صندوق سرمایه گذاری چیست؟ معرفی انواع صندوق های سرمایه گذاری
همانطور که می‌دانید سرمایه گذاری یکی از روش های ایده‌ال به منظور کسب سود از سرمایه و رسیدن به رفاه مالی محسوب میشود. در همین راستا با توجه به پتانسیل های موجود در هر کشور، افراد قادر هستند که سرمایه خود را در بازارهای متفاوت سرمایه گذاری کنند. در ایران بازارهای مختلفی به منظور تزریق سرمایه و فرآیند سرمایه گذاری وجود دارد که می‌توان به بازار مسکن، خودرو، طلا و ارز و … اشاره کرد.
یکی از بازارهای مهم در هر کشور به منظور سرمایه گذاری، بازار بورس است که هر فرد با شناخت اولیه و دقیق می‌تواند یک سرمایه گذاری موفق را در این بازار تجربه کند و به کسب سود ایده‌ال برسد. همانطور که می‌دانید هر کدام از این بازارها به نوعی دارای ریسک هستند و شما نمی‌توانید بدون دانش مربوطه وارد امر سرمایه گذاری شوید. به همین منظور یکی از بهترین موقعیت‌های سرمایه گذاری در بازار سرمایه استفاده از صندوق های سرمایه گذاری است.
صندوق سرمایه گذاری بورس چیست؟
در بازار سرمایه هر شخص از دو روش می‌تواند فرآیند سرمایه گذاری را در بورس شروع کند؛ که به روش سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم تقسیم میشود. منظور از سرمایه گذاری مستقیم همان روش شخصی محسوب میشود که شما با مراجعه به کارگزاری های بورس می‌توانید برای دریافت کد بورسی اقدام کنید و بعد از پشت‌سر گذاشتن مراحل آن، به سامانه‌های معاملاتی کارگزاری مدنظر دسترسی داشته باشید و فرآیند خرید و فروش سهام را با تکیه بر دانش خود شروع کنید. همانطور که می‌دانید این روش دارای ریسک بیشتری خواهد بود و در صورت نداشتن هیچ‌گونه دانش نسبت به این روش، ممکن است قسمت زیادی از سرمایه شما دچار زیان شده و تجربه تلخی از سرمایه گذاری خود در بورس داشته باشید.
روش دوم فعالیت در بازار بورس روش غیرمستقیم نام دارد که شما در این مرحله با استفاده از صندوق های سرمایه گذاری می‌توانید سرمایه خود را در بورس تزریق کرده و با ریسک کمتری نسبت به روش مستقیم همراه با بازار و نوسانات حاکم بر آن پیش بروید. صندوق های سرمایه گذاری به زبان ساده از روی هم گذاشتن سرمایه افراد مختلف از جای جای کشور در بازار بورس تشکیل میشود که این فرآیند دارای قوانین خاص و شفافیت اطلاعات زیاد است. در نظر داشته باشید که صندوق های سرمایه گذاری متفاوتی وجود دارد که شما بنا به نیاز یا شناخت خود از بازار می‌توانید در آن سرمایه گذاری نمایید. این صندوق ها شامل: صندوق های سرمایه گذاری در سهام، صندوق های با درآمد ثابت و مختلط و صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله هستند.
اکثر صندوق های سرمایه گذاری توسط کارگزاران بورس تأسیس میشوند و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار هستند که سرمایه گذران می‌توانند در آنها سرمایه گذاری کنند. این مدل از سرمایه گذاری در بازار بورس طبیعتاً دارای ریسک کمتری است و سرمایه گذاران با خیال راحت تر می‌توانند سرمایه خود را در بورس تزریق نمایند و خطر کمتری پول شما را تهدید می‌کند.
انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس
برای سرمایه گذاری در بورس بیشتر سرمایه گذاری در صندوق ها پیشنهاد میشود که از طریق این فرآیند سود خوبی را می‌توانید کسب کنید. صندوق های سرمایه گذاری از انواع مختلفی تشکیل میشوند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
1/ صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت:
معمولاً 70 الی 90 درصد دارایی صندوق‌های با درآمد ثابت را اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی، سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت تشکیل می‌دهند. باقی‌مانده دارایی این صندوق‌ها معمولاً با اختیار مدیر صندوق تا سقف 10 درصد در بورس سرمایهگذاری میشود. از آنجایی که بازار بورس تا حد زیادی دارای هیجان بوده، صندوق سرمایه گذاری ثابت مناسب افرادی است که از هیجان زیاد دوری می‌کنند. معمولاً صندوق‌های با درآمد ثابت در دوره‌های از پیش تعیین‌شده به سرمایه‌گذاران خود سود واریز می‌کند. از مزیتهای این صندوق می‌توان به قابلیت نقد شوندگی بسیار بالای آن اشاره کرد این به این معنی است که در هر زمانی شما به پول خود احتیاج پیدا کردید قادر هستید که واحدهای صندوق خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن نقد کنید. صندوق‌های با درآمد ثابت همیشه یک ضامن نقد شوندگی دارند که معمولاً از نهاد مالی معتبر تشکیل میشود. وجود همین ضامن از نظر روانی برای سرمایه گذران بسیار تأثیرگذار است و آسودگی خاطر زیادی را به همراه دارد. در حال حاضر و در سال‌های اخیر بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت بیشتر از بانک‌ها بوده و از همین جهت مورد توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران در این حوزه قرارگرفته است.
2/ صندوق های سرمایه گذاری در سهام:
همانطور که از اسم این صندوق پیداست، صندوق های سرمایه گذاری در سهام به این معنی است که بخش زیادی از دارایی‌های آن (حداقل 70 درصد) از سهم‌های بورسی تشکیل شده است. مابقی دارایی صندوق های سرمایه گذاری در سهام از موارد سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم دیگر نظیر اوراق مشارکت، اوراق بهادار، سپرده های بانکی و … تشکیل میشود. در این روش برعکس حالت قبلی سرمایه شما شامل سود تضمین شده نیست و اگر بیشتر تمایل دارید که در صندوق های کم ریسک سرمایه گذاری کنید بهتر است از صندوق های با درآمد ثابت استفاده نمایید. صندوق های سرمایه گذاری سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم در سهام بیشتر مناسب افرادی است که قابلیت پذیرش ریسک در بازار بورس را دارند و این نوع از سرمایه گذاری را در گذشته تجربه کرده‌اند. در این روش افراد به نوعی مانند روش اول سرمایه گذاری در بورس فعالیت می‌کنند با این تفاوت که در این بین واسطه های ماهر و آشنا به بازار بورس نسبت به نوسانات و افت قیمت ها در امور صندوق بهترین تصمیم ها را می‌گیرند که سرمایه دچار زیان بد نشود.
3/ صندوق های سرمایه گذاری مختلط:
در این نوع صندوق، 40 درصد دارایی آن از سهام و 40 درصد از دارایی از اوراق با درآمد ثابت و 20 درصد بقیه از سهام و اوراق سرمایه گذاری تشکیل میشود. این صندوق همانطور که شما متوجه شدید حالتی مابین صندوق های با درآمد ثابت و در سهام هستند که طبیعتاً ریسک سرمایه گذاری در صندوق های مختلط از صندوق های در سهام کمتر بوده و اکثر افراد از آن بیشتر استقبال می‌کنند. علاوه بر صندوق های ذکر شده صندوق های دیگری وجود دارند: • صندوق سرمایه گذاری بازار خارجی • صندوق سرمایه گذاری کالا • صندوق سرمایه گذاری ارزی از آنجایی که این نوع از صندوق ها در ایران مرسوم نیستند، در این مقاله به آنها نمی‌پردازیم. حال که تا این بخش با انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس آشنا شدید، به نظر شما بهترین نوع صندوق به منظور تزریق سرمایه و کسب سود کدام است؟
نحوه تشخیص بهترین صندوق سرمایه گذاری چیست؟
عوامل مختلفی به منظور انتخاب صندوق سرمایه گذاری مناسب در بورس دخیل هستند. در گام اول مهم است که بدانید با توجه به علایق و شناخت شما از بازار و نوع ریسک پذیری‌تان به چه نوع سرمایه گذاری علاقه‌مند هستید. به منظور آشنایی با عوامل مختلف برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری به موارد زیر دقت نمایید: اعتبار و شهرت صندوق سرمایه گذاری: عمده تصمیمات مهم در صندوق های سرمایه گذاری بر دوش مدیر صندوق است و وی نقش پر رنگی در نحوه عملکرد صندوق در بازار دارد. یک مدیر خوب معمولاً دارایی‌های صندوق را به شکلی مناسب در سبد سرمایه گذاری به کار میگیرد به نوعی که تنوع و ترکیب دارایی‌های آن درنتیجه با بازدهی خوب و حداقل ریسک را همراه داشته باشد. مجموع این عملکردها و کسب کارنامه درخشان از صندوق مدنظر، سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم باعث شهرت و اعتبار بیشتر آن میان سرمایه گذاران در بازار بورس میشود. ارزیابی سوابق صندوق سرمایه گذاری: یکی از مهم‌ترین کارها به منظور ورود به صندوق ها سرمایه گذاری، بررسی و ارزیابی سوابق صندوق مدنظر هست که در این مرحله شما با استفاده از اطلاعات منتشر شده و نمودارهای گذشته صندوق می‌توانید ارزیابی یا تحلیل خود را انجام دهید. توجه داشته باشید که اگر صندوق با شیب متعادل و نوسانات کنترل شده همراه باشد انتخاب آن به منظور سرمایه گذاری و تزریق پول، منطقی و مناسب است. همین‌طور اگر قصد شما در فرآیند سرمایه گذاری در صندوق ها میان مدت یا بلند مدت است، بهتر است سراغ صندوق هایی بروید که حدود 4 الی 5 سال از فعالیت آنها گذشته باشد که در این فرآیند بررسی روند کاری آن برای شما شفاف و قابل بررسی خواهد بود.
مقایسه صندوق های سرمایه گذاری
بعد از اینکه مراحل قبل را پیگیری کردید و تا حدودی به نتیجه دلخواه نزدیک تر شدید، بهتر سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم است که برای کسب اطمینان بیشتر از صحت انتخاب خود از وب‌سایت صندوق های مدنظرتان بازدید کنید و تمامی اطلاعات منتشر شده را مطالعه و بررسی نمایید. در وب‌سایت هر صندوق سرمایه گذاری در بازار سرمایه اطلاعات مهمی نظیر قیمت صدور یا مبلغ لازم برای خریدن یک واحد سرمایه گذاری، قیمت ابطال یعنی قیمت فروش واحد خود، مدیران صندوق و… وجود دارد. همین‌طور شما با استفاده از سایت شرکت فناوری بورس تهران و سایت فیپیران می‌توانید به اطلاعات مهمی راجع به صندوق ها دسترسی داشته باشید.
سخن آخر
طبق مطالبی که تا این بخش در این مقاله ارائه شد، متوجه شدیم که صندوق های سرمایه گذاری یکی از بهترین روش ها برای سرمایه گذاری در بورس است. این روش از سرمایه گذاری دارای مزایای متعددی است که یکی از آنها قانونی بودن فرآیند سرمایه گذاری و وجود ناظر رسمی و دولتی روی عملکرد صندوق ها هست. از مزایای دیگر صندوق های سرمایه گذاری وجود افراد با تخصص در زمینه معاملات و سبدگردانی است که همین امر تا حد زیادی موجب آرامش خاطر سرمایه گذاران در رابطه با کم ریسک بودن آن میشود. با توجه به اینکه هر فرد با توجه به علایق و اندازه سرمایه خود و میزان ریسک پذیری دارای دیدگاه های متفاوت است، نمی‌توان به طور قطع بهترین صندوق سرمایه گذاری را در بازار بورس نام برد اما باید در نظر داشته باشید که اگر دانش شما از بازار سرمایه اندک است و به هر حال تمایل دارید در این بازار سرمایه گذاری کنید، صندوق های سرمایه گذاری بهترین گزینه پیش روی شماست.
چه روش‌هایی برای سرمایهگذاری در بورس وجود دارد؟
همانطور که قبل‌تر هم گفتیم واژه ″سرمایهگذاری″ می‌تواند دامنه وسیعی از فعالیت‌ها را در برگیرد.
اما به‌طور مشخص اگر به دنبال سرمایهگذاری در بازار سرمایه (بورس) باشیم باید با انواع روش‌های موجود در این حوزه آشنا شویم.
سرمایهگذاری در بورس به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام میگیرد:
روش مستقیم:
در این روش سرمایهگذار با اتکا بر تحلیل، دانش و تخصص خود وارد بازار سرمایه شده و اقدام به سرمایهگذاری و خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف می‌کند. از آن جایی که در این روش مسوولیت سود و زیان سرمایهگذاری به عهده خود سرمایهگذار است لذا برخورداری از دانش کافی برای انجام معاملات بسیار مهم است.
روش غیر مستقیم:
در این روش یک واسط برای سرمایهگذاری وجود دارد که به نیابت از سرمایهگذار وجوه مورد نظر را با بکار‌گیری تخصص، دانش، تبحر تحلیلی، مالی و تجربه، و البته دریافت کارمزدی اندک و متناسب، سرمایهگذاری می‌کند تا هم سرمایهگذار و هم واسط سرمایهگذاری منتفع شوند. همواره به سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای و با درجه ریسک‌پذیری پایین که فرصت و تجربه کافی برای فعالیت مستقیم در بورس را ندارند توصیه میشود یکی از انواع روش‌های سرمایهگذاری غیر مستقیم را برای فعالیت خود در بازار سرمایه انتخاب نمایند. این روش‌ها شامل صندوق‌های سرمایهگذاری و سبدگردانی اختصاصی میشود.
صندوق‌های سرمایهگذاری: صندوق‌های سرمایهگذاری با جمع‌آوری منابع پولی کوچک، به سرمایهگذاری در سبدی از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار می‌پردازند. صندوق‌ها این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند تا به جای خرید یک سهم یا اوراق مشارکت خاص، در مجموعه‌ای از این داراییها، سرمایهگذاری کنند. در حقیقت هر فرد می‌تواند با سرمایه مورد نظر خود (هرچند اندک) در سبدی از دارایی‌های متنوع سرمایهگذاری کرده و به این ترتیب نسبت به آورده خود در سود و زیان صندوق سهیم شود.
سبدگردانی: سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایهگذاری بر اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایهگذار، سبدی مناسب او تشکیل داده و به صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند. همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایهگذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ میشود. مزیت عمده سبدگردانی در استفاده از توان حرفهای مدیر سبد و مشاوره‌های تیم مدیران سرمایهگذاری است.
برای اینکه بدانیم کدام روش سرمایهگذاری برای ما بهتر است، باید به چند سوال پاسخ دهیم:
اطلاعات من از بورس اوراق بهادار چه‌قدر است؟
آیا من برای بررسی روزانه بازار یا بررسی در بازه‌های زمانی منظم وقت کافی دارم؟
چه‌قدر می‌توانم اطلاعات خودم را در مورد شرکت‌های بورسی و فرابورسی بالا ببرم؟
آیا دانش، مهارت و تجربه کافی را دارم؟
اگر شما جزء افرادی هستید که اطلاعاتتان از بازار بورس و اوراق بهادار اندک است، یا وقت کافی برای رصد بازار ندارید، و یا تجربه کافی در این بازار کسب نکرده‌اید، پیشنهاد ما به شما انتخاب روش دوم یعنی سرمایهگذاری به روش غیرمستقیم است. اما اگر قصد دارید روش مستقیم را انتخاب نمایید توصیه می‌کنیم حتما آموزش ببینید و با دانش کافی در این حوزه به دنبال کسب ثروت باشید.
سلب مالکیت غیرمستقیم و حق نظارت در سرمایهگذاری خارجی
مساله سلب مالکیت از سرمایه گذاران خارجی و غرامت قابل پرداخت یکی از موضوعات مهم و مورد بحث در دعاوی بین المللی میباشد. اصل و اساس مسیولیت دولتهای طرف قرارداد به خاطر سلب مالکیت از سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم سرمایه گذاران خارجی است و دولت میزبان با اعمال چنین حاکمیتی و با هدف صیانت از منافع ملی و منابع طبیعی کشور که غالبا با شعار ملی کردنبخشی از اقتصاد کشور همراه است اقدام به سلب مالکیت از شرکت خارجی مینماید. سلب مالکیت به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم صورت میگیرد. سلب مالکیت مستقیم که بخصوص به صورت ملی کردن بروز مییابد مفهوم واضحی است امااز آنجا که این روش با واکنش جامعه جهانی روبرو شد دولتها به منظور پرهیز از تنشهای ناشی از مصادره مستقیم به مصادره غیرمستقیم یا خزنده روی آوردند. در این روش دولت میزبان سرمایه با استفاده از ابزارهای مختلفی که غالبا اشکالموجهی نیز دارند درصدد محروم نمودن سرمایهگذار خارجی از اصل یا منافع منتج از سرمایهگذاری انجام شده میگردد. مسیله مهمی که در این خصوص مطرح میشود این است که دولتها برای حفظ مصالح عمومی با ایجاد محدودیت در ادامه روند سرمایهگذاری زمینه مداخله غیرمجاز در فعالیتهای سرمایهگذار خارجی را ایجاد مینماید و نتیجهی تبعی اینقبیل اقدامات عملا سرمایهگذار را از حقوق مالکانهاش محروم میسازد. در این پژوهش تلاش شده است تا به بررسی سلب مالکیت غیرمستقیم در سرمایهگذاری خارجی و همچنین حق نظارت در قانون سرمایهگذاری خارجی پرداخته شود
بررسی بازدهی صندوق های سرمایه گذاری بورسی
دنیای اقتصاد نوشت: پس از رکود حدود دو ساله بورس تهران و زیان کم‌سابقه معامله‌گرانی که تصمیم گرفته بودند سرمایه بیشتری را به صورت مستقیم وارد گردونه معاملات سهام کنند، مزیتهای سرمایهگذاری از کانال صندوق‌ها بیش از گذشته نمایان شد. این یکی از روش‌های سرمایهگذاری غیرمستقیم است که در کشورهای توسعه‌یافته سال‌هاست مورد توجه قرار گرفته است و روز به روز نیز بیشتر مورد اقبال صاحبان سرمایه قرار میگیرد. به‌عنوان نمونه در کشور آمریکا که تجهیز منابع از طریق بازار سرمایه صورت میپذیرد، در سال ۱۹۸۰ صرفا ۷/ ۵درصد خانوارها اقدام به سرمایهگذاری غیرمستقیم از طریق صندوق‌ها کرده بودند که این رقم در سال۲۰۲۰ به ۷/ ۴۵درصد افزایش یافت. از جمله مزایای سرمایهگذاری غیرمستقیم می‌توان به مدیریت حرفهای، بهرهمندی سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم از مزایای جانبی، نظارت و شفافیت اطلاعاتی و صرفهجویی در استخراج دیتا و تحلیل نسبت به مقیاس اشاره کرد. بررسی چندساله عملکرد برخی از صندوق‌های سهامی و شاخصی در سال‌های اخیر در ایران نیز از جذابیت بالای سرمایهگذاری غیرمستقیم حکایت می‌کند؛ جایی که ۲۷صندوق از ۸۹صندوق سرمایهگذاری بازدهی بیشتری از شاخص کل داشتند.
صندوق‌های سرمایهگذاری از روش‌های سرمایهگذاری غیرمستقیم به شمار می‌روند که در سال‌های اخیر مورد توجه سرمایه‌گذاران جهان قرار گرفته‌اند. توسعه این شیوه سرمایهگذاری، زمینهساز تجهیز منابع سرمایه‌‌‌ای به بخش مولد اقتصاد از طریق تامین مالی بنگاه‌‌‌های اقتصادی است. یکی از دلایل محبوبیت سرمایهگذاری غیرمستقیم، افزایش چشمگیر حجم و سرعت گردش اطلاعات و ماهیت تخصصی این فعالیت است. برای مثال، در آمریکا که تجهیز منابع از طریق بازار سرمایه صورت میپذیرد، در سال 1980 صرفا 7/ 5درصد خانوارها اقدام به سرمایهگذاری غیرمستقیم از طریق صندوق‌ها کرده بودند؛ اما این رقم در سال 2020 به 7/ 45درصد افزایش یافته است.در حال حاضر، 327صندوق سرمایهگذاری در ایران مشغول فعالیت هستند که از این تعداد 102صندوق از نوع سرمایهگذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، 89صندوق از نوع سرمایهگذاری در سهام و 22صندوق از نوع سرمایهگذاری مختلط هستند. جمع ارزش صندوق‌های با ماهیت سرمایهگذاری در سهام 61هزار میلیارد تومان است که در مقایسه با ارزش بازار بورس و فرابورس، بسیار ناچیز است. با توجه به توضیحات ذکرشده، توسعه فرهنگ سرمایهگذاری غیرمستقیم ضروری به نظر می‌رسد و در این مقاله به این مهم پرداخته شده است.در ادامه، ابتدا مزیتهای سرمایهگذاری غیرمستقیم شمرده شده، سپس عملکرد صندوق‌های سرمایهگذاری، به‌ویژه صندوق‌های سرمایهگذاری شاخصی ارائه شده است.
مزایای سرمایهگذاری غیرمستقیم
مدیریت حرفهای: سرمایهگذاری غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری به بهرهمندی از تواناییها و مهارتهای افراد حرفهای منجر میشود و به تبع آن، زمینه تحلیل حداکثری بازار و خرید و فروش در قیمت مناسب و همچنین بهرهمندی حداکثری از فرصت‌‌‌ها فراهم می‌‌‌آید. همچنین مدیر صندوق ملزم به رعایت چارچوب ابلاغی از سوی سازمان در خصوص حدود سرمایهگذاری است که به مدیریت ریسک صندوق منتهی میشود.
بهرهمندی از مزایای جانبی: در سال‌های اخیر، برخی از عرضه‌‌‌های اولیه صرفا به صندوق‌های سرمایهگذاری تخصیص یافته یا حجم معینی از عرضه به صندوق‌هایی تعلق میگیرد که زمینهساز افزایش بازدهی و بهبود عملکرد صندوق‌ها هستند. از مزایای دیگر سرمایهگذاری غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری، کاهش کارمزد خرید و فروش در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم است. لزوم تامین نقدشوندگی صندوق‌های سرمایهگذاری در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم از دیگر جذابیت‌‌‌های این شیوه سرمایهگذاری است.
نظارت و شفافیت اطلاعاتی: صندوق‌های سرمایهگذاری تحت نظارت سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی و حسابرس مورد بازرسی هستند و کلیه فعالیتهای آنها به صورت شفاف اطلاع‌‌‌رسانی میشود. همچنین متولی صندوق به صورت مستمر بر عملکرد صندوق نظارت دارد. صندوق‌های سهامی از سوی موسسات، رتبه‌بندی و براساس معیارهای مشخص درجه‌‌‌بندی میشوند که این امر به شناخت صندوق‌های دارای عملکرد بهتر و باثبات‌‌‌تر کمک خواهد کرد.
صرفهجویی نسبت به مقیاس: با توجه به اینکه صندوق‌های سرمایهگذاری به‌واسطه گردآوری سرمایه‌‌‌های خرد تشکیل میشوند، امکان استفاده از مزایای یک‌مجموعه سرمایهگذاری بزرگ برای دارندگان آن فراهم میشود و همه هزینه‌‌‌های مربوط به گردآوری و تحلیل اطلاعات موردنیاز و همچنین دریافت سود سهام و سود اوراق تحت مالکیت میان همه سرمایه‌گذاران تقسیم میشود.با توجه به مزایای ذکرشده، انتخاب سرمایهگذاری غیرمستقیم، زمینهساز بهبود عملکرد سرمایه‌گذاران در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم است. در ادامه به بررسی عملکرد صندوق‌ها پرداخته شده است.
عملکرد صندوق‌های سرمایهگذاری
نگاه همه‌جانبه به عملکرد صندوق‌ها زمینهساز موفقیت سرمایهگذاری است. به‌منظور بررسی عملکرد صندوق‌ها باید به بیانیه سیاست سرمایهگذاری، بازدهی و ریسک صندوق توجه کرد. مهم‌ترین عامل مورد توجه سرمایه‌گذاران، بیانیه سیاست سرمایهگذاری است. در بیانیه سیاست سرمایهگذاری نحوه مدیریت صندوق شامل ترکیب و وزن سرمایهگذاری تشریح و معیارهای ارزیابی عملکرد و بازبینی معرفی میشود. این بیانیه تشریح‌‌‌کننده عملکرد آتی صندوق است.صندوق‌های سرمایهگذاری در سهام شامل صندوق‌های شاخصی و صندوق‌های سرمایهگذاری عادی هستند. در بیانیه سیاست سرمایهگذاری صندوق‌های شاخصی تعقیب شاخص با کمترین انحراف مدنظر قرار گرفته است؛ بنابراین ترکیب این صندوق‌ها شباهت زیادی به ترکیب شاخص دارد.پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه عملکرد پنج‌ساله صندوق‌های سرمایهگذاری پرداخته و به‌منظور ارائه نتایج قابل اتکای صندوق‌های با دارایی تحت مدیریت بیش از هزار میلیارد تومان و عمر بیش از پنج‌سال (شامل دوره رکود و رونق) است. کلیه صندوق‌های شاخصی نیز انتخاب شده‌اند.
سبقت صندوق‌ها از شاخص کل
در حالی شاخص کل در سال گذشته 6/ 4درصد رشد کرد و شاخص هم‌‌‌وزن 21درصد کاهش یافت بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد، 27صندوق از 89صندوق بازدهی بیشتری از شاخص کل داشتند. همچنین میانگین بازدهی 10صندوق با عملکرد برتر و عملکرد ضعیف‌‌‌تر در محدوده مثبت و منفی 25درصد است، در حالی که میانگین بازدهی سهام در بازه مثبت101 و منفی 76درصد است. همانطور که ذکر شد، سرمایهگذاری غیرمستقیم مزایای بیشتری در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم دارد که در بررسی عملکرد نیز قابل مشاهده است.
در سال 1400 هر چهار صندوق شاخصی (تجارت شاخصی کاردان، شاخصی بازار آشنا، مشترک شاخصی کارآفرین و 30شرکت بزرگ فیروزه) بازدهی بیشتری از شاخص داشته‌‌‌اند که نشاندهنده اهمیت بیانیه سیاست سرمایهگذاری در توفیق دسترسی به عملکرد مطلوب است.
احتمال موفقیت سرمایهگذاری غیرمستقیم
در این تحلیل از منظر آماری نیز به بررسی احتمال موفقیت سرمایهگذاری غیرمستقیم در مقایسه با عملکرد شاخص پرداخته شده است. میانگین تعداد صندوق‌های با عملکرد بهتر از شاخص در میان صندوق‌های منتخب به‌عنوان احتمال موفقیت سیاست شناخته شده است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد، در اغلب سال‌ها احتمال موفقیت، بیش از 50درصد است که نشاندهنده برتری سرمایهگذاری غیرمستقیم در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم است.
عامل حائز اهمیت دیگر برای سرمایه‌گذاران خرد، بهرهمندی از بازدهی مطلوب در زمان خروج از صندوق است. با توجه به جذابیت کسب بازدهی متناسب با دوره سرمایهگذاری در صندوق، افزایش همبستگی بازدهی صندوق و شاخص کل معیار توفیق در کسب بازدهی متناسب با زمان خروج از صندوق در نظر گرفته شده است.
همبستگی عملکرد صندوق‌های سرمایهگذاری با شاخص کل به طور میانگین بیش از 70درصد بوده، در حالی که همبستگی عملکرد صندوق‌های شاخصی با شاخص کل بیش از 90درصد بوده است. صندوق‌های شاخصی همبستگی بیشتری در مقایسه با سایر صندوق‌های سهامی دارند که نشاندهنده برتری سرمایهگذاری در این صندوق‌ها در مقایسه با صندوق‌های سهامی عادی است.
در مجموع با توجه به مطالب گفته‌شده در تحلیل حاضر و با توجه به مزایای سرمایهگذاری غیرمستقیم (شفافیت اطلاعاتی، نقدشوندگی، کارمزد کمتر، مدیریت حرفهای داراییها و بازدهی بسیار مناسب)، این نوع سرمایهگذاری بهینه‌‌‌تر ارزیابی میشود.
چگونه به صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه گذاری کنیم؟
افراد تازه واردی که اطلاعات کافی برای ورود به بازار بورس را ندارند بهترین روش برای کاهش ریسک این است که از صندوق‌های سرمایه گذاری استفاده کنند.
به گزارش تیتربرتر؛ از اواخر سال ۹۸ بازار سرمایه روی دیگری از خود را به مردم نشان داد. نقدینگی بالا، رکود در بازارهای موازی، مسیر ناهموار نقدشوندگی آن بازارها، نوسان نرخ ارز ، حواشی بازار مسکن و خودرو و حمایت تمام‌عیار مقامات مسوول کشور از بورس بخش عمده‌ای از نقدینگی سرگردان جامعه را به سمت بازار سهام هدایت کرد و افراد زیادی با توجه به وضعیت اقتصادی برای حفظ ارزش پول خود وارد بازار سرمایه شدند.
بخش وسیعی از سهامداران خرد که بدون تجربه کافی و بررسی سودآوری شرکت‌ها، ارزش دارایی و آینده آن شرکت، سرمایه‌شان را روانه بورس کرده بودند، در گیرودار شوک نزول قیمت سهام، صفوف طولانی فروش را تشکیل دادند.
تصمیمات شبانه مسوولان و جلسات بی‌نتیجه آنها برای حل بحران بورس شائبه‌های بسیاری در مورد این بازار به وجود آورده، این در حالی است که از همان ابتدا کارشناسان، بی‌تجربگی سهامداران تازه‌وارد به بورس را عامل مهمی در آشفتگی این روز‌های بازار ذکر می‌کردند و بر این باور بودند که صندوق‌های سرمایهگذاری برای افرادی که دانش و فرصت کافی برای فعالیت در بازار سرمایه را ندارند، بهترین گزینه است.
روش سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس
روش سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس
صندوق‌های سرمایه گذاری برای افرادی که قصد دارند به صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه گذاری کنند یا اینکه زمان و اطلاعات کافی برای سرمایه گذاری مستقیم را ندارند مناسب است. با این کار، سرمایه گذار امکان دستیابی به بازدهی بالاتر از سود بانکی را به دست خواهد آورد. یک صندوق سرمایه گذاری، مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است. می‌توانید آن را به صورت شرکتی در نظر بگیرید که افراد مختلف، پول‌های خود را روی هم می‌گذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم گذاری می‌کنند.
سرمایه گذاری در صندوق‌ها می‌توانند ریسک را در بازار کاهش دهد، صندوق‌های سرمایه گذاری ابزاری برای سرمایه گذاران خرد به شمار می‌روند تا بتوانند از تواناییها و مهارتهای افراد حرفهای برای سرمایه گذاری و نظارت بر دارایی‌هایشان استفاده کنند. در این صندوق‌ها تحلیل‌گران و مدیران سرمایه گذاری ، به طور پیوسته تلاش می‌کنند تا با یافتن گزینه‌های مناسب و خرید و فروش به موقع آنها، عملکرد ممتازی برای سرمایه گذاران خود فراهم کنند.
بر اساس قوانین سازمان بورس، صندوق‌های سرمایه گذاری باید سبدی متنوع از دارایی‌های نقدی و اوراق بهادار را تشکیل دهند. بخشی از این داراییها، شامل دارایی‌هایی با درآمد ثابت همچون سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت هستند که ریسک سرمایه گذاری را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهند. به تشکیل این سبد از داراییها در اصطلاح، «متنوع سازی داراییها» گفته میشود. سرمایهگذار می‌تواند با پرداخت مبلغی مشخص، چنین سبدی را خریداری کند و خطرات سرمایهگذاری مستقیم در بورس را کاهش دهد.
انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در بورس
انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در بورس
یکی دیگر از مزیتهای بزرگ صندوق‌های سرمایه گذاری، متنوع بودن آنها است. تقریبا برای هر نوع سلیقه سرمایه گذاری و هر میزان ریسک‌پذیری، نوعی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. در واقع، تفاوت اصلی انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در ترکیب دارایی‌های آنها است. به این معنی که صندوق‌ها با توجه به ماهیت و نوعشان درصدی از سرمایه خود را در گزینه‌های کم ریسک مثل سپرده بانکی، اوراق مشارکت و در گزینه‌های با ریسک بیشتر در بازار بورس سرمایه گذاری می‌کنند. انواع مختلفی از صندوق‌های سرمایه گذاری دربازار وجود دارد که بهاختصار به برخی از انان می‌پردازیم
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
این نوع صندوق‌ها حداقل بین ۷۰% تا ۹۰% از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌کنند.
باقی‌مانده دارایی‌های صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰%) در بورس سرمایه گذاری میشود. این صندوق‌ها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری پایینی دارند، سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین شده هم برخوردار هستند.
برای اینکه این اوراق جذابیت لازم را نزد سرمایه گذاران داشته باشند معمولا دارای سودی ۳ الی ۴ درصد بالاتر از سپرده‌های بانکی هستند.
صندوق سرمایه گذاری سهامی
این نوع از صندوق‌ها حداقل ۷۰% از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه گذاری می‌کنند. ۳۰% باقی‌مانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میشود.
این کار باعث میشود که ریسک این نوع صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از دارایی‌های این نوع صندوق در بورس سرمایه گذاری میشود، در نتیجه این نوع از صندوق‌ها حداقل سود تضمین شده ندارند. این صندوق‌ها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما فرصت یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه گذاری در این نوع صندوق‌ها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفهای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری میشود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند
صندوق سرمایه گذاری مختلط
این نوع از صندوق‌ها حداکثر ۶۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری می‌کنند. حداقل ۴۰% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی سرمایه گذاری میشود. به صورت کلی می‌توان گفت این نوع از صندوق‌های سرمایه گذاری از نظر سطح ریسک بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار می‌گیرند.
سرمایه گذاری در این نوع از صندوق‌ها، به افرادی با سطح ریسک متوسط توصیه میشود. چون بیش از نیمی از دارایی‌های آن در سهام سرمایه گذاری میشود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از دارایی‌های صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند سرمایه گذاری میشود. این صندوق‌ها نیز پتانسیل بازدهی بیشتری نسبت به صندوق‌های درآمد ثابت دارند. اما به دلیل سرمایه گذاری بخشی از داراییها در سهام، حداقل سود تضمین سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم شده ندارند. بسیاری از این صندوق‌ها ضامن نقد شوندگی دارند.
صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)
فعالیت اصلی صندوق ETF در بورس ، سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته میشود. عملکرد این نوع از صندوق‌ها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد. خرید و فروش این صندوق‌ها از طریق بورس می‌تواند به نقدشوندگی بیشتر آنها کمک کند.
تأثیر صندوق‌های سرمایهگذاری بر روند بورس
تأثیر صندوق‌های سرمایهگذاری بر روند بورس
گرچه در بورس‌های بزرگ دنیا افرادی که تجربه کافی از سرمایهگذاری ندارند با بهره‌گیری از این صندوق‌ها وارد بازار سرمایه میشوند، اما در بورس تهران اوضاع به گونه‌ای دیگر است. بخش زیادی از مردم بر اساس هیجانات کاذب وارد بورس شدند و دست به خرید سهامی زدند که هم اکنون با ریزش۷۰ درصدی دست و پنجه نرم می‌کند. از سوی دیگر نیز سرمایهگذاری در صندوق‌ها وضعیت خوبی ندارد.
براساس گفته‌های رضا کیانی مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، تنها ۵ درصد از معاملات توسط صندوق‌های سرمایهگذاری انجام میشود. این مقام مسوول در همین رابطه می‌گوید: میانگین بازدهی صندوق‌های سرمایهگذاری در سهام با شاخص برابر است.
اگرچه ۷۰ صندوق سرمایهگذاری در سهام، بازدهی و عملکرد متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند، اما درمجموع همه صندوق‌ها به‌طور متوسط بازدهی برابر شاخص را در پرونده خود ثبت کردند. برخی از شرکت‌ها افت ۵۰ یا ۷۰ درصدی قیمت سهام را نیز تجربه کردند، اما افرادی که در این صندوق‌ها سرمایهگذاری کردند قطعا سرمایه‌شان در وضعیت بهتری به سر می‌برد.
او ضمن بیان اینکه سرمایه‌گذاران زیادی وارد بورس شده‌اند که ضریب نفوذ بازار سرمایه را بالا برده‌اند، اظهار می‌کند: بیش از۱۶ میلیون کد بورسی جدید صادر شده که آنها ترجیح می‌دهند به‌صورت مستقیم و از طریق سامانه معاملات برخط وارد بازار سهام شوند. این افراد معمولا با مراجعه به صفحات مجازی خرید و فروش‌های هیجانی را انجام دادند و بازار را با مشکلات بسیاری مواجه کردند.
براساس هیجانات این دسته از سهامداران بدون آنکه اتفاق بنیادی در بازار رخ دهد ناگهان صف خرید به صف فروش یا عکس آن تبدیل می‌شد. این اتفاقات روند داد و ستد‌های بازار را از تحلیل‌محوری به هیجان‌محوری سوق داده، اما اگر سرمایه‌گذاران از طریق نهاد‌های حرفهای معتبر و صندوق‌های سرمایهگذاری وارد بورس می‌شدند هم اکنون با بازار پویا‌تری سروکار داشتیم و خبری از هیجانات کاذب نبود.
رضا کیانی عنوان می‌کند: تعداد معاملات بازار سرمایه به شدت افزایش یافته. براساس آمار WFE تعداد دفعات معاملات بورس تهران در پنج ماه ابتدای سال جاری در مقایسه با بورس‌های کشورهای دیگر در سال ۲۰۱۹ به بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار معامله رسیده، این درحالی است که در بورس لندن کمتر از یک میلیون و۲۰۰ هزار معامله انجام شده است.
به گفته مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران ، ۸۰ درصد معاملات بورس تهران به‌صورت برخط انجام میشود. او تصریح می‌کند: این حجم از معاملات برخط، اختلالات هسته مرکزی معاملات را به دنبال داشته، اما اگر این تعداد معاملات از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری صورت می‌گرفت هم سامانه‌های کارگزاری با فشار کمتری مواجه می‌شدند و هم از بار هسته مرکزی معاملات کاسته می‌شد. وقتی مردم به جای سرمایهگذاری در صندوق‌های سرمایهگذاری تصمیم می‌گیرند به‌صورت مستقیم وارد بازار شوند، اتفاقات غیرمترقبه‌ای رخ می‌دهد. رفتار‌های هیجانی سهامداران صفوف فروش را طولانی می‌کند و بازار را از روال طبیعی خارج می‌کند.
موانع سرمایهگذاری در صندوق‌ها
موانع سرمایهگذاری در صندوق‌ها
این مقام مسوول در ادامه با انتقاد از فرآیند طولانی و دسترسی سخت مردم به صدور و ابطال واحدهای سرمایهگذاری می‌گوید: از سال ۹۲ بورس تهران به دنبال تسهیل دسترسی سهامداران به صندوق‌های سرمایهگذاری بود، اما اقدامات اساسی در این رابطه انجام نشده و همچنان دسترسی به صدور و ابطال صندوق‌های سرمایهگذاری مشکلاتی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند، از این رو بسیاری از مردم قید صندوق‌ها را زده‌اند. اگر صدور و ابطال صندوق‌ها از طریق سامانه‌های معاملاتی بورس تسهیل می‌شد بخش بیشتری از منابع مالی موجود از طریق نهاد‌های مالی وارد بازار می‌شد.
او ضمن تاکید بر حضور غیرمستقیم سرمایه‌گذاران در بورس اظهار می‌کند: رتبه‌بندی صندوق‌های سرمایهگذاری باید به‌صورت جدی در دستور کار بورس قرار گیرد، اما از سوی دیگر صندوق‌های ETF هم با مشکلاتی مواجهند. انحراف NAV از قیمت بازار گاهی بیشتر میشود به‌عنوان مثال در مورد دارایکم نیز این اتفاق افتاد. قیمت بازاری دارایکم ۵۰ درصد زیر قیمت NAV بود که این فاصله قیمتی به صنعت صندوق‌های سرمایهگذاری آسیب جدی وارد کرد و ریسک سرمایهگذاری را بالا برد.
مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران با اشاره به مزایای سرمایهگذاری در صندوق‌ها به تعداد این صندوق‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: حدود ۷۰ صندوق در سهام و بیش از ۲۰۰ صندوق مشترک در بازار مشغول فعالیت هستند که توصیه میشود سرمایه‌گذاران از این طریق نقدینگی‌شان را وارد بورس کنند. با توجه به NAV این صندوق‌ها مردم می‌توانند بهترین صندوق با بهترین عملکرد ممکن را انتخاب کنند تا ریسک کمتری در سرمایهگذاری را تجربه کنند.
ریزش قیمت سهام از اواسط مرداد زیان بسیاری را به سهامداران تحمیل کرد، این درحالی است که صندوق‌های سرمایهگذاری با افت قیمت کمتری رو به رو شدند. از سوی دیگر و با توجه به سرعت نقدشوندگی صندوق‌ها، سرمایهگذار هر گاه تقاضای ابطال کند در کمتر از سه روز می‌تواند پول خود را دریافت کند. نقدشوندگی بالا ونظارت سازمان بورس سرمایهگذاری کم‌ریسک‌تری را جلوی پای سهامداران می‌گذارد.
دیدگاه شما