی شرکت‌های بورسی تحسین برانگیز است
وی در رابطه با این که تغییر مکانیزم باید به چه شکلی باشد افزود: بازار گردانی را یا باید از بین ببریم و یا باید موظف به خرید و فروش سهم نکنیم. اگر در یک نمادی به جای یک بازار گردان چندین بازار گردان داشته باشیم که در آن نماد فعال باشند شرایط بهتر خواهد شد. اما متاسفانه اکنون دیگر در بازار صف خرید و صف فروشی وجود ندارد.
الیاس‌کردی در مورد این که بازار گردان‌ها تا چه اندازه قدرت اعمال نفوذ در خرید و فروش‌ها را دارند، گفت: قدرت بازار گردان‌ها به اندازه پول آنها است. بازار گردان در اصل موظف است برای یک صف فروش پول وارد مکانیزم بازار آزاد در بورس کند و مانع سقوط ارزش سهم شود. اما اکنون در بازار پولی نیست و بازار گردان نیز پولی برای ارائه ندارد. پس خورده‌ای به آن نمی‌شود گرفت.
وی در رابطه با این که آیا می‌شود بازار گردان‌ها را عامل روند صعودی و یا نزولی بازار دانست؟ پاسخ داد: در یک نگاه کلی نه باعث روند صعودی می‌شوند و نه عامل روند نزولی. صرفا یک نهاد حقوقی که به آن سهم یا پول داده شده است و تعهدی برای آن ایجاد شده است که بیش از این تعریفی شامل حال آن نمی‌شود.
این کارشناس بورس اظهار داشت: باید برای آینده بازار گردانی در زمان دامنه نوسان ۱۰% و . باید بببنیم اصلا نیاز به بازار گردانداریم یا خیر؟! اگر نیازبه وجود بازار گردان حس شد باید برای سهم‌های بزرگ بازار بهتر است که تعداد بازار گردان برای افزایش نقد شوندگی بیشتر شود. اما باید تعداد بازار گردان زیاد و با تحلیل‌های مختلف از سهام‌ها داشته باشیم.
وی در پاسخ به این سوال که چه تعداد باید دولتی مکانیزم بازار آزاد در بورس یا خصولتی و یا خصوصی باشند تصرح کرد: نباید خودمان را فریب بدهیم. چرا که ۷۵% بازار سرمایه ما دولتی است. اگر انتظار داشته باشیم با این رقم بازار گردان خصوصی داشته باشیم، اصلا ممکن نیست. از طرفی بازار گردان دولتی به نفع بازار خصوصی و شخص کار نخواهد کرد. پس فقط ۲۵% باید خصوصی باشند. خبرنگار: مجتبی بیگلری
قیمت‌گذاری دستوری باید حذف شود/ دولت نرخ سود بانکی را تقریبا آزاد بگذارد
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: مکانیزم قیمت گذاری دستوری در بازار سرمایه عمدتا به ضرر سهامداران تمام می شود و به همین دلیل در میان مدت و بلندمدت شاهد هستیم بازار بورس جذابیت خود را از دست خواهد داد و دیگر سرمایه گذاری جدیدی شکل نخواهد گرفت.
حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برنا در خصوص راهکارهای بهبود بازار سرمایه گفت: در حال حاضر بازار سرمایه با شرایط قیمت‌گذاری دستوری دست و پنجه نرم می‌کند و مداخله دولت در بازارها مخصوصا در بحث قیمت گذاری دستوری خود بزرگترین عامل اخلال در امنیت سرمایه گذاری است.
او ادامه داد: همین بحث دست‌کاری در قیمتها و یا قیمت‌گذاری دستوری، عمدتا به ضرر سهامداران تمام می‌شود و در میان مدت و بلندمدت شاهد هستیم که دیگر سرمایه گذاری جدیدی شکل نمی گیرد. به دلیل اینکه دولت به لحاظ رفتارهای اقتصادی و عوام گرایانه، اجازه استقرار مکانیزم عرضه و تقاضا و نظام بازار آزاد را در اکثر کالاها نمی دهد و باعث می شود که بیشتر از همه سهامدارهای خرد، متضرر شوند و انگیزه سرمایه‌گذاری جدیدی شکل نگیرد. به همین دلیل است که تشکیل سرمایه ثابت و ایجاد زیرساخت های تولید از سال 1390 رشد منفی داشته است.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: عامل مهم دیگر بحث سیاست های پولی است که دولت اجرا می کند، از جمله تعیین نرخ سود بانکی که روی بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد و باز هم به دخالت و قیمت گذاری دستوری و تعیین نرخ دستوری برمی‌گردد. طبق تحقیقات انجام شده با افزایش نرخ سود بانکی جذابیت بازار سرمایه کمتر می شود و مکانیزم بازار آزاد در بورس جریان نقدینگی عمدتا به سمت سرمایه‌گذاری های کم ریسک خواهد رفت.
او اظهار کرد: در بحث انتشار اوراق و سپرده گذاری، با توجه به تجربه تاریخی تخصیص بهینه منابع در بانک‌ها به خوبی انجام نمی‌گیرد و تسهیلات عمدتا صرف فعالیت های مولد نمی شود و از آنطرف اوراق مشارکتی که توسط دولت منتشر می شود، مکانیزم بازار آزاد در بورس عمدتا صرف هزینه های جاری خواهد شد در نهایت با یک تاخیر زمانی به ضرر مردم تمام می شود و این خود، ایجاد تورم و فاصله طبقاتی را افزایش می دهد. بهتر است دولت نرخ سود بانکی را تقریبا آزاد بگذارد تا مکانیزم بازار سرمایه با عدم دخالت در قیمت گذاری دستوری جذابیت بیشتری پیدا کند.
دیدگاه شما