روند فرسایشی بازار یک‌طرفه

سرمای پاییز به بورس رسید

شاخص کل بورس در هفته گذشته در مرز 63هزار واحدی نوسان کرد. هفته گذشته اخبار زیادی حول محور بسته خروج از رکود برای سهامداران جذاب بود. کاهش سود سپرده بانکی، پرداخت وام خودرو و خرید کالا از عمده خبرهای هفته گذشته بود که سهامداران فقط خواننده آن بودند زیرا این خبر‌ها هیچ تاثیری بر روند فرسایشی بازار سرمایه نداشت و به زعم کارشناسان این عدم تاثیر منجر به بی‌تفاوتی کارشناسان به بسته خروج از رکود شد و سرمای پاییزی هفته گذشته نیز به بورس سرایت کرد و تنها با بلوک‌های حقوقی‌ها ارزش معاملات بازار را به 70میلیارد تومان در روز چهارشنبه رساند. معاملات حقوقی‌ها در هفته گذشته چشم گیر بود و عددهای بزرگی در بازار سهام توسط این افراد جابه‌جا شد مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک ملی، معتقد است که حقوقی‌های بازار دو دسته هستند: دسته نخست در اندیشه حداکثری کردن منافع خود و سهامداران خود بوده که براین اساس این حقوقی‌ها تفاوتی با سهامداران حقیقی در بازار ندارند. علی رضا فهیمی، دسته دوم حقوقی‌ها را فعالانی دانست که سهامداران آنها دولتی بوده یا با واسطه به نهادهای عمومی متصل هستند و اذعان داشت که گهگاه دستوری به فعالان حقوقی بازار دایر بر خرید یا فروش سهام دیکته می‌شود، بنابراین تصور بسیاری بر این است که حقوقی‌ها همواره باید پیشگام حمایت از بازار سرمایه باشند. به گفته وی، افرادی که باید از وضعیت بازار سهام حمایت کنند بازارگردان‌ها و بازارسازها بوده‌اند و تصریح کرد که حقوقی‌ها نیز همانند حقیقی‌ها به فکر حداکثر کردن منافع خود و سهامداران خود هستند بنابراین انتظار قیم و ولی داشتن از حقوقی‌ها خلط مبحث است. در واقع عمده حقوقی‌ها از بدنه کارشناسی قوی برخوردارند و رصد کردن رفتار آنها در خرید یا فروش سهام یک شاخص مهم است. این معاملات در بازار، سبب شد تا شاخص بازار سرمایه در هفته معاملاتی گذشته در سایه حجم اندک معاملات و کاهش تقاضا به رشد 0.2 درصدی و ماندگار شدن در مرز 63 هزار واحد رضایت دهد و کارنامه ضعیفی از خود منتشر کند. وضعیتی که منجر به بازدهی 0.8 درصدی بورس از ابتدای سال تاکنون شده و بسیاری از سهامداران را با کاهش سرمایه و زیان مواجه کرده است.

این در حالی است که بی‌رمقی بورس و کاهش انگیزه برای داد و ستد سهم موجب کاهش ارزش و حجم معاملات به عنوان یک فاکتور مهم در چگونگی وضعیت بورس نسبت به هفته ماقبل شده است بطوری که ارزش و حجم معاملات بورس در هفته گذشته به ترتیب افت 25 و 18 درصدی را تجربه کرد و در مجموع 2 هزار و 216 میلیون سهم به ارزش 3 هزار و 506 میلیارد ریال داد و ستد شد.

همچنین در هفته مورد گزارش دفعات معاملات با رشد 7.7 درصدی مواجه شد و تعداد خریداران با رشد 9.2 درصدی به 46 هزار و 787 نفر رسید.

در پایان معاملات هفته منتهی به 22 آبان 94، شاخص کل با 129 واحد افزایش نسبت به هفته قبل، به رقم 63 هزار و 56 واحد رسید. بر این اساس شاخص کل با 0.21 درصد رشد رو به رو شده است.

شاخص بازار در سی و پنجمین هفته تالار شیشه‌یی در سال 94 با 39 واحد کاهش به رقم 43 هزار و 921 واحد بالغ شد و شاخص بازار دوم با 1026 واحد افزایش عدد 139 هزار و 106 واحد را تجربه کرد و به ترتیب با 0.09 درصد کاهش و 0.74 درصد افزایش نسبت به هفته قبل مواجه شدند. در 5 روز کاری هفته گذشته ارزش کل معاملات سهام و حق تقدم به 3506 میلیارد ریال بالغ شد که نسبت به هفته قبل 25.7 درصد کاهش یافته است. در ضمن تعداد 2216 میلیون سهم و حق تقدم در 152 هزار دفعه مورد معامله قرار گرفت و به ترتیب 18.5 درصد کاهش و 8 درصد افزایش را نسبت به هفته گذشته تجربه کرد. همچنین ارزش معاملات نرمال به 3502 میلیارد ریال رسید و حجم معاملات معاملات نرمال با 2215 میلیون سهم به ترتیب با 24.7 درصد و 17 درصد کاهش نسبت به هفته گذشته همراه شدند. براین اساس تعداد 892 هزار و 993 برگه اوراق مشارکت به ارزش 892 میلیارد ریال معامله شد که به ترتیب 41.3 درصد و 42 درصد افزایش نسبت به هفته گذشته را نشان می‌دهد. طی هفته جاری زراعت و خدمات وابسته با 14.66 درصد، قندو شکر با 8.23 درصد، انتشار، چاپ و تکثیر با 7.56 درصد، استخراج زغال سنگ با 6.29 درصد، محصولات شیمیایی با 2.16 درصد و فلزات اساسی با 2.12 درصد بیشترین تغییر مثبت در شاخص صنایع را نسبت به سایر گروه‌ها به خود اختصاص دادنداین در حالی است که در روزهای آخر هفته گذشته، گروه قندی مجددا بر مدار صعود قرار گرفتند و اکثرا صف خرید شدند. نماد قپیرا پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه مبنی بر تقسیم سود نقدی با رشد حدود 30 درصدی مورد بازگشایی قرار گرفت. به دلیل شروع وام خودرو در هفته گذشته در صنعت قطعه‌سازی رشد ناچیزی را شاهد بودیم تا جایی ادامه یافت که نمادهای خنصیر، خمحرکه، خزر، خمحور و خکار صف خرید و خچرخش با گره معاملاتی رشد حدود 15 درصدی را تجربه کرد اما در آخرین روز هفته گذشته با وجود عرضه‌های مکرر در این شرکت‌ها معاملات به تعادل نرسید و در نهایت با صف خرید به کار خود پایان داد. در هفته گذشته کاهش فروش و افزایش چشمگیر هزینه‌های مالی و عملیاتی سبب تعدیل منفی سنگین 874 درصدی شرکت رینگ‌سازی مشهد شد که از شرایط سخت این صنعت و کمبود نقدینگی شدید خودروسازان به عنوان صنایع بالا دستی حکایت دارد. در گروه لیزینگی نماد ولصنم بواسطه شفاف‌سازی مثبت اعلامی (عدم تاثیر منفی از وام 16 درصدی دولت) برخلاف هم گروهی‌ها، متعادل و مثبت دنبال شد که در این بین خریدهای حقوقی مزید بر علت بود همچنین نماد ولیز در اواخر بازار صف خرید شد. در گروه حمل و نقل نماد حفارس بواسطه جذاب بودن قیمت‌ها برای فروشندگان، با صف فروش پر حجمی دنبال شد. قرعه نوسانگیرها این‌بار به نام نماد حپترو افتاد و با اقبال بالا، رشد قیمتی و صف خرید مواجه شد همچنین نماد خرینگ با توجه به تعدیل پیش بینی درآمد هر سهم، متوقف شد. در گروه بیمه‌یی در اواخر بازار با افزایش تقاضا اکثرا مثبت شدند تا جایی که نمادهای البرز و پارسیان صف خرید را نیز تجربه کردند و نماد میهن پس از از برگزاری مجمع عمومی عادی بطور فوق‌العاده صاحبان سهام با رشد حدود 15 درصدی مورد بازگشایی قرار گرفت. گروه بانکی اکثرا شروعی کم و منفی داشتند که در این بین معاملات نماد وکار با داشتن صف فروش نمایان‌تر بود اما در اواخر بازار با افزایش تقاضا اکثرا متعادل به کار خود پایان دادند. بانک اقتصاد نوین با تعدیل منفی 35 درصدی عمدتا به دلیل کاهش درآمدهای مشاع و افزایش هزینه‌های مالی و پوشش ضعیف 24 درصدی مواجه گردید. در گروه‌های ماشین آلات، تجهیزاتی و برقی، نمادهای بکام، بکاب، بالبر، تایرا، تکنو، فاذر، فاما و رتکو مثبت و بقیه متعادل و منفی دنبال شدند. در گروه‌های فلزی و معدنی، نمادهای فزرین و فسرب صف خرید و نماد ذوب آهن در یک قدمی صف فروش قرار داشت. شرکت ذوب آهن که ماه گذشته با تغییر سود 86 ریالی به زیان 742 ریالی هرسهم، 180 درجه تغییر جهت داد و همه سهامداران و فعالان را متحیر کرد که با تغییر مدیرعامل مواجه گردید. گروه‌های پتروشیمی و پالایشگاهی اکثرا متعادل با گرایشی منفی دنبال شدند که در این بین خریدهای حقوقی در برخی نمادها همچون تاپیکو، پارسان، شاوان و شپدیس علاوه بر رشد قیمت‌های پایانی، رشد شاخص کل ر ا در پی داشت. گروه‌های ساختمانی و سیمانی اکثرا متعادل و منفی دنبال شدند و سخزر، آ س پ، ثفارس و ثغرب از معدود نمادهای مثبت آنها بودند.

راه‌حل نجات بورس از شرایط رکودی

رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی، بسته اقتصادی خروج از رکود را همانند تزریق آمپول مسکن به مریض سرطانی توصیف کرد و گفت: حجم بسته به میزانی نیست که اقتصاد کلان را وادار به تحرک کند. رونق بازار سرمایه از جمله بورس به سیاست‌های اقتصادی درازمدت نیاز دارد.

علی سنگینیان با اشاره به وضعیت رکودی بورس گفت: در حال حاضر 2 مشکل اصلی در بازار سرمایه وجود دارد که نخستین مشکل به محدودیت نقدینگی در کشور برمی‌گردد بطوری که این موضوع موجب شده است تا کسب و کارها دچار رکود شده و همه بازارها غیر فعال شوند که بازار سرمایه نیز به عنوان بخشی از اقتصاد از این وضعت تاثیر می‌پذیرد.

وی افزود: از سوی دیگر بازار سرمایه به دلیل شفافیت بیشتر، محدودیت‌ها و مشکلاتی را که در سایر بازارها ایجاد شده است نشان می‌دهد به عنوان مثال وجود رکود در بخش مسکن و خودرو اثر خود را در سهام شرکت‌های ساختمانی و خودرویی نشان می‌دهد و اثر مشکلات صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی در بازار سرمایه قابل مشاهده است، لذا بازار سرمایه اثر تجمعی محدودیت‌ها و مشکلات اقتصاد کشور را نشان می‌دهد.

به گفته‌ مدیرعامل تامین سرمایه امین، برای از بین بردن این اثر باید مشکلات و محدودیت‌های صنایع برطرف شده و رونق مورد انتظار ایجاد شود تا این اتفاق بتواند اثر خود را در بازار سرمایه بگذارد.

این مقام مسوول به مشکل دیگر بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: از سوی دیگر به دلیل شرایط بی‌ثبات اقتصادی که در سال گذشته داشتیم، شکل سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت در ذهن سرمایه‌گذاران ایجاد شده است و این ذهنیت باعث می‌شود که در پروژه‌های سرمایه‌گذاری دیدگاه بلندمدتی در بازار سرمایه وجود نداشته باشد و عمدتا به صورت کوتاه‌مدت به سرمایه‌گذاری نگاه شود.

وی تصریح کرد: این در حالی است که اگر کوتاه‌مدت به سرمایه‌گذاری نگاه کنیم نمی‌توانیم نوسانات بازار را تحمل کنیم و خود باعث نوسان می‌شویم به همین دلیل مشاهده می‌شود که بازار سرمایه عمدتا یک بازار یک طرفه است، یا روند صعودی دارد یا نزولی چون همه بازیگران آن به یک شکل بازی می‌کنند.

سنگینیان به راه‌حل نجات بورس از این شرایط اشاره کرد و گفت: در این شرایط به صورت برون زا نمی‌توانیم مشکلات بازار را برطرف کنیم زیرا درست است که می‌توانیم با اصلاح ساختار بازار، قواعد معاملاتی، قوانین و مقررات و سامانه معاملاتی کارایی بازار را بهتر می‌کنیم اما زمانی که فضای اقتصاد کشور فضای مناسبی نباشد، نمی‌توانیم مشکلات اصلی بازار را برطرف کنیم. مدیرعامل تامین سرمایه امین همچنین خاطرنشان کرد: علاوه بر این باید منتظر باشیم که با برداشته شدن تحریم‌ها اثر واقعی آن را در بازار سرمایه مشاهده کنیم. این در حالی است که بهبود وضعیت بورس زمان بر بوده و یک یا دو سال به طول می‌انجامد. در همین رابطه احسان مرادی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری ایرانیان، درباره اثر طرح فروش اقساطی خودرو بر سودآوری شرکت‌های خودرویی معتقد است که با توجه به گزارش‌های مالی شرکت‌های خودرو ساز بورس حتی با افزایش 30 درصدی تقاضای خرید خودرو همچنان توان تولید وجود خواهد داشت و این موضوع منجر به تلاش برای افزایش قیمت خودرو از سوی این نهاد‌ها نخواهد شد. بر همین اساس بازار سهام نیز با تکیه بر این جریان، همراه با اجرای سیاست‌های محتاطانه دولت دست به عصا حرکت می‌کند. این در حالی است که به نظر می‌رسد پس از گذشت یک دوره سه ماهه بازار سهام می‌تواند تصمیم بهتری از نتایج سیاست‌های کلان اقتصادی بگیرد. بنابراین انتظار می‌رود بازار سهام پس از ارائه پیش بینی بودجه‌های سال 95 شرکت‌ها در بهمن ماه امسال بتواند مسیر حرکتی خود را به سمت رونق تبیین و یک پوست اندازی جدیدی را برای خود داشته باشد. وی براین باور است که شاید دولت اندکی برای اجرای بی‌محابای سیاست‌های انبساطی مالی خود دچار تردید است چرا که این نگرانی وجود دارد که با از دست دادن مهار تورم فزاینده همه تلاش‌های خود را بر باد رفته ببیند. این مقام مسوول با اشاره به وضعیت صنایع بورسی کشور عنوان کرد: آنچه به عنوان راهکار ایجاد رونق در بخش مسکن مطرح بوده تلاش برای افزایش نقد شوندگی در این بازار و به دنبال آن تحرک سایر صنایع مرتبط از جمله فولاد‌سازان و سیمانی و ده‌ها صنعت مرتبط با این بخش بوده است. در صنعت خودرو‌سازی نیز به همین ترتیب می‌توان در صورت رونق این بخش به منتفع شدن سایر صنایع از جمله معدنی‌ها، فولادی‌ها، قطعه سازها و غیره امیدوار بود. فردین آقا بزرگی یکی دیگر از کارگزاران با سابقه بازار سرمایه است که در گفت‌وگو با فارس با تبیین جایگاه بازار سرمایه و بازار پول معتقد است: فضای اقتصادی کشور به نحوی نهادینه شده که تجهیز منابع در کارخانجات و صنایع تولیدی اغلب بر مبنای تامین مالی از طریق بازار پول و بانک‌هاست در حالی که مطابق با تعاریف، تامین نقدینگی از طریق بانک‌ها باید برای طرح‌های توسعه‌یی کمتر از یک سال تخصیص یابد و طرح‌های توسعه‌یی بلندمدت بنگاه‌های اقتصادی از طریق بازار سرمایه باید تامین مالی شوند.

وی افزود: ایجاد شوک برای تحریک تقاضا در اقتصاد از محل منابع مالی کوتاه‌مدت بانکی تنها به عنوان یک عامل تسکین‌دهنده موقتی و کوتاه‌مدت نتیجه داده و بنابراین می‌توان گفت بسته خروج از رکود دولت با این دیدگاه به اجرا درآمده تا با عبور از یک دوره کوتاه‌مدت بتوان در سال 95 به انتظارها از بابت دگرگونی سوداوری شرکت‌های بورسی دست یافت. مدیرعامل کارگزاری بانک آینده با بیان اینکه اجرای بسته خروج از رکود دولت چیزی جز افزایش بدهی‌های دولت را در بر نخواهد داشت، عنوان کرد: با توجه به باطن دولتی خودروسازان کشور و بدهی متورم دولت به بخش‌هایی همچون بدهی 200 هزار میلیارد تومانی به صندوق بازنشستگی کشوری یا بدهی 60 هزار میلیارد تومانی به شبکه بانکی می‌توان انتظار داشت که با اجرای بسته خروج از رکود دولت همچنان تعهدات دولت به سیستم بانکی افزایش یابد.

«بازار ملک» هم به سرنوشت بورس مبتلا می‌شود؟ / خطر رکود فرسایشی مسکن

دو علامت نسبتا پررنگ درباره «رکود سنگین‌تر از سال۹۹» در بازار املاک ۱۴۰۰ دیده می‌شود؛ به‌طوری‌که بی‌تفاوتی سیاست‌گذار به این نشانگرها می‌تواند سرنوشت مسکن را به باتلاق بورس دچار کند. صاحب‌نظران اقتصاد مسکن در برنامه اخیر کلاب «دنیای‌اقتصاد»، نسبت به آستانه «رکود فرسایشی» در بازار مسکن هشدار دادند.

این نوع رکود می‌تواند در پی «خروج تقاضای سرمایه‌ای از بازار ناشی از تغییر انتظارات» و در عین حال، «مقاومت دسته‌ای از فروشنده‌ها برای کاهش قیمت اسمی» شکل بگیرد که نتیجه آن، طولانی‌شدن مسیر بازگشت به وضعیت عادی رونق سرمایه‌گذاری ساختمانی و خریدهای مصرفی- به مدت حداقل یک‌سال خواهد بود.

«رکود فرسایشی» همان وضعیتی است که در ماه‌های اخیر با سیاست معیوب «دامنه‌نوسان» در بازار سهام شکل گرفته و جریان اصلاح قیمت‌ها را کند کرده است. در بورس باید اجرای «سیاست نادرست» متوقف شود؛ اما در مسکن لازم است «سیاست درست» آغاز شود.

سرنوشت بازار مسکن با دو حرکت- سیاست درست- می‌تواند تغییر کند.

صاحب‌نظران اقتصادی و کارشناسان مسکن با تشریح سه محور اصلی در خصوص سمت‌وسوی بازار معاملات ملک در سال ۱۴۰۰، نسبت به تکرار خطر «منگنه بورس» در بازار معاملات آپارتمان به سیاست‌گذار مسکن هشدار دادند.

در نشست مجازی گروه مسکن «دنیای‌اقتصاد» با صاحب‌نظران بخش مسکن که جمعه شب در شبکه اجتماعی کلاب هاوس برگزار شد، کارشناسان مسکن همچنین راه‌ گریز بازار ملک از «رکود فرسایشی» را بررسی و اعلام کردند.

کارشناسان در این نشست مجازی در خصوص سمت‌وسوی پیش‌روی بازار معاملات مسکن بعد از انتخابات ریاست جمهوری و همچنین تعیین تکلیف برجام، بر «کاهش قیمت واقعی مسکن» در صورت کاهش پایدار انتظارات تورمی و از بین رفتن ریسک‌های غیراقتصادی به اجماع نظر رسیدند.

در این هم‌اندیشی، سه محور اصلی مورد بررسی قرار گرفت. اولین محور علت جهش قیمت مسکن در سال‌های ۹۷ تا ۹۹ بود. گروهی از صاحب‌نظران حاضر در کلاب هاوس «دنیای‌اقتصاد» در نشست جمعه شب، جهش قیمت مسکن سال‌های ۹۷ تا ۹۹ را جهشی بی‌سابقه و متفاوت توصیف کردند اما گروهی دیگر اعتقاد داشتند این جهش قیمتی اگرچه شدید بود اما چندان تفاوتی با ادوار گذشته جهش قیمت در بازار مسکن نداشت و نمی‌توان آن‌ را جهشی متفاوت توصیف کرد.

حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان با اشاره به نقش افزایش حجم نقدینگی به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل جهش قیمت در بازار مسکن و بازار سایر دارایی‌ها در سال گذشته، رشد نقدینگی را به عنوان عامل تعیین‌کننده قیمت دارایی‌ها مانند مسکن، سهام، ارز، طلا، خودرو و… اعلام کرد. در واقع در سال گذشته بیشترین رابطه و اثرگذاری بر قیمت دارایی‌ها از ناحیه رشد نقدینگی صورت گرفت و همچنین بازار ارز را می‌توان به عنوان پیشران تحولات قیمتی سایر بازارها از سال ۹۷ معرفی کرد.

در واقع از سال ۹۷ تحت تاثیر جهش قیمت ارز، قیمت و نرخ در سایر بازارها نیز روند صعودی به خود گرفت هرچند در مقاطعی از سال‌های ۹۸ و ۹۹ این نقش پیشران از بازار ارز به بازار معاملات سهام منتقل شد. نرخ ارز در سال ۹۷ جهش حدود۱۶۶درصدی را تجربه کرد. در این مقطع زمانی مسکن و سایر بازارها با اضافه پرش قیمتی مواجه شدند.

دومین محور مورد بحث در این هم‌اندیشی مجازی مربوط به آینده قیمت مسکن در دوره پساانتخابات و تعیین تکلیف برجام بود. در این بخش هم اگر چه هر دو گروه نسبت به آینده قیمتی بازار مسکن نظرات متفاوتی داشتند اما نگاه کلی هر دو گروه این بود که قیمت مسکن به شکل نامتعارف افزایش نخواهد یافت.

یک گروه از کارشناسان به صراحت از وجود حباب قیمتی در بازار مسکن تحت تاثیر جهش‌های متوالی قیمت در فاصله سال‌های ۹۷ تا ۹۹ یاد کردند. یک گروه دیگر بدون اینکه اشاره مستقیم و صریح به موضوع حباب قیمت در بازار مسکن داشته باشند یا در نظرات خود از اصطلاح وجود حباب قیمتی در بازار معاملات خرید مسکن استفاده کنند اعلام کردند بازار مسکن به لحاظ قیمتی اشباع شده است و دیگر ظرفیتی از بابت افزایش نامتعارف سطح قیمت‌ها وجود ندارد.

گروه دیگری نیز اعلام کردند بازار مسکن دچار اضافه پرش قیمتی در سال‌های ۹۸ و ۹۹ شده است و جهش شدید قیمت را تجربه کرده است.

با این حال کارشناسان به اتفاق اعلام کردند شرایط فعلی در بازار قابل ادامه یافتن نیست به خصوص اینکه متغیرهایی که بازار مسکن را به وضعیت موجود رسانده است در صورتی که در جهت مخالف حرکت کند می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت قیمت‌ها باشد.

این متغیرها مربوط به تغییر جهت انتظارات تورمی به انتظارات غیرتورمی و همچنین از بین رفتن ریسک‌های غیراقتصادی تحت تاثیر گشایش‌های سیاسی و بین‌المللی است.

محور سوم که شاید بتوان اعلام کرد اهمیت آن به مراتب از دو محور دیگر بیشتر است و به نوعی پیام دو محور قبلی را در خود منعکس می‌کند به هشدار کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی شرکت‌کننده در کلاب جمعه شب «دنیای‌اقتصاد» درخصوص سمت‌وسوی پیش‌روی بازارمسکن در سال ۱۴۰۰ برمی‌گردد.

این کارشناسان در اظهارات خود نسبت به در پیش بودن یا قرار گرفتن بازارمسکن در مسیر شکل‌گیری «رکود فرسایشی» به سیاست‌گذار مسکن هشدار دادند. در واقع آنها اعلام کردند چنانچه در شرایط فعلی سیاست‌گذار بخش مسکن بی‌عملی پیشه کرده و راه‌حل جدی برای گریز از شرایط رکود در بازار مسکن به کار نگیرد این بازار می‌تواند سال‌ها دچار رکود فرسایشی شود.

در واقع در صورتی که سیاست‌گذار راه گریز مناسب برای شرایط فعلی بازار مسکن که در آن تقاضای مصرفی به کلی توان خرید خود را از دست داده و به اجبار به حاشیه بازار رانده شده است، نیندیشد بازار در ماه‌های آینده به سرنوشت بازار معاملات سهام مبتلا خواهد شد که مدت‌هاست در منگنه تعیین «دامنه نوسان» قرار گرفته است.

بیش از یک‌سال است که منگنه دامنه نوسان باعث شده است جریان اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام به بدترین شکل ممکن تحت تاثیر قرار گیرد. این منگنه که دامنه نوسانات مثبت و منفی قیمت سهام را به دلیل تعیین کف و سقف برای نوسان قیمت سهام، محدود کرده است مانع از آن شده است که جریان اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام در کمترین یا مناسب‌ترین زمان ممکن انجام شود، بازار با تعدیل قیمت و بازدهی مواجه شده و به فاز رونق برگردد.

این موضوع منجر به بروز رکود فرسایشی در بازار معاملات سهام شده است. چرا که در شرایط فعلی که کاهش ریسک‌های غیراقتصادی ارزش سهام را تا سطحی پایین کشیده است، این دامنه نوسان مانع از آن می‌شود که خرید و فروش سهام براساس جریان حاصل از اثرگذاری انتظارات کاهشی در این بازار انجام شود.

این فرآیند دوره اصلاح قیمت‌ها را طولانی کرده و دوره رکود در این بازار را فرسایشی می‌کند.

در شرایط فعلی همین خطر بازار معاملات مسکن را تهدید می‌کند. به این معنا که همان‌قدر که تعیین دستوری دامنه نوسان در بازار معاملات سهام منجر به ایجاد رکود فرسایشی در این بازار شده است، بی‌عملی سیاست‌گذار مسکن در اتخاذ تصمیم و سیاست درست برای رونق‌بخشی به بازار مسکن هم می‌تواند رکود فرسایشی در بازار مسکن حتی به مراتب سنگین‌تر و شدیدتر از بازار معاملات سهام را رقم بزند.

صاحب‌نظران اقتصاد مسکن در بحث و بررسی پیرامون شرایط پیش‌روی بازار مسکن و در تشریح محور سوم، اعلام کردند در حداقل یک سال و نیم تا دو سال گذشته بازیگران اصلی معاملات مسکن در سمت تقاضا خریداران و متقاضیان سرمایه‌ای بوده‌اند.

هم‌اکنون نشانه‌ها حاکی است از آنجا که انتظارات و بازدهی بازارها منجر به ریزش تقاضای سرمایه‌ای در همه بازارها از جمله بازارمسکن شده است این نوع تقاضا در بازار ملک نیز به شدت کم خواهد شد.

ماه گذشته نیز از ناحیه کاهش تقاضا برای خریدهای سرمایه‌ای مسکن هم قیمت اسمی و هم حجم معاملات خرید واحدهای مسکونی در شهر تهران کاهش یافت.

صاحب‌نظران اقتصادی همچنین اعلام کردند از این مقطع زمانی به بعد در سال ۱۴۰۰ احتمال بروز دو سناریو در بازار مسکن وجود دارد، مبنی بر اینکه یا قیمت اسمی کاهش خواهد یافت یا قیمت واقعی با کاهش مواجه خواهد شد.

حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان و صاحب‌نظر مسکن و جمعی از کارشناسان شرکت‌کننده در این هم‌اندیشی مجازی در این باره اعلام کردند: در خصوص بازار مسکن با شرایط متفاوتی روبه‌رو هستیم.

این بازار ویژگی اصطلاحا «چسبندگی قیمت» دارد به این معنا که اگر در محله‌ای از شهر به واسطه انعقاد یک معامله با قیمتی بالاتر از میانگین قیمت منطقه، قیمت پایه منطقه تغییر کند و قیمت جدید مبنا قرار بگیرد در کوتاه‌مدت و به راحتی این سطح قیمتی پایین نمی‌آید.

در نتیجه سایر مالکان آپارتمان‌های منطقه نیز تمایل به فروش ملک خود با قیمتی پایین‌تر از قیمت مبنا را ندارند. همین روند مدت‌ها ادامه پیدا می‌کند. در مورد مسکن معمولا عاملی که قیمت‌ها را اصلاح می‌کند «تورم» است.

توجه به چسبندگی قیمت‌ها در بازار مسکن مهم است. یعنی تعدیل قیمت صورت نگیرد. مالکان کاهش قیمت نخواهند داد بلکه تورم سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ لازم است تا قیمت‌ها تعدیل شود و بخش مسکن از رکود خارج شود. در واقع گروهی از مالکان با مقاومت در برابر کاهش قیمت تلاش می‌کنند تا اصلاح قیمت به سرعت رخ ندهد.

عبده‌تبریزی در این باره اعلام کرد: بنابراین و با توجه به این توضیحات، مالکان معمولا قیمت‌ها را کاهش نمی‌دهند و صبر می‌کنند تا تورم عمومی در حد ۲۵ تا ۳۰ درصد در سال آینده قیمت ملک را اصلاح کند. در واقع احتمال کاهش قیمت واقعی در بازار مسکن بیش از کاهش قیمت اسمی است.

از این رو می‌توانیم انتظار رکود سنگین در بازار مسکن و طولانی شدن آن برای سال‌های بعد را داشته باشیم. بنابراین به احتمال زیاد شاهدیم برای مدت طولانی قیمت‌ها ساکن بماند (ثبات قیمت اسمی) و متناسب با تورم قیمت‌ها تعدیل شود و رکود بلندمدت در این صورت به وقوع خواهد پیوست.

نتیجه مباحث مطرح شده از سوی کارشناسان نشان می‌دهد اگرچه مالکان واحدهای مسکونی به نبود خریدار و تقاضا برای مسکن در بازار واقف شده‌اند اما چسبندگی قیمت مانع بروز واکنش درخور مالکان و فروشنده‌ها که همان کاهش قیمت فروش است به این موضوع می‌شود.

در صورتی که سیاست‌گذار مسکن با اتخاذ سیاست‌های موثر به مقابله با این وضعیت نرود و هزینه نگهداری و عدم فروش مسکن برای مالکان را افزایش ندهد، احتمال شکل‌گیری و طولانی شدن رکود فرسایشی در بازار مسکن بعید نیست.

مهم‌ترین ابزار در این رابطه، تصویب و اجرای دریافت مالیات سالانه از واحدهای مسکونی است. با دریافت این مالیات هزینه نگهداری و عدم فروش ملک با انگیزه افزایش قیمت‌ها در اثر تورم، بالا می‌رود و ریسک‌زا شدن این اقدام برای فروشنده‌ها منجر به عرضه واحدها به بازار و از بین رفتن چسبندگی قیمت‌ها می‌شود.

یعنی فروشنده‌ها به دلیل افزایش هزینه و ریسک نگهداری از ملک به امید افزایش قیمت ناشی از تورم، اقدام به عرضه واحدها با قیمت‌های پایین‌تر می‌کنند. در چنین شرایطی می‌توان به اتمام دوره رکود فرسایشی در بازار مسکن امیدوار بود.

بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» با استناد به نظرات کارشناسان و صاحبنظران بازار مسکن نشان می‌دهد خریداران مصرفی، سازنده‌ها و فعالان صنایع بالا دست مسکن بازندگان اصلی شکل‌گیری رکود فرسایشی هستند.

همچنین صاحب‌نظران مسکن به سیاست‌گذار این بخش توصیه می‌کنند شرایط پرداخت وام خرید مسکن در استطاعت را برای متقاضیان مصرفی به خصوص زوج‌های خانه‌اولی فراهم کند. چرا که بازیگر اصلی در شکل‌گیری رونق پایدار در سمت تقاضا، خریداران مصرفی هستند.

این در حالی است که هم‌اکنون بنا بر اعلام عبده‌تبریزی، ۹۵ درصد از خانه‌اولی‌ها در کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ قدرت خرید خود را در بازار مسکن از دست داده‌اند و وام مسکن در استطاعت می‌تواند به آنها برای تقویت قدرت خرید و بازیابی توان خرید واحد مسکونی کمک کند.

کارشناسان در کلاب روزنامه «دنیای‌اقتصاد» اعلام کردند وام در استطاعت تسهیلاتی است که توان مالی برای ۴۰ تا ۵۰ درصد هزینه خرید مسکن را برای متقاضیان مصرفی فراهم کند.

این در حالی است که نظام بانکی ما تقریبا هیچ برنامه‌ریزی برای نجات قدرت خرید متقاضیان مصرفی ندارد.

نحوه پرداخت وام در استطاعت و راهکارهای پیشنهادی به سیاست‌گذار مسکن در خصوص اخذ سیاست‌های درست برای جلوگیری از ورود این بخش به دوره رکود فرسایشی موضوعی است که روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در روزهای آینده در قالب یک گزارشی تفصیلی به آن خواهد پرداخت.

تمایلات صعودی در بورس تهران؟

عملکرد ضعیف بازار سهام در ‏‏‏‏‏‏‌ماه‌های گذشته و سرعت‏‏‏‏‏‏‌گرفتن موج‌های ریزشی در هفته‏‏‏‏‏‏‌های اخیر بیش از پیش بر نگرانی سرمایه‏‏‏‏‏‏‌گذاران افزوده بود، اما در ادامه این روند روز چهارشنبه شاهد افزایش ۹۱/ ۰‌درصدی نماگر اصلی بازار سهام بودیم. از طرفی پس از ۱۹‌روز متوالی خروج سرمایه از بورس تهران در روز چهارشنبه حدود ۴۱‌میلیارد‌تومان نقدینگی جذب بازار شد. در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد چشم امید سهامداران به گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌ها است تا بلکه بازار سرمایه طی کوتاه‏‏‏‏‏‏‌مدت روند مشخصی داشته باشد.

در جریان دادوستدهای بازار سهام در روز چهارشنبه نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افزایش ۹۱/ ۰‌درصدی معادل ۱۲‌هزار واحد افزایش داشت و در سطح یک‌میلیون و ۳۴۶‌هزار واحدی قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز همگام با شاخص‌کل ضمن ثبت رشد ۹۱/ ۰‌درصدی در سطح ۳۹۲‌هزار واحد قرار گرفت. نبود جریان نقدینگی کافی در بازار سهام در کنار خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار روند رکودی و فرسایشی بازار را پایدار کرده است، به‌طوری‌که در معاملات روز چهارشنبه نیز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در سطحی پایین‌تر از دو‌هزار‌ میلیارد‌تومان باقی ماند و با افزایش ۶/ ۷‌درصدی در مقایسه با روز گذشته رقم‌ هزار و ۴۰۰‌میلیارد‌تومان را به ثبت رساند؛ این در حالی است که نهایتا پس از ۱۹ روز متوالی، بازار سهام با جذب نقدینگی همراه شد و بیشترین ورود پول از ابتدای شهریور‌ماه سال‌جاری را به‌ثبت رساند، به‌طوری‌که در روز یادشده حدود ۴۱‌میلیارد‌تومان نقدینگی توسط سهامداران خرد وارد بازار شد.

این شرایط در حالی ادامه دارد که در جریان روند فرسایشی بازار سرمایه گروه «خودرو و ساخت قطعات‌» حدود ۱۷‌میلیارد‌تومان و صنعت «حمل‌ونقل» با خروج پول بیش از ۱۳‌میلیارد‌ تومانی بیشترین خروج سرمایه حقیقی درمیان صنایع را داشتند، در مقابل گروه «محصولات شیمیایی‌» با جذب نقدینگی بیش از ۲۵‌میلیارد‌تومانی در صدرجدول ورود نقدینگی صنایع قرار گرفت و پس از آن گروه «لاستیک و پلاستیک‌» بیشترین ورود پول حقیقی را به ثبت رساند.

به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای روز گذشته بازار سرمایه «خودرو» با خروج بیش از ۲۲‌میلیارد‌تومان در صدر خروج نقدینگی بورس روز گذشته قرار گرفت، پس از آن «‌حشکتی‌» با خروج حدود ۱۲‌میلیارد‌تومانی در رده دوم خروج نقدینگی از نمادهای معامله‌شده بورس تهران قرار گرفت و در‌ مرتبه بعدی جدول نیز «کیمیاتک» با خروج حدود ۵‌میلیارد ‌تومانی بیشترین خروج سرمایه در روز چهارشنبه را به‌نام خود به ثبت رساند؛ این در حالی است که نمادهای «نوری‌» و «پکرمان» به ترتیب با ورود پول بیش از ۲۰‌میلیارد‌تومان و حدود ۱۶‌میلیارد‌تومان همراه شدند و در صدرجدول جذب سرمایه حقیقی‌‌‌‌‌‌‌ها در روز گذشته قرارگرفتند.

نگاهی دقیق‌‌‌‌‌‌‌تر به روند معاملات بازار سهام در روز چهارشنبه نشان می‌دهد که بورس تهران از ابتدای معاملات آشتی دوباره‌ای با رنگ سبز داشت، به‌طوری‌که در ۳۰ دقیقه ابتدایی نماگر اصلی بازار با تاثیرپذیری از نمادهای «نوری»، «خودرو» و «شپنا» با افزایش پنج‌هزار واحدی همراه شد. شاخص هم‌وزن در مدت زمان یادشده رشدی دو‌هزار واحدی را به ثبت رساند؛ این در حالی است که با گذشت ۶۰دقیقه از تایم معاملاتی بازار، ارزش معاملات خرد به ۷۰۰میلیارد‌تومان رسید ‌و حقیقی‌ها نیز بیش از ۹‌میلیارد‌تومان وارد بازار سهام کردند.

همچنین در نیمه معاملات بورس روز گذشته شاخص‌کل با افزایش ۹‌هزار و ۵۶۰واحدی در کانال یک‌میلیون و ۳۴۴‌هزار واحد نوسان داشت. شاخص هم‌وزن نیز با بیش از ۳هزار واحد افزایش در سطح ۳۹۱‌هزار واحد قرارگرفت. نهایتا در پایان معاملات روز چهارشنبه دماسنج بازار در مدار صعودی باقی‌ماند و در ابرکانال یک‌میلیون و ۳۴۰‌هزار واحد مورد‌معامله قرار گرفت؛ این در حالی است که نمادهای معاملاتی «شپنا»، «فولاد» و «نوری» در این روز بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص‌کل را داشتند اما در مقابل ‌نماد معاملاتی «کگل» تاثیر منفی بر شاخص‌کل داشت. در این روز به دلیل ناچیزبودن این تاثیر در مقایسه با تاثیر مثبت سهام بزرگ بازار، ‌نماد یادشده تاثیر قابل‌توجهی بر عملکرد شاخص‌کل در روز یادشده نداشت.

در ‌مرتبه دوم نیز ‌نماد «وامید» با ۱۰۳‌واحد تاثیر منفی بر شاخص‌کل بیشترین تاثیر منفی بر نماگر یادشده را به ثبت رساند. این شرایط در حالی ادامه دارد که بر اساس روند معاملاتی بورس تهران طی روزهای گذشته تعدادی از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند بازار سرمایه با یک فاصله زمانی معقول هم‌‌‌‌‌‌‌جهت با سایر بازارهای موازی حرکت خواهد کرد و این انتظار که بازار سرمایه خود را با بازارهای موازی تطبیق دهد کاملا منطقی و توجیه‌‌‌‌‌‌‌پذیر است.

این کارشناسان بر این باورند که به واسطه رسیدن به نقاط قوی حمایتی و حمایت‌های پیدا و پنهان از بازار، روند معاملات بازار سهام در مقایسه با روزهای گذشته وضعیت نسبتا بهتری را تجربه می‌کند، اما این موضوع مغایر با مشکلات دیرینه بازار سرمایه نیست، چراکه بازار سهام همچنان از نبود جریان نقدینگی کافی در بازار رنج می‌برد و تردیدها و ابهامات موجود در بازار یادشده مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذاران با اطمینان‌خاطر بیشتر و فرض اینکه سرمایه آنها در این بازار حفظ می‌شود در چرخه معاملات بورس تهران حضور داشته باشند.

بنابراین بر اساس برآیند معاملات بورس تهران طی روز اخیر می‌توان گفت با پایداری نوسان‌ها در بازار سهام و همچنین کاهش اعتماد عمومی اهالی بازار سرمایه، فعالان بازار دیگر چندان رمقی برای تحرک در بازار سهام ندارند.

این در حالی است که اغلب سهام موجود در بورس تهران در سطوح ارزنده قیمتی قرار دارند و برای سرمایه‌گذاری مناسب هستند،؛ اما روند فرسایشی و ادامه‌‌‌‌‌‌‌دار خروج نقدینگی از بازار مانع از آن می‌شود که سرمایه جدیدی در بازار جذب شود. در چنین شرایطی فارغ از ابهامات مذکور بازار سهام، امید سرمایه‌گذاران در روزهای پیش‌‌‌‌‌‌‌رو به گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌هاست، چراکه به‌نظر می‌رسد با انتشار این گزارش‌ها شاهد نوسان بازار در کوتاه‌مدت باشیم. البته ذکر این نکته لازم است که نزولی یا صعودی‌بودن این نوسان‌ها بستگی به این دارد که گزارش‌های منتشرشده چه وضعیتی خواهند داشت.

از تمامی این حرف‌ها که بگذریم، بررسی وضعیت بازار سهام در روزهای گذشته موید این نکته است که ناآرامی‌های ابتدای هفته نتوانسته تاثیری جدی بر روند بازار سهام بگذارد. نه آنطور که برخی از فعالان بازار سهام باور کرده بودند، این بازار غیرمنطقی نیست و از پس بروز مشکلاتی این‌چنین که روند معاملات را مختل نمی‌کند، برمی‌آید. به هر روی بازار سهام نشان داده که از سد جو منفی حاکم بر معاملات روز شنبه گذشته است و در شرایطی که خبری مهم داخل این بازار که (هم‌اکنون درمرحله ارائه گزارش‌های ماهانه است) وجود داشته باشد، دلیل چندانی برای ‌تن دادن به فضای منفی بازارهای جهانی ندارد. با این‌حال باید به این نکته نیز توجه کرد که به سبب افزایش نااطمینانی در بازارهای جهانی این احتمال وجود دارد که فضای منفی باز‌هم بر بازار سهام سایه اندازد و در روزهای دیگر نیز تا حدودی از میزان تقاضا در بازار سهام بکاهد.

مقدمه

شاخص در این هفته ۵۴ هزار واحد ریزش معادل ۴ درصد افت در ارزش را ثبت نمود. برآیند بازدهی شاخص کل در ۹ ماهه سال بیش از ۲ درصد منفی بوده است . بازارهای موازی مانند مسکن و خرید و فروش ارز در بهترین حالت، بازدهی حدودی ۱۲ درصدی داشته اند. بالاترین بازدهی در نه ماه سال ، اوراق با درآمد ثابت بوده است که بازدهی حدود ۱۴ درصد داشته است که علی رغم تورم بالای ۲۵ درصد به نوعی زیان در کاهش ارزش پول اولیه بوده است . آمارهای مذکور حاکی از عدم کارایی پول در بازارهای داخل می باشد پس منطقا باید با پدیده خروج پول از کشور روبرو باشیم که متاسفانه گزارش ها نشان از خروج حدود ۶ میلیارد دلار در شش ماه اول سال می باشد.

بازار سرمایه، مخصوصا بخش سهام حال و روز خوبی ندارد و این واقعیت از کسی پوشیده نیست . خبر های خوب چه در بخش شرکت و چه در بخش اقتصاد اثر لحظه ای دارد که در طی چند روز بعد خنثی خواهد شد اما اخبار بد مخصوصا اخبار مربوط به شرکت های بزرگ به سرعت همه شرکت ها موجود که بازار را تحت تاثیر قرار می دهد مانند گزارش های فصلی نامناسب ذوب و بانک ملت به سرعت باعث افت قیمتی اکثر نمادهای بازار شد. اما اخبار خوب افزایش نرخ جهانی کامودیتی ها از جمله نفت بی تاثیر بوده است باید خاطر نشان کرد بیش از ۹۰ درصد شرکت ها در سال جاری رشد در سود خالص گزارش نموده اند که برآیند نتایج، اثر منفی در قیمت های سهام داشته است .

پیامد منفی اثر خنثی اخبار بر قیمت سهام ، فارغ از تاثیر بر شاخص در چارچوب اقتصاد نیز اثرات وخیمی دارد به صورتی که هدف زیر بنایی ایجاد بازار سهام بعنوان یک نشانگر که جهت بهینه پول را در اقتصاد نشان می دهد به صورتی که کارایی در تخصیص منابع جزو اهداف اصلی این بازار می باشد که متاسفانه در حال حاضر با خروج پول از بازار و سرازیر شدن آن به بازارهای خارج از کشور وضعیت ناگوار اقتصاد را نشان می دهد. خروج حدود ۳۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی روزانه و میانگین ارزش معاملات خرد در حدود ۲.۸ هزار میلیارد تومان گزارشی از بازار فرسایشی و خسته کننده امروز ماست. گذشت زمان مشخص مي کند چه عملی و در چه زمانی سبب می شود بازار بی رمق ما دوباره جان بگیرد شاید اخبار مربوط به جلسات وین شروع این ماجرا باشد ..

بازار سرمایه

در هفته ای که گذشت با توجه به احتمال درگیری نظامی روسیه و اوکراین ریسک سرمایه گذاری در دارایی های ریسکی افزایش پیدا کرده بود و از این رو با توجه به افزایش کم سابقه بازده اوراق قرضه 10 ساله ایالات متحده آمریکا در 2 سال اخیر، شاهد رشد چشم گیری قیمت طلا بودیم.

انس طلا در حال حاضر در محدوده 1844 دلار است که با توجه به انتظارات مثبت نسبت به چشم انداز بلند مدت می توان همچنان این قیمت ها را برای سرمایه گذاری بلند مدت ارزنده دانست.

در بازار سکه نیز همانگونه که انتظار می رفت نمودار با ثبت یک کندل پر قدرت نزولی کانال صعودی خود را شکست و وارد محدوده قیمتی 12 میلیون تومان شد که با توجه به واگرایی ها و تغییر فاز مک دی می توان فعلا برای سکه در صورتی که اخباری از وین منتشر نشود، این محدوده را معتبر بدانیم و نمودار از نظر زمانی در این قیمت ها رنج بزند. سپس روند آینده خود را که انتظار می رود با توجه به رشد قیمت طلا صعودی باشد شروع کند.

تصویر بالا مربوط بررسی نمودار روزانه سکه است، که شاهد این هستیم که سکه درست روی محدوده استاتیک حمایتی قرار دارد که در صورتی که از نظر زمانی این فشار فروش خنثی شود اهداف صعودی را می توان برای آن متصور باشیم.

تصویر بالا نیز نمودار نفت برنت را نمایش می دهد که توانسته است خود را به گپ تشکیل شده در نوامبر 2021 برساند ، نکته قابل توجه روند خسته صعودی است که می تواند انتظار یک اصلاح را برای نفت متصور باشیم اما اصلاح قیمتی احتمالا نمی تواند کف قیمتی را از دست بدهد و مجدد نفت برای اهداف بالای 100 دلار مسیر خود را آغاز کند.

در بورس تهران نیز با توجه به تحلیل های هفته گذشته انتظار می رفت که شاخص روند صعودی خود را آغاز کند اما همچنان در تنگنای اخبار وین شاهد در جا زدن بازار هستیم و با توجه به خنثی بودن اکثر سهم ها شاخص متاسفانه به سمت کف کانال نزولی خود در حال حرکت است و اکثر نماد ها نیز نسبت به افت شاخص بازدهی منفی بیشتری ثبت کرده اند.

بازار بورس فعلا از نظر قوانین معاملاتی تکنیکال در بازار های یک طرفه فعلا سیگنال خریدی را نمایش نداده است و برای ترید کردن پیشنهاد می شود که اجازه دهید حال عمومی بازار خوب شود،روند های نماد های مورد انتظار شما صعودی شود و سپس با در نظر گرفتن محدوده های ارزنده حد ضرر و نسبت ریسک به ریوارد وارد معامله خرید بشوید. عجله کردن در چنین شرایط بازار ممکن است باعث ثبت ضرر برای شما و یا درگیر روند خنثی و خواب سرمایه بشود

همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید با توجه به انس جهانی و همینطور نرخ دلار، قیمت تئوریک سکه برابر با 118,918,714 ریال می‌باشد. از این جهت حباب سکه یک روزه رفاه برابر با 518,714 -ریال است. با توجه به نرخ‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بیشترین اختلاف نرخ دلار مربوط به صندوق سرمایه‌‌گذاری پشتوانه سکه طلا کهربا با 1,311 ریال می‌باشد. لازم به ذکر است که از ابتدای هفته تاکنون ما تغییرات زیادی در انس جهانی و نرخ دلار روبه‌رو نبوده‌ایم از این جهت سکه یک روزه رفاه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با نوسانات قابل توجهی همراه نبوده‌اند.

رمز ارز

ارزش بازار کریپتو کارنسی 1.98 تریلیون دلار در تاریخ منتهی به 19 ژانویه سال 2022 است که هنوز به ارزش 2.77 تریلیون دلاری شرکت اپل در بازار سرمایه نرسیده است.

در هفته جاری شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) در محدوده 20تا 24 بوده که بیانگر ترس مفرط معامله گران بازار کریپتوکارنسی است. این شاخص در ابتدای سال در محدوده 10 بوده که شدت ترس معامله گران را در اوایل سال میلادی نشان میدهد.

بیت کویت در حال حاضر در محدوده 41 هزار دلار است که نسبت به روز گذشته حدود 1.11 و نسبت به ابتدای سال میلادی که در محدوده 47 هزار دلار قرار داشته تقریبا 13 درصد نزول داشته است. میزان سلطه بر بازار بیت کوین همچنان 41 درصد است.

بیشترین رشد قیمت برای نماد BZE با 329 درصد افزایش و بیشترین کاهش برای BTCRED با 100 درصد کاهش بوده است.

بیت کوین

با توجه به نمودار، بیت کوین در یک کانال نزولی در حرکت است و به یک محدوده استاتیکی قوی رسیده است که انتظار میرود با توجه به واگرایی شکل گرفته در این محدوده احتمال تغییر روند از نزولی به صعودی زیاد می شود.

با تحلیل نمودار دامیننس بیت کوین انتظار میرود نمودار از کف کانال به سمت سقف کانال حرکت کند که در این صورت دامیننس صعودی و قیمت صعودی معادل خرید بیت کوین می شود.

البته باید یادآور شد که خبرهای زیادی روی تغییر روند کریپتو کارنسی ها تاثیر میگذارد من جمله درخواست ممنوعیت استخراج ارزهای دیجیتال یک مقام ارشد اتحادیه اروپا به نام اریک تدین (Erik Thed é en) که نگران از بین رفتن منابع طبیعی و تغییرات آب و هوای کشورش سوئد بود.

از طرفی شرکت اینتل که یکی از بزرگترین تولید کننده های تراشه های نیمه هادی در جهان است، از اسیک Bonanza Mine دستگاهی برای استخراج بیتکوین با ولتاژ بسیار پایین و بازده انرژی بالا در تاریخ 23 فوریه رونمایی خواهد کرد. در آخر اخباری مبنی بر انتشار رمز ریال در این هفته منتشر شد که قرار است به صورت آزمایشی این رمز ارز اجرایی شود.

گزارش های فصلی مهمترین های این هفته کدال بود و مهمترین عامل تاثیرگذار بر روند سودآوری این فصل نیز ادامه همان بحث نرخ سوخت صنایع و به ویژه گاز بوده است. بعد از خدیزل که از بهترین های خودرویی بوده و این فصل یک رکورد سودآوری از خود به جا گذاشته، در صنایع کوچک بازار تغییر خاصی در روند سودآوری مشاهده نشده و تقریبا هر رشد یا نزول مبلغ فروش و درآمد عملیاتی در سود ناخالص هم تقریبا به همان اندازه تاثیرگذار بوده است. تنها صنعت لاستیک که منتظر دریافت مجوز افزایش نرخ محصول است، همچون تابستان حداقل حاشیه سود ممکن را دارد که ناشی از حذف ارز ترجیحی در خرید مواد اولیه وارداتی است.

در بین پتروشیمی ها یکی از بهترین گزارش ها را پتروشیمی پارس داشته که رشد 112% سود خالص فصلی را به ثبت رسانده و بقیه پتروشیمی های غیر اوره و متانولی (خوراک گاز طبیعی) گزارش های نسبتاً معقولی داشتند که با فروش از انبار و یا جاماندن از رشد نرخ ها نسبت به مواد اولیه، حداقل رشد و نزول سودآوری را شاهد بودند و تنها نوری با افت قابل ملاحظه حاشیه سود مواجه شد. اما گروه متانول و اوره ضعیف ترین گزارش ها را به نسبت کاهش حاشیه سود ناخالص داشتند و در این بین خراسان و شپدیس با استفاده از فرصت فروش صادراتی نقد و نرخ های بالای اوره موفق به حداقل کاهش حاشیه سود شدند که با افزایش مبلع فروش جبران کردند؛ شیراز و زاگرس ضعیف ترین گزارش ها بودند.

در بین گروه فلزات اساسی، فولادی ها با افزایش هزینه انرژی انتظار کاهش حاشیه سود می رفت که همین طور هم شد و بدترین گزارش متعلق به ذوب و بهترین گزارش متعلق به فخوز بود که کمترین کاهش حاشیه سود ناخالص را تجربه نکرد و شاهد رشد 40% سود خالص فصلی هم بوده است. معادن فلزی هم با رشد ضریب مواد به شمش فخوز تا حدودی رشد هزینه سوخت را جبران کردند و تنها کچاد که تولیدکننده شمش فولاد هم محسوب می شود، با کاهش حاشیه سود همراه بود.

اما یکی از بهترین صنایع در بین گزارش های فصلی، گروه پالایشی و تا حدودی بانکی بودند که با رشد مبلغ درآمد فصلی و تقریباً تثبیت روند فرسایشی بازار یک‌طرفه حاشیه سود اولیه (ناخالص و حق الوکاله) موفق شدند سهامداران خود را در این بازار خوشحال کنند. البته دوقلوهای بانکی وبصادر و وتجارت از بدترین عملکرد خود رونمایی کردند. شتران و وبملت بهترین های صنعت خود بودند.

نتیجه‌گیری

هفته ای که گذشت، شاخص کل 4% و شاخص هموزن 5% کاهش را تجربه کردند و چهارشنبه تنها روز مثبت برای شاخص کل (کمتر از 0.3%) بود که همان را هم شاخص هموزن تجربه نکرد. اما نکته جالب اینجا است که تمامی بازدهی 8% نیمه اول دی ماه که با چاشنی مصوبات روند فرسایشی بازار یک‌طرفه 10 گانه حمایت از بازار کسب شده بود تا انتهای ماه پس گرفته شد. با گزارش های نه چندان مثبت فصلی در صنایع بزرگ (فلزی و شیمیایی) و تنها با کمک صنعت پالایشی و تا حدودی بانکی بعید است که بازار روند مثبت پایداری را به خود ببیند. دلیل این بدبینی، تثبیت نرخ 23% سود اخزا و همچنین عدم رشد ارزش معاملات به بالای 4000 میلیارد تومان است. تنها روز چهارشنبه این رشد فروش اتفاق افتاد که باید در هفته بعد تکرار و رشد این ارزش معاملات را ببینیم تا به آینده بازار در بهمن ماه امیدوار باشیم. رشد قیمت جهانی نفت و فلزات رنگی همزمان با کاهش نسبی شاخص دلار شاید بتواند جبران جو ناشی از کاهش نرخ دلار آزاد (نرخ نیمایی در 24500 تومان تثبیت شده) باشد. همچنین امیدواری به نتیجه مذاکرات برای صنعت بانک و سپس خودرو می تواند عامل رشد خوبی محسوب شود و اوره ای ها هم با امیدواری به کاهش تخفیف های فروش صادراتی شاید از این وضعیت رکودی خارج شوند.

روند فرسایشی بازار یک‌طرفه

• پیام سازمان
• ابنیه در یک نگاه
• خط مشی سازمان
• ساختار سازمانی
• گواهی نامه ها
• افتخارات تعاونی
• کاتالوگ تعاونی
• هیات مدیره و مدیرعامل
• بازرسین

• شرکت ماناسازه
• فصلنامه توسعه ابنیه

• اطلاعیه ها
• اعضا پروژه و سهامداران

• تماس با تعاونی
• قوانین و مقررات
• شکایت، انتقاد و پیشنهادات

• اخبار درون سازمانی
• اخبار برون سازمانی
• مناسبت ها مراسم ها

• اقتصاد
• جذب سرمایه
• مدیریت شهری
• جامعه و فرهنگ
• مسکن و شهرسازی
• معماری ودکوراسیون
• مشاهیر معماری جهان
• محیط زیست و گردشگری
• نمایشگاه ها و همایش ها

تخریب بورس با دامنه نوسان

محدودیتی که با ایجاد پدیده «صف‌نشینی» و در نتیجه «انجماد معاملاتی» در حال تخریب تدریجی بازار سهام است. به گفته کارشناسان و صاحب‌نظران بورسی، این فرآیند ضمن ناکارآمد کردن بازار می‌تواند به کوچ همیشگی سرمایه از بورس بینجامد. با وجود این در کنار تجربه‌های مثبت دنیا از ایجاد دامنه‌های غیرمحدودکننده برای افزایش پویایی بازار، در ایران همواره دامنه مستحکم و ثابتی برای معاملات بدون توجه به تجمع سفارش‌ها و تغییرات روزانه قیمتی تعیین شده است.

حمیده قاسمی: محدودیت‌های معاملاتی، چه در فاز صعودی و چه نزولی بازارها را به یک میزان با رکود مواجه می‌کند. اتفاقی که سبب صف‌آرایی و ایجاد حباب مثبت یا بعضا منفی در قیمت سهام می‌شود. بورس‌تهران نیز تجربیات این‌چنینی کم نداشته است. دوره‌ای حبابی می‌شود و قیمت‌ها سر به فلک می‌کشد و دوره‌ای بعد دچار اصلاحی فرسایشی می‌شود و برای ماه‌ها فروشندگان برای نقدکردن دارایی خود به در بسته می‌خورند. محدودیتی که دیگر در کمترین بازار سرمایه‌ای یافت می‌شود، در بورس تهران با افزایش هیجان‌های مثبت و منفی، سبب تشکیل فازهای متوالی گاوی و خرسی شده و امکان کشف قیمت عادلانه و بازیابی سریع تعادل را به بورس‌بازان نمی‌دهد. به این ترتیب در حالی که بساط دامنه نوسان در اغلب بازارهای سرمایه برچیده شده است، در ایران محدودیتی همیشگی بر معاملات سهام حاکم است. در این میان سیاستگذار که از فروردین ۹۶ وعده برقراری دامنه نوسان پویا را به فعالان بورسی داده بود، حالا در شرایط خاص به جای حل مساله تنها به دستکاری‌کردن کف و سقف دامنه نوسان کنونی اکتفا می‌کند و به‌نظر می‌رسد هنوز برنامه‌ای برای حذف، افزایش یا حداقل پویا‌کردن دامنه نوسان ندارد. به جرات می‌توان گفت اغلب کارشناسان در این‌خصوص اتفاق نظر دارند که محدودیت دامنه نوسان، قفلی بر پویایی بازار سرمایه است که حیات بازار را با مخاطره جدی روبه‌رو کرده است.

علیرضا توکلی‌کاشی، معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران که مطالعاتی گسترده نیز در این زمینه داشته است، در مقایسه دامنه نوسان معاملات بورس در ایران و سایر کشورها به «دنیای‌اقتصاد» گفت: دامنه نوسان به شکلی که در ایران است، در دنیا وجود ندارد. آنچه تحت‌عنوان دامنه نوسان پویا یا ایستا در بازار سایر کشورها جریان دارد به این شکل است که اگر نیاز به اصلاح یا رشد بیشتر قیمت سهم وجود داشته باشد و این میزان فراتر از دامنه تعیین‌شده باشد، اجازه این اصلاح یا رشد به روند فرسایشی بازار یک‌طرفه سهم داده می‌شود. در حالی‌که در بازار سرمایه ایران اجازه تغییرات قیمتی سهم بیش از حد مشخص‌شده داده نمی‌شود.

چرا دامنه نوسان؟

توکلی‌کاشی درخصوص فلسفه وجودی دامنه نوسان در بازارها خاطرنشان کرد: اصولا کارکرد دامنه نوسان در بورس‌ها برای «جلوگیری از اشتباه معامله‌گران» است. مثلا ممکن است معامله‌گری بخواهد ۱۰۰ سهم را به قیمت ۱۰۰۰ تومان بخرد یا بفروشد، اما به اشتباه اقدام به خرید یا فروش ۱۰۰۰ سهم به قیمت ۱۰۰ تومان کند. چنین خطاهایی همواره در هیجانات معامله‌گران و تعجیل آنان در سفارش‌گذاری برای بهره‌گیری از موقعیت‌های معاملاتی رخ می‌دهد و این موضوع بارها سبب بروز خسارت‌های سنگین به معامله‌گران و حتی معامله‌گران حرفه‌ای شده است، بنابراین علت اصلی اعمال دامنه نوسان این است که چنانچه قیمت وارد‌شده از آن محدوده فاصله زیادی داشته باشد، سامانه به‌صورت خودکار جلوی آن را بگیرد.

وی اعمال این نوع محدودیت را متفاوت از تحرکات پویای بازارهای سرمایه در دنیا عنوان کرد و افزود: چنین محدودیت‌هایی به این معنا نیست که اگر سهمی به دلایل بنیادی بخواهد در یک روز ۳۰ یا حتی ۳۰۰درصد تغییر قیمت دهد، این مکانیزم جلوی آن را بگیرد‌ چراکه دامنه نوسان پویا و ایستایی که اکنون در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، راهکارهایی برای حل مساله جلوگیری از خطای کاربران و معامله‌گران بدون آسیب‌زدن به آزادی نوسان قیمت‌ها هستند. کار دامنه نوسان پویا این است که اجازه نمی‌دهد قیمت در هر دو معامله متوالی بیش از میزان مشخصی بین یک تا ۲ درصد تغییر کند. به این صورت که اگر قیمت سهم اکنون ۱۰۰۰‌تومان است در معامله بعدی نمی‌تواند بیشتر از یک تا ۲ درصد نوسان قیمت داشته باشد‌ اما پس از ثبت قیمت این معامله، معامله بعدی می‌تواند بر اساس آن قیمت نوسان کند. بنابراین قیمت سهم می‌تواند حتی تا ۱۰درصد نیز در قالب ۱۰‌معامله متوالی یک درصدی جابه‌جا شود.

ایستا؛ توقف کوتاه برای بروز تحرک!

این کارشناس بازار سرمایه در تشریح مکانیزم دامنه نوسان ایستا در بازارهای مالی دنیا گفت: در دامنه نوسان ایستا، بورس مشخص می‌کند که اگر قیمت سهم مجموعا در یک روز از محدوده مشخصی بیشتر شد، این میزان به‌عنوان یک اتفاق ویژه ثبت شود، سپس معاملات را متوقف می‌کند و به بازار خبر می‌دهد که قیمت بیش از حد کاهش یا افزایش یافته است. در این شرایط پس از یک توقف موقت، نهاد ناظر بورس، یک حراج برگزار می‌کند و دوباره قیمت سهم بر پایه قیمت جدید کشف‌شده در حراج که حتی ممکن است با قیمت چند دقیقه قبل بسیار متفاوت باشد، شروع به حرکت می‌کند. بعد از هر توقف قیمت سهم می‌تواند چندین‌بار افزایش یا کاهش یابد. توقف معاملاتی یا (Circuit Breaker) مکانیزم‌هایی تعبیه‌شده در هسته معاملات هستند که چنانچه نوسان سهم از میزان مشخصی بیشتر شود به صورت اتوماتیک معاملات را متوقف می‌کنند و بعد از انجام یک حراج، دوباره معاملات از سر گرفته می‌شوند.

وی در تشریح بیشتر کارکرد دامنه ایستا افزود: مثلا اگر در یک بازار دامنه نوسان ایستا ۱۰ درصد باشد، این به آن معناست که اگر قیمت‌ها در یک روز و در چند معامله متوالی بیش از ۱۰ درصد تغییر پیدا کند، سامانه و هسته معاملاتی متوقف می‌شود، حراج مجدد را انجام می‌دهد، بعد از کشف قیمت که ممکن است بیش از ۲۵ درصد با قیمت قبل متفاوت باشد، دوباره با دامنه نوسان ایستای ۱۰‌درصدی قیمت سهم نوسان می‌کند. مثلا در معاملات سهام گیم‌استاپ در بورس نزدک آمریکا در یک روز ۳۰۰ درصد رشد قیمت ثبت شده بود و عملا در یک روز سه‌بار سامانه معاملات دچار وقفه شده و دوباره معاملات با یک حراج مجدد از سر گرفته شد.

حرکت بی‌قاعده در محدودیت

توکلی رویه استفاده شده در بازار سرمایه ایران را همواره حرکت در چارچوب محدودیت‌ها ارزیابی کرد و گفت: در کنار تجربه‌های مثبت دنیا از ایجاد دامنه‌های غیرمحدود کننده برای افزایش پویایی بازار، در ایران همواره دامنه مستحکم و ثابتی برای معاملات بدون توجه به تجمع سفارش‌ها و تغییرات روزانه قیمتی تعیین شده است. بر این اساس اجازه تحرک پویای سهم براساس نیاز به تغییراتی بیش از دامنه محدود اعمال‌شده، داده نشده است و همین مساله روند حرکت بازار را از روان بودن خارج کرده و به سمت صف‌نشینی برده است.

وی با اشاره به افزایش تدریجی محدودیت‌ها به جای حرکت به سمت تجربه‌های جهانی یادآور شد: در ایران در ۲۰ سال گذشته دامنه نوسان ارقامی بین یک تا ۱۰ درصد در زمان‌های مختلف و برای اوراق بهادار مختلف تعیین شده است. حتی مفاهیم ابتکاری و جدیدی همچون حجم مبنا و گره معاملاتی که همه از تبعات محدودیت دامنه نوسان بوده نیز به مقررات بازار سرمایه اضافه شده است. این راهکارها نه‌تنها مشکلات را در بازار ما حل نکرده، بلکه مشکلات جدیدی را نیز برای بورس ما به دنبال داشته است.

رفتار هیجانی نتیجه محدودیت

معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در تشریح تبعات اعمال دامنه محدود در بازار سرمایه گفت: مهم‌ترین مشکلی که دامنه نوسان محدود در بازارها ایجاد می‌کند بحث Effect Magnet یا همان «اثر کهربایی (آهنربایی)» در بازار است. به این ترتیب که اگر در بازار، رقابتی در جهت افزایش یا کاهش قیمت آغاز شود، چنانچه محدودیتی برای سقف رقابت وجود داشته باشد، بازار با کوچک‌ترین تحریکی، قیمت را به محدوده سقف یا کف می‌رساند؛ درست مانند اینکه شما قطعه‌ای آهنی را به آهنربا نزدیک کنید، زمانی که فاصله از حدی کمتر می‌شود، بلافاصله آهنربا با قدرت بسیار زیادی آن قطعه فلزی را به خود جذب می‌کند. نمونه این رفتار بارها در بورس دیده شده که نمود عینی بروز اثر کهربایی در بازار است.

وی با تاکید بر تقلیل این اثر در نبود محدودیت دامنه نوسان خاطرنشان کرد: اگر در بازارها محدودیت دامنه نوسان نداشته باشیم بازیگران روی قیمت حساسیت خواهند داشت و هر چند با هم رقابت می‌کنند، اما وقتی قیمت‌ها از حدی فاصله می‌گیرد سرعت رقابت‌ها کاهش می‌یابد. در این حالت با وجود محدودیت در دامنه نوسان چون می‌دانند که سقفی برای قیمت وجود دارد بلافاصله همه معامله‌گران رقابت را رها می‌کنند و در حد قیمتی مشخص‌شده در صف خرید یا صف فروش می‌نشینند، به همین دلیل است که اکنون در همه بورس‌های دنیا با محدودیت دامنه نوسان مخالفت می‌شود و آن را حذف کرده‌اند.

این کارشناس بازارهای مالی آسیب دیگر وجود محدودیت دامنه نوسان را متوجه زمان پیش‌گشایش و حراج اولیه بازار دانست و افزود: در همه بورس‌ها حراج آغازین برای کشف قیمت انجام می‌شود و در این مرحله بازارها بدون دامنه نوسان هستند. سپس با کشف قیمت در حراج پیش‌گشایش قیمت شروع بازار براساس قیمت کشف‌شده در حراج آغازین و دامنه نوسان بر مبنای همین قیمت آغازین تعیین می‌شود، یعنی در همه جای دنیا قیمت مبنا برای دامنه نوسان ایستا در یک جلسه معاملاتی، قیمت آغازین کشف‌شده در حراج آغازین است، اما در بازار ایران قیمت مبنای تعیین دامنه نوسان روزانه، براساس قیمت پایانی روز قبل است که این رفتار امروزه در هیچ بورسی مشاهده نمی‌شود.

فرسایش بازار در مسیر یک‌طرفه

توکلی کامل نبودن ابزارهای معاملاتی بازار در ایران را نیز سبب بروز هیجان ارزیابی کرد و گفت: ناقص بودن ابزارهای مالی امکان مانور منطقی معامله‌گران را در روندهای بازار از بین می‌برد. به طور مشخص در ایران فروش تعهدی (Short Sell) و ایجاد امکان استفاده از دانش و تخصص افراد در روند کاهشی سهم فراهم نیست، بنابراین افراد با داشتن پول فقط می‌توانند به افزایش قیمت بازار دامن بزنند و اگر بخواهند قیمت سهم را کاهش دهند باید سهم داشته باشند تا برای فروش آن اقدام کنند و بتوانند قیمت سهم را پایین بیاورند. بر این اساس اگر کسی سهمی در اختیار نداشته باشد و انتظار کاهش قیمت سهم را داشته باشد امکان تاثیر گذاشتن بر بازار را با تکیه بر دانش و تصمیم خود نخواهد داشت. بنابراین اگر ما قراردادهای فروش تعهدی را داشتیم، کسی که سهم هم نداشت و صرفا پول داشت و نتیجه تحلیلش کاهش قیمت سهام بود می‌توانست بر قیمت کاهشی بازار اثرگذار شود.

وی بهره‌گیری از ابزارهای تعادل‌ساز را برای جلوگیری از رکود و صف‌نشینی در بازار ضروری خواند و تصریح کرد: به اعتقاد من متعادل کردن بازار به این معناست که بتوانیم نیروهایی را در بازار فعال کنیم که بازار را همزمان به سمت بالا و پایین تحت فشار قرار دهند و همین موضوع باعث شود که بازار زودتر به تعادل برسد. این نیرو در کنار آزاد شدن دامنه نوسان می‌تواند به متعادل شدن و کاهش نوسانات بازار کمک کند. درواقع سیاستگذاران ما تصور می‌کنند که اگر دامنه نوسان را محدود کنند به کاهش نوسانات بازار کمک کرده‌اند؛ در صورتی که تجربه محدود همین چند سال بازار سرمایه و وجود همزمان دامنه نوسان ۲ تا ۱۰ درصد در بازار نشان می‌دهد که در هر بازاری دامنه نوسان محدودتر بوده، نوسانات آن بازار نیز بیشتر بوده است. این در حالی است که هر جا دامنه نوسان بازتر بوده، در مجموع نوسانات قیمت اوراق بهادار نیز کمتر بوده است. علت بروز این پارادوکس را باید در تحلیل اثر کهربایی یافت.

حذف صف؛ هدف هر راهکار!

معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران ارائه هر راهکاری را نیازمند تضمین «حذف‌صف‌نشینی» در بازار سر