بازارمتشکل مرجع کشف قیمت ارز

اکنون سه ماه از خبر راه‌اندازی این بازار گذشته و هنوز به‌طور رسمی آغاز به‌ کار نکرده است. همتی نیز دیشب در گفت‌وگوی تلویزیونی به راه‌اندازی این بازار در آینده‌ای نزدیک اشاره کرد و توضیح داد: «شرکت متشکل بازار ارزی نیاز به حداقل‌هایی دارد. بانک‌های گوناگون باید حساب‌های ریالی ارزی باز کنند و این حساب‌ها به صورت آنلاین به ارتباط منطقی در بازار برسد. این اتفاق مستلزم این است که سوئیچ بانک‌ها بتوانند با همدیگر متصل شوند. همچنین صرافان باید آموزش لازم را ببیند که از امروز این آموزش آغاز می‌شود و تا پایان هفته ادامه می‌یابد.»

آنچه که باید درباره بازار متشکل ارزی بدانید

هم‌اکنون برای تعیین نرخ ارز بیشتر توجهات به سوی دبی، امارات و سلیمانیه عراق است؛ به‌طوری که این بازارها نقش اصلی را در تعیین قیمت دلار و سایر ارزها دارند. به گفته رئیس کل بانک مرکزی با راه‌اندازی بازار متشکل ارزی قرار است نرخ ارز تعیین و در ابتدای معاملات این بازار به عنوان نرخ مرجع منتشر ‌شود. این امر باعث می‌شود به تدریج بازارهای رقیب که خارج از کشور قرار دادند را به حاشیه براند. اما این بازار دقیقا قرار است چه کاری انجام دهد؟

دوم بهمن‌ماه ۱۳۹۷ بود که عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی با حضور در برنامه تیتر امشب به‌عنوان سومین گفت‌وگوی تلویزیونی خود، از راه‌اندازی بازار متشکل ارزی ظرف دو هفته آینده، یعنی ۱۷ بهمن‌ماه خبر داد. او در این برنامه اعلام کرد: «در حالی که نرخ‌ها در سامانه سنا ثبت می‌شود، ولی هنوز هم بازار متشکل ارزی نداریم؛ اقدامات لازم را انجام دادیم و فکر می‌کنم تا یکی دو هفته آینده این بازار را عملیاتی کنیم.»

وعده دوم رئیس کل بانک مرکزی برای راه‌اندازی بازار متشکل ارزی، ۴۱ روز بعد یعنی درست ۱۳ اسفندماه بود که بار دیگر او در گفت‌وگوی تلویزیونی که به‌منظور تشریح جزئیات ادغام بانک‌های نظامی انجام شده بود، اعلام کرد که مقدمات راه‌اندازی این بازار فراهم شده، اما صلاح بر این است که راه‌اندازی آن در فروردین‌ماه سال ۹۸ صورت گیرد.

با تمام این وعده‌ها اولین جلسه هیات‌مدیره بازار متشکل ارزی آن ۲۹ فروردین برگزار شد و مقرر شد کلیه صرافی‌های مجاز و بانک‌های عامل از درگاهی که متعاقباً اعلام می‌شود، نسبت به اخذ کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند.

بالاخره بازار متشکل ارزی چه زمانی راه‌اندازی می‌شود؟

در جلسه کانون صرافان و هیات‌مدیره بازار متشکل ارزی که ۲۳ خردادماه تشکیل شد، اعلام شد که نسخه آزمایشی پایگاه اینترنتی بازار متشکل ارزی به آدرس www.ice.ir قابل مشاهده است و نرخ‌های روزانه نیز بر روی این پایگاه قرار داده می‌شود. اما از آن تاریخ تا به امروز هنوز این سایت در حال ساخت است و نرخ روزانه هم در آن قابل مشاهد نیست.

اکنون سه ماه از خبر راه‌اندازی این بازار گذشته و هنوز به‌طور رسمی آغاز به‌ کار نکرده است. همتی نیز دیشب در گفت‌وگوی تلویزیونی به راه‌اندازی این بازار در آینده‌ای نزدیک اشاره کرد و توضیح داد: «شرکت متشکل بازار ارزی نیاز به حداقل‌هایی دارد. بانک‌های گوناگون باید حساب‌های ریالی ارزی باز کنند و این حساب‌ها به صورت آنلاین به ارتباط منطقی در بازار برسد. این اتفاق مستلزم این است که سوئیچ بانک‌ها بتوانند با همدیگر متصل شوند. همچنین صرافان باید بازارمتشکل مرجع کشف قیمت ارز آموزش لازم را ببیند که از امروز این آموزش آغاز می‌شود و تا پایان هفته ادامه می‌یابد.»

مکانیزم بازار متشکل ارزی

بازیگران اصلی این بازار صرافی‌های مجاز، بانک‌ها و بانک مرکزی هستند و قرار است معاملات آن براساس ثبت سفارش و به‌صورت آنلاین انجام شود.

کامران سلطانی زاده، رئیس کانون صرافان در این باره گفته است: «نرخ رسمی ارز از طریق بازار متشکل ارزی تعیین می‌شود و قرار است فاز اول برای خریدوفروش دلار و یورو بازگشایی شود. ابتدا چند بانک عامل هستند که آمادگی خود را برای ورود به این بازار اعلام کرده‌اند و قرار است هر ۲۰ روز یک بار، بانک‌های دیگر هم برای ورود به این صرافی‌ها اقدام کنند.»

زمان معاملات این بازار از ساعت ۱۰ صبح آغاز شده و تا پایان ساعت کاری بانک‌ها ادامه می‌یابد. قرار است که در پایان ساعت معاملات، کار تسویه انجام شود و بدین ترتیب تسویه معاملات به روز آینده موکول نخواهد شد.

یکی از مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی بازار متشکل ارزی؛ تبدیل‌ شدن آن به مرجعی برای کشف نرخ و نرخ‌گذاری است. با شروع روز کاری، از طریق قیمت‌های پیشنهادی فروشندگان و پیشنهادهای مختلف خریداران، مبنای قیمت روز تعیین می‌شود؛ نرخ‌ها ممکن است تا پایان روز بسته به میزان نوسان کاهش یا افزایش یابند.

این بازار قرار است در گام نخست، مبادلات ارزی میان صرافی‌ها را پشتیبانی کند، به نحوی که براساس آن صرافی‌های بزرگ که عمدتاً نقش عرضه‌کننده ارز را در اختیار دارند، با اعلام قیمت‌های خود یک موقعیت خرید را در این بازار متشکل خواهند داشت و از سوی دیگر، متقاضیان که عمدتاً صرافی‌های کوچک‌تر هستند، براساس این قیمت‌ها موقعیت خرید می‌گیرند.

چه کسانی در این بازار می‌توانند ثبت نام کنند؟

تنها صرافی‌های مجاز در این بازار می‌توانند ثبت نام کنند. به گفته مدیرعامل بازار متشکل ارزی صرافی‌ها باید یک حساب به نام همان صرافی نزد بانک ملی شعبه مرکزی در خیابان فردوسی باز کنند. این حساب باید شامل حساب ارزی مبتنی بر ریال و یک حساب مبتنی بر اسکناس داشته باشد.

محمود شکسته‌بند در خصوص مدارک مورد نیاز صرافان برای حضور در این بازار گفته است: «صرافی‌ها باید مدارک خود را شامل تعهدنامه، وکالت نامه، اساسنامه، کپی شناسنامه مدیر صرافی و مابقی مدارکی که باید در چارچوب قانون صرافی داشته باشند را ارائه کنند.»

طبق گفته او مدارک صرافی‌ها نخست باید به‌منظور تأیید به کانون صرافان ارائه شود و بعد از آن این کانون، فهرست صرافی‌ها در اختیار بازار متشکل قرار خواهد داد.

به گفته یکی از مقام‌های مسئول نظام بانکی هدف‌گذاری این است که حداقل ۷۰۰ صراف در این بازار حضور داشته باشند، اما بستر نرم‌افزاری به گونه‌ای فراهم شده که حتی اگر پنج‌هزار صراف نیز آمادگی لازم برای حضور در این بازار را داشته باشند، با ارائه مدارک بتوانند عضو شده و محدودیتی به لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری پیش روی گسترش کار وجود نداشته باشد.

حق عضویت ۲۵ میلیون تومانی صرافان

ابتدا اوایل خردادماه رقم حق عضویت صرافان در بازار متشکل ارزی ۱۰۰ میلیون تومان برای حق عضویت سالانه تعیین شده بود که این رقم در ۲۵ خردادماه در جلسه اعضای بازار متشکل ارزی با رئیس‌کل بانک مرکزی با کاهش ۷۵ درصدی به ۲۵ میلیون تومان رسید. شکسته‌بند در این جلسه گفته بود که برای اینکه صراف‌های ضعیف نیز بتوانند وارد بازار متشکل ارزی شوند، تصمیم گرفتیم حق عضویت را کاهش دهیم.

سازوکار خریدوفروش در بازار متشکل ارزی

سازوکار خریدوفروش در این بازار بدین صورت است که اگر به‌طور مثال، یک فرد آمادگی خود را برای فروش ۵۰۰ هزار دلار اسکناس ارز داشته باشد، حساب ارزی او به صورت آنلاین چک شده و مبلغ مورد عرضه، مسدود می‌شود و اگر این مبلغ در آن روز فروش رود، در صدم ثانیه، به حساب خریداران ارز واریز شده و پول فروشنده نیز تسویه می‌شود.

در مقابل، اگر یک یا چند فرد متقاضی خرید این ۵۰۰ هزار دلار باشند، نرخ پیشنهادی خود را اعلام کرده و در صورت توافق نرخ اعلامی خریدار و فروشنده، مبلغ مورد نظر از حساب ریالی فرد یا افراد متقاضی مسدود شده و به حساب فرد فروشنده منتقل می‌شود. در عین حال بانک مرکزی ناظر بر این بازار است و شرکت کاملاً هویتی مستقل و خصوصی دارد.

بازار متشکل جایگزین سامانه نیما نمی شود

همتی درباره تفاوت بازار با سامانه نیما گفته است: «حذف سامانه نیما از مبادلات ارزی به هیچ وجه صحت ندارد و حتی تاکید شده که صادرکنندگان ۵۰ تا ۶۰ درصد ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه کنند. بازار متشکل ارزی به طور تخصصی روی مبادله اسکناس ارز فعالیت می‌کند ولی سامانه نیما روی خریدوفروش ارز به صورت حواله‌ای هم کار می‌کند.»

او در گفت‌وگوی خبری دیشب خود نیز اعلام کرد که هدف نهایی این است که سامانه نیما و بازار متشکل ارزی بر روی یک پلتفرم انجام شود. اما اکنون به دلیل اختلاف هزینه مبادلاتی که دارند، نمی‌توانند به هم نزدیک شوند که سعی می‌کنیم در بلندمدت این دو سیستم موازی را به هم نزدیک کنیم.

با اینکه سال ۱۳۸۸ رشته روابط عمومی را انتخاب کردم، اما آمال و آرزوهایم با سازوکار این رشته سنخیتی نداشت و پا به دنیای خبرنگاری و روزنامه‌نگاری گذاشتم. در سال ۹۶ با قبولی در کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی علامه خواستم به حوزه سیاست و جامعه وارد شوم که بخت و اقبالم این بود تا در راه پرداخت با دنیای فناوری و فین‌تک آشنا شوم و حالا خبرنگار حوزه بورس این رسانه هستم.

معامله ۳۸۰ میلیون دلار ارز در بازار متشکل ارزی

مدیر ارتباطات بازار متشکل ارز ایران حجم معاملات دلار در این بازار طی سه ماهه گذشته را معادل ۳۷۹ میلیون و ۶۷۷ هزار و ۶۰۰ دلار اعلام کرد.

رویداد۲۴ به نقل از صدا و سیما، مهدی گوهررستمی با ارائه گزارشی از عملکرد بازار متشکل ارزی در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۰ افزود: این حجم از معامله، نشان از رشد ۴۴۱ درصدی حجم معاملات دلار نسبت به بهار ۱۳۹۹ دارد. براساس این گزارش، در این مدت پایین‌ترین و بالاترین نرخ معامله شده دلار به ترتیب ۲۰ هزار و ۳۰۰ و ۲۵ هزار و ۴۵۲ تومان بوده است.

وی افزود: این گزارش حکایت از عمق و افزایش قابل توجه حجم معاملات ارزی در این بازار به عنوان تنها مرجع رسمی کشف نرخ (نقدی) اسکناس ارز در کشور دارد.

مدیر ارتباطات بازار متشکل ارز ایران ادامه داد: حجم معاملات یورو در این بازار طی سه ماه نخست امسال معادل ۸۳ میلیون و ۲۷۳ هزار و ۶۰۰ یورو بوده که این آمار نشان از رشد ۱۳۲۷ درصدی حجم معاملات یورو نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. همچنین پایین‌ترین و بالاترین نرخ معاملاتی یورو در این مدت به ترتیب ۲۴ هزار و۷۰۰ و ۲۹ هزار و ۳۰۰ تومان بوده است.

وی در رابطه با میانگین نرخ ارز‌های معاملاتی در سه ماهه اول سال گذشته و امسال افزود: بر اساس آمار، میانگین موزون نرخ دلار از ابتدای فروردین تا پایان خردادماه امسال ۲۳ هزار و ۱۱۷ تومان بوده است. این در حالی است که نرخ میانگین دلار در سه ماهه نخست سال گذشته ۱۶ هزار و ۳۰۴ تومان بود. همچنین میانگین موزون نرخ معاملاتی یورو در سه ماهه نخست پارسال ۱۷ هزار و ۷۷۸ تومان بود که این میانگین در بهار ۱۴۰۰ به ۲۷ هزار و ۶۴۹ تومان رسیده است.

گوهررستمی در پایان خاطرنشان کرد: مجموع ارزش ریالی معاملات دو نماد معاملاتی دلار و یورو در سه ماهه ابتدایی سال جاری قریب به ۱۱ هزار میلیارد تومان بود که این امر با حضور فعال ۳۵۴ کارگزار (بانک‌ها، صرافی‌های بانکی و غیر بانکی) بازار متشکل ارز ایران در سامانه معاملات الکترونیکی این بازار انجام شده است.

مهار نوسان های نرخ ارز با راه اندازی بازار متشکل ارزی

پس از مدت ها انتظار و نوسان های شدید نرخ ارز که بی ثباتی ارزی و اقتصادی را در سال گذشته به دنبال داشت، بانک مرکزی تصمیم گرفت بازار متشکل ارز را راه اندازی کند و نخستین گام ها را برای عملیاتی کردن این بازار بردارد. نخستین جلسه هیات مدیره بازار متشکل ارزی نیز در

پس از مدت ها انتظار و نوسان های شدید نرخ ارز که بی ثباتی ارزی و اقتصادی را در سال گذشته به دنبال داشت، بانک مرکزی تصمیم گرفت بازار متشکل ارز را راه اندازی کند و نخستین گام ها را برای عملیاتی کردن این بازار بردارد.
نخستین جلسه هیات مدیره بازار متشکل ارزی نیز در هفته گذشته برگزار شد؛ قرار است در نخستین گام برای راه اندازی این بازار، همه صرافی های مجاز و بانک های عامل از درگاهی که اعلام می شود، نسبت به اخذ کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند.
به نظر کارشناسان این بازار می تواند بی ثباتی بازار ارز را کاهش داده و سازوکاری شفاف و قابل رصد را برای معاملات انواع ارز ایجاد کند.
«احمد حاتمی یزد» امروز (یکشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره راه‌اندازی بازار متشکل ارزی، افزود: این بازار، سازوکاری مشابه بورس دارد که خریداران و فروشندگان، قیمت‌های مورد نظر خود را در آن اعلام می‌کنند که در نهایت طرفین بر سر یک قیمت به توافق رسیده و معامله انجام می‌شود.
مدیرعامل اسبق بانک صادرات با برشماری مزایای راه اندازی بازار متشکل ارزی اضافه کرد: این بازار باعث شفافیت معاملات ارز شده و همچنین بروز رسانی و کارآمد شدن اطلاعات بانک مرکزی و مدیریت ارزی کشور را به دنبال دارد.
وی خاطر نشان کرد: از طریق این بازار مشخص خواهد شد که چه افرادی و با چه هدفی، اقدام به خرید و فروش ارز کرده اند، به عنوان مثال مشخص می شود که ارز خریداری شده را برای واردات دریافت کرده و یا آن را صرف پرداخت بدهی ارزی خود کرده اند.
این کارشناس امور بانکی ادامه داد: همچنین از طریق این بازار، نرخ مورد قبول بازار آزاد که با نرخ رسمی دولتی متفاوت است نیز کشف و مشخص می شود.
وی اضافه کرد: بانک مرکزی به عنوان بزرگترین عرضه کننده ارز کشور می تواند در مقاطعی که لازم می داند در این بازار مداخله کرده و تاثیرگذار باشد و با قیمت بازار و یا پایین تر از آن، ارز خود را به فروش برساند.
حاتمی یادآور شد: البته در شرایطی بانک مرکزی اقدام به مداخله و تاثیرگذاری خواهد کرد که یا نیاز به ریال داشته و یا اینکه بخواهد نرخ ارز را پایین نگاه دارد.
وی افزود: همچنین اگر بانک مرکزی مشاهده کند که نرخ ارز به صورت غیرمعمول در حال کاهش است نیز مداخله کرده و می‌تواند از طریق خریداری ارز، مانع افت غیرمعمول قیمت ها شود.

** بازیگران بازار متشکل ارز
این کارشناس امور بانکی اضافه کرد: علاوه بر بانک مرکزی، سایر بانک ها و همچنین صرافی های مجاز نیز به عنوان بازیگران بازار متشکل ارزی به‌شمار خواهند رفت که توسط آنها خرید و فروش انجام می شود.فعالان اقتصادی و همچنین افراد عادی می‌توانند از طریق بانک‌ها یا صرافان در بازار متشکل ارزی، اقدام به خرید و فروش ارز کنند.
حاتمی درباره توان بازار متشکل ارزی برای تبدیل شدن به مرجع اصلی تعیین قیمت ارز، اضافه کرد: در شرایط عادی این هدف تحقق پذیراست، اما در شرایط بحرانی و تحریم نمی‌توان به طور کامل به این هدف دست یافت.
این کارشناس امور بانکی یادآور شد: اکنون بخش زیادی از درآمد ارزی ما در خارج از کشور نگهداری شده و امکان جابجایی آن وجود ندارد، اگر امکان انتقال این ارزها باشد شرایط رقابتی تر خواهد شد.
حاتمی با بیان اینکه برخی فعالان اقتصادی تمایل به خارج کردن ارز از کشور دارند، گفت: در سال گذشته بیش از ۴۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی انجام شد که حدود یک چهارم آن به کشور بازگشت و بقیه از طریق صادرکنندگان دولتی، خصوصی و خصولتی در خارج از کشور نگهداری می شود که مشخص نیست به چه صورت قرار است به کشور بازگردد.
این کارشناس امور بانکی یادآور شد: بخشی از این پول، صرف واردات مورد نیاز خود شرکت ها خواهد شد، قسمتی نیز در بازار آزاد بفروش می رسد اما نهایتا بخش مهمی از سرمایه ارزی کشور هیچ گاه باز نمی گردد.
وی ادامه داد: بنابراین می توان گفت که طرف عرضه و تقاضا اکنون به صورت کامل، رقابتی نیست بر این اساس، اهداف مورد نظر به طور کامل تحقق نمی یابد و نتایج مورد نظر محدود خواهد بود.

** امکان جایگزینی سامانه نیما در آینده
این کارشناس امور بانکی درباره احتمال جایگزینی بازار متشکل ارزی با سامانه نیما، گفت: در ابتدا بازار متشکل ارزی و سامانه نیما می توانند همزمان به فعالیت بپردازند، اما اگر بازار متشکل ارزی بتواند کارآمدی خود را نشان دهد در آینده می تواند جایگزین سامانه نیما بازارمتشکل مرجع کشف قیمت ارز شود.
وی افزود: اکنون در سامانه نیما واردکنندگان و صادرکنندگان تقاضاهای خود را مطرح می‌کنند، اما در خارج از سامانه نیما، افراد دیگری از طریق صرافی ها و یا در کف خیابان اقدام به خرید و فروش ارز می کنند که بازار متشکل ارزی می تواند آنها را پوشش دهد.

** شرط موفقیت بانک مرکزی در اثرگذاری بر قیمت ارز
این کارشناس امور بانکی با بیان اینکه راه اندازی بازار متشکل ارزی برای اقتصاد کشور مفید است، یادآور شد: در صورتی که بازار متشکل ارزی راه اندازی شود، دیگر شاهد معاملات در کف خیابان نخواهیم بود، زیرا افراد نیازی به عرضه ارز در کف خیابان نداشته و می توانند در بازار متشکل، اقدام به فروش بازارمتشکل مرجع کشف قیمت ارز کنند یا نیاز ارزی خود را تامین کنند.
حاتمی به مزیت دیگر راه اندازی این بازار اشاره کرد و گفت: اکنون مقدار قابل توجهی ارز در خانه های مردم نگهداری می شود که دیر یا زود افراد به دلیل نیاز به پول برای خرید خانه و غیره، باید آن را به فروش برسانند که در صورت وجود بازار متشکل ارزی، این بازار می تواند به محلی مطمئن و امن برای خرید و فروش ارز این افراد تبدیل شود.
وی به تاثیرات منفی دخالت بانک مرکزی برای قیمت‌گذاری دستوری در بازار متشکل ارزی اشاره کرد و گفت: قیمت‌گذاری دستوری هیچ گاه به نتیجه نمی رسد زیرا بازار ارز، بازار بسیار بزرگی است که افراد زیادی در آن مشغول فعالیت هستند و همه آنها قابل شناسایی و کنترل نیستند.
مدیرعامل اسبق بانک صادرات یادآور شد: اگر بانک مرکزی بخواهد در بازار ارز تاثیرگذار باشد باید به جای دستور دادن، خود وارد بازار شده و برای جلوگیری از بالا رفتن نرخ آن اقدام به عرضه ارز کند.
وی گفت: بانک مرکزی زمانی می تواند در تعیین قیمت ارز در بازار متشکل ارزی موفق باشد که نرخ مورد نظرش، منطقی بوده و بر اساس واقعیت های اقتصادی و نیز موجودی ارزی بانک مرکزی تعیین شده باشد.
این کارشناس امور بانکی تصریح کرد: نرخ مورد نظر بانک مرکزی باید بر اساس عرضه و تقاضا و کار کارشناسی دقیق محاسبه تعیین شود.
حاتمی با بیان اینکه بانک بازارمتشکل مرجع کشف قیمت ارز مرکزی پیش از این در تعیین قیمت کارشناسی و واقعی ارز دچار اشتباهاتی شده بود، گفت: نمونه بارز این اشتباه در اصرار بر عرضه ارز ۴۲۰۰ تومانی بود که منطقی نبود و باعث هدر رفتن منابع ارزی کشور شد و همچنین نتوانست بازار ارز را به تعادل برساند./ایرنا

9 بازار مالی که باید بشناسید

علم اقتصاد با وجود تمام بزرگی و گستردگی خود و علیرغم آنچه به نظر می‌رسد علمی ساده است. بازار سرمایه (بازار مالی) مانند بازار پول، بازار بورس، بازار طلا و مسکن، بورس کالا و بورس اوراق بهادار از جمله اصطلاحات رایج در این عرصه هستند. شاید گستردگی همین اصطلاحات در اقتصاد باشد که آنرا پیچیده و سخت جلوه می‌دهد. بازارهای مالی بخشی از نظام اقتصادی است که در قالب قوانین و مقررات مشخص دارایی های مالی معامله می‌شود و نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را ایفا می‌کند.

کاربرد بازارهای مالی

1. تجمیع منابع خرد و تخصیص آنها به سرمایه‌گذاران
2. کمک به کشف قیمت منابع به صورت غیر دستوری
3. تقویت نقدشوندگی
4. ایجاد رابطه بین ریسک و بازده
5. هدایت نقدینگی و جلوگیری از رشد بازارهای ناسالم
6. بهبود شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی
7. کمک به اعمال سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت

انواع بازار مالی

1) بازار فرابورس (Over The Counter Markets)

بازار خارج از بورس، یک بازار غیرمتمرکز است که مکان‌ فیزیکی ندارد و معاملات در آن به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. در بازار فرابورس معاملات سهام خاص صورت میگیرد بازارمتشکل مرجع کشف قیمت ارز البته برخی از بازار مشتقه منحصراً فرابورس است از طرفی بازار فرابورس و معاملاتی که در آن‌ها انجام می‌شود نقدشوندگی کمتری دارند و شفاف‌ نیست.

2) بازار سهام (Stock Market)

گسترده ترین بازار مالی، بازار سهام است. بازاری که شرکت‌ها سهام خود را در آن فهرست و توسط معامله‌گران خرید و فروش می‌شود. بازار سهام توسط شرکت‌ها برای افزایش سرمایه از طریق عرضه اولیه عمومی استفاده می‌شود. شرکت‌کنندگان در بازار سهام به صورت خرده‌فروش، بازارساز و متخصص که نقدینگی را حفظ کرده و بازارهای دوطرفه را ارائه می‌دهند حضور می‌یابند. کارگزار رابط بین خریداران و فروشندگان است که معامله را تسهیل می‌کند.

3) بازار اوراق قرضه (Bond Market)

اوراق بهاداری که سرمایه‌گذار پول را برای مدت مشخص با نرخ بهره از پیش تعیین شده، وام می‌دهد. به عبارت ساده تر توافقی بین وام دهنده و وام گیرنده که شامل جزئیات وام و پرداخت‌های آن می‌باشد.این اوراق توسط شرکت ها و ارگان های مختلف برای تامین مالی پروژه‌ها منتشر می‌شود. بازار اوراق قرضه، بازاری با درآمد ثابت است.

4) بازار پول

محصولاتی با سررسید کوتاه مدت (کمتر از یک سال) و نقدشوندگی بالا در این بازار معامله می‌شود. در سطح عمده فروشی بازار پول شامل معاملات با حجم بالا بین مؤسسات و معامله گران است. در سطح خرده فروشی وجوه متقابل بازار پول خریداری شده توسط سرمایه گذاران فردی و حساب‌های بازار پولی است که توسط مشتریان بانک افتتاح می‌شود.

5) بازار مشتقات (Derivative Market)

اوراق مشتقه اوراق بهادار ثانویه‌ای هستند که ارزش آن‌ها از ارزش اوراق بهادار اولیه‌ای که به آن مرتبط هستند، ناشی می‌شود. به جای معامله مستقیم سهام، یک بازار مشتقه در قراردادهای آتی و اختیار معامله و سایر محصولات مالی پیشرفته معامله می‌کند که ارزش خود را از ابزارهای اساسی مانند اوراق قرضه، کالاها، ارزها، نرخ‌های بهره، شاخص‌های بازار و سهام به دست می‌آورد.

7) بازار تبادل ارزهای خارجی (Foreign exchange)

فارکس بازاری است که در آن معامله گران می‌توانند خرید و فروش بین جفت ارزها را انجام دهند. بازار فارکس نقدشونده‌ترین بازار در جهان است، در این بازار بیش از ۵ تریلیون دلار معاملات روزانه را انجام می‌شود که بیشتر از مجموع بازارهای آتی و سهام است. بازاری غیرمتمرکز و متشکل از شبکه‌ای جهانی از سراسر جهان و متشکل از بانک های مرکزی و شرکت‌های تجاری می‌باشد.

6) بازارآتی

بازاری که قراردادهای آتی در آن فهرست و مورد معامله قرار می‌گیرد. بازارهای آتی از مشخصات قرارداد استاندارد شده استفاده می‌کنند. این قراردادها به خوبی تنظیم می‌شوند و از حساب‌های پایاپای برای تسویه و تایید معاملات استفاده می‌کنند.

8) بازار کالاها (Commodities Market)

بازار کامودیتی یا کالا، بازاری که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان جهت خرید و فروش کالاهای فیزیکی (محصولات کشاورزی، انرژی و فلزات گران‌بها) از آن استفاده می‌کنند. معاملات در بازار کالا به دو دسته اسپات و آتی انجام می‌شود.

اسپات: کالاهای اساسی که با پول مبادله می‌شوند.

آتی: کالاهای اساسی در تاریخی مشخص با قیمتی مشخص معامله می‌شوند.

9) بازار رمزارزها (Cryptocurreny Market)

بازار کریپتوکارنسی جوان ترین بازار مالی است که چند سال گذشته شاهد ظهور ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و اتریوم مبتنی بر تکنولوژی بلاک چین بوده ایم. در حال حاضر صدها توکن ارزدیجیتال در صرافی‌های آنلاین خرید و فروش می‌شود. صرافی‌ها میزبان کیف پول‌های دیجیتالی هستند تا معامله گران بتوانند رمزارزها را با یکدیگر یا ارزفیات مبادله کنند. امکان معاملات آتی و اختیار معامله در ارزهای دیجیتال نیز وجود دارد.

جمع بندی

بازار مالی مکانیزمی است که امکان ارتباط بین فروشنده و خریدار جهت مبادله دارایی های فیزیکی و غیر فیزیکی را فراهم می‌کند، سرمایه و دارایی افراد در بازارهای مالی جریان دارد و بازارهای مالی نقش مهمی در اقتصاد دنیا و کشورها ایفا می‌کنند. خرید و فروش در بازارهای مالی اغلب در صرافی ها و بروکرها انجام می‌شود. در این مقاله تلاش کردیم 9 بازار مالی که باید بشناسید را معرفی کردیم.

بیشترین حجم معاملات در بازارهای مالی مربوط به بازار فارکس است، بازار سهام معروف‌ترین بازار مالی و محلی است. بازار پول، بازار کالاها، بازار اوراق قرضه و بازار کریپتوکارنسی از دیگر بازارهای مالی هستند. بازار کریپتو جوان ترین بازارمالی است و تنها یک دهه قدمت دارد مشخصه بازار کریپتو غیرمتمرکز و مبتنی بر بلاک چین بودن آن است.

با ترند شدن دنیای کریپتوکارنسی افراد به دنبال سرمایه گذاری در ارز دیجیتال هستند. ارزهای دیجیتال یک کلاس دارایی جدید و هیجان‌انگیز را به وجود آورده‌ است. برای واردشدن به این دنیا و درک این سیستم باید به دنبال کسب آگاهی و علم در مسیر آموزش ارز دیجیتال باشیم. اگر قصد ورود به بازار کریپتو را دارید توصیه همیارکریپتو به شما شرکت در دوره آموزش ارز دیجیتال است، در این دوره مفاهیم کاربردی دنیای کریپتو از مقدماتی تا پیشرفته به شما آموزش داده می‌شود. برای افرادی که تمایل به گذراندن این دوره به صورت حضوری در شهر مشهد دارند دوره آموزش ارز دیجیتال در مشهد طراحی شده است.

سوالات متداول

انواع بازارهای مالی چیست؟

برخی از نمونه‌های انوع بازارهای مالی و نقش‌های آن‌ها شامل بازار سهام، بازار اوراق قرضه، فارکس، کالاها و بازار املاک و مستغلات و چندین مورد دیگر است. بازارهای مالی را می‌توان به بازارهای سرمایه، بازار پول، بازارهای اولیه در مقابل ثانویه و بازارهای فهرست شده در مقابل بازارهای فرابورس تقسیم کرد.

انواع بازارهای مالی چگونه کار می‌کنند؟

علی رغم پوشش بسیاری از طبقات دارایی‌های مختلف و داشتن ساختارها و مقررات مختلف همه بازارهای مالی اساساً با گرد هم آوردن خریداران و فروشندگان در یک دارایی یا قرارداد و اجازه دادن به آن‌ها برای تجارت با یکدیگر کار می‌کنند. این کار اغلب از طریق یک مزایده قیمت انجام می‌شود.

کارکردهای اصلی انواع بازارهای مالی چیست؟

بازارهای مالی به دلایل مختلفی وجود دارند، اما اساسی‌ترین کارکرد آن‌ها این است که امکان تخصیص کارآمد سرمایه و دارایی‌ها در یک اقتصاد مالی را فراهم کنند. بازارهای مالی با اجازه دادن به بازار آزاد برای جریان سرمایه، تعهدات مالی و پول، اقتصاد جهانی را روان‌تر می‌کنند و در عین حال به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند در افزایش سرمایه در طول زمان مشارکت کنند.

بررسی بازار متشکل ارزی/ دست دلالان از بازار ارز کوتاه خواهد شد؟

بازار متشکل ارزی در صورتی که به طور کامل اجرایی شود می‌تواند اتاق شیشه ای خوبی برای مکانیزم تعیین نرخ ارز باشد.

به گزارش گروه اقتصادی قدس آنلاین، مدت هاست که خبر تشکیل بازار متشکل ارزی از زبان رئیس کل بانک مرکزی با اجرای مراحل مختلف آن شنیده می شود. بازاری که قرار است دیگر دست سودجویان را قطع کند و به افراد برای معاملات قانونی اجازه چانه زنی را بدهد اما نه به عنوان دلال یا سودجوی بازار رسمی ارز بلکه به عنوان فعال کارگزار و صراف مجاز در کشور.

هفته گذشته این بازار به طور رسمی با معرفی اعضای هیئت مدیره، فعالیت خود را آغاز و روند کدگذاری برای صرافی ها را اعلام کرد.

بر این اساس قربانی (کانون صرافان)، یوسف حسن پور، صمد کریمی (مدیر اداره صادرات بانک مرکزی)، محمود شکسته‌بند (مدیرعامل شرکت صرافی ملی ایران) و امیر هامونی (مدیرعامل شرکت فرابورس) به عنوان اعضای هیات مدیره این شرکت تعیین شدند. همچنین با تایید هیات مدیره ، محمود شکسته‌بند به عنوان مدیرعامل و سخنگوی این شرکت انتخاب شد.

اما به بیان عامه، بازار متشکل ارزی چیست؟ بازاری که با اهداف از پیش تعیین شده دولت ها از جمله کوتاه کردن دست دلالان بازار ارز و همچنین شفافیت معاملات راه اندازی می شود. این بازار در اکثر کشورهای در حال توسعه به طور موفق راه اندازی و اجرایی شده است.

طبق مکانیزم این بازار از طریق مدیریت بانک مرکزی، فرابورس ایران، صرافی های مجاز و بانک های عامل گرداننده و بانک های عامل هم برای خرید و فروش ارز مورد نیاز خود وارد این اتاق شیشه ای می شوند. بازار متشکل ارزی عمدتا برای مبادلات اسکناس ارز در حجم بالا بین صرافی‌ها و بانک‌ها است.

حال سوال اینجاست که مگر بانک مرکزی به دنبال حذف واسطه ها یا همان خرده فروشی ها در بازار ارز نیست؟ بررسی ها نشان می دهد که این بازار هدفگذاری را اول به سمت خروج رانت تهیه ارز و باند تخصیص ارزها قرار داده است.

یکی از مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی بازار متشکل ارزی تبدیل شدن آن به مرجعی برای کشف نرخ و نرخ‌گذاری است به گونه ای که بانک مرکزی مرجع تعیین نرخ ارز در کشور شود. بدین صورت که اولین معامله‌ای که هر روز صبح در بازار متشکل ارزی انجام می‌شود، نرخ ارز را تعیین کند. به این ترتیب نرخ ارز براساس عرضه و تقاضا تعیین و امکان مداخله در نرخ‌گذاری از جانب کشورهایی نظیر دبی، سلیمانیه و عراق وجود نخواهد داشت.

نرخ‌گذاری در این بازار به این صورت است که سیستم، پیشنهادهای عرضه از سوی فروشندگان را از پایین‌ترین قیمت به بالاترین و پیشنهادهای خرید را از بالاترین قیمت به پایین‌ترین می چیند سپس مظنه ها توسط سیستم به یکدیگر مرتبط و با اولین معامله، قیمت ابتدای روز کشف خواهد شد. این روند معاملاتی دقیقا مشابه سایر معاملات بورسی انجام خواهد شد.

طبق اعلام بانک مرکزی صرافی‌ها و بازیگران این بازار موظف هستند یک حساب ریالی و یک حساب ارزی مبتنی بر اسکناس معرفی کنند که شرکت بازار متشکل ارزی به این حساب‌ها دسترسی داشته باشد. به محض ارائه پیشنهاد، مبلغ عنوان شده در حساب آنها مسدود می شود. این امر در این نوع معاملات نوعی تضمین برای حضور واقعی افراد برای خریدو فروش به شمار می رود که به نوعی دست کلاهبرداران نرخ امروز و یا فردایی را کوتاه کرده است.

در نهایت فرایند عملیاتی این بازار هم مانند سایربازار ها از طرف بانک مرکزی مکلف می‌شود که تابلویی داشته باشد تا نرخ را به صورت لحظه به لحظه و آنلاین نمایش دهد. در مورد تعیین نرخ نیز بازار موظف است آیین‌نامه معاملاتی مورد تایید بانک مرکزی را تدوین کند که بر اساس آن نرخ کلوزینگ هر روز با نوسان ۵ تا ۱۰ درصد تعیین‌کننده نرخ روز آینده خواهد بود، البته در شرایط خاصی که اتفاق ویژه‌ای رخ دهد مدیر بازار با کسب مجوز از هیئت مدیره و با اطلاع بانک مرکزی دامنه نوسان را تغییر می‌دهد. کف و سقف تقاضا نیز تعیین خواهد شد که به مرور زمان سقف تقاضا در این بازار افزایش خواهد یافت.

بازار متشکل ارزی اکنون در مرحله دریافت مدارک از صرافان متقاضی ورود به بازار است و همزمان با آن معاملاتی به صورت پایلوت و آزمایشی در سامانه این بازار در حال انجام است تا طبق وعده بانک مرکزی در اردیبهشت ماه اجرایی شود.

هدف از تشکیل بازار متشکل ارزی افزایش شفافیت معاملات ارزی و کاهش سفته بازی در این بخش عنوان شده که با همکاری فرابورس، صرافی ها و بانک های عامل و مدیریت بانک مرکزی انجام می شود.

بازار متشکل ارزی موفقیت خود را با نرخ واقعی بدست خواهد آورد

علی اصغر سمیعی رئیس اسبق کانون صرافان رمز موفقیت بازار متشکل ارزی را واقعی سازی نرخ ارز دانست و گفت: بازار متشکل ارزی تنها در صورتی موفق خواهد بود که قیمت در آن واقعی و واحد باشد؛ بنابراین اگر منظور از بازار متشکل، برانداختن انواع قیمت‌های قبلی و تعریف یک قیمت واقعی یا نزدیک به واقعیت باشد، باید گفت که این تصمیم، تصمیمی مبارک، نافع و قدمی در جهت اصلاح ساختارهای اقتصادی کشور است.

وی افزود: البته این در صورتی است که درباره قیمت‌های غیر واقعی کالاها و خدمات دیگر هم بررسی و اصلاح به عمل آید و اینکه برخی از کالاها با نرخ رسمی وارد و با نرخ آزاد بفروش رسیده اند هم باید بررسی و پیگیری شود.

سمیعی بیان کرد: نکته دیگر اینکه اگر مراد از تصویب مقررات بازار متشکل ارزی، تقویت پول ملی یا جلوگیری از سرعت تضعیف آن باشد، باید ابتدا برای کاهش میزان تورم و بهره بانکی فکری اساسی شود تا نقدینگی با نظارت بیشتری کنترل و به بازارهای هدف از جمله بازار سرمایه هدایت شود.

رئیس اسبق کانون صرافان در پایان گفت: بازار متشکل الزاما موجب حذف صرافان و دلالان نمی‌شود، فقط باعث می‌شود سودجویان نتوانند به منافع مصرف‌کنندگان آسیب وارد کنند. البته اگر این بازار رعایت کامل نکات فنی را کند و به مبانی علم اقتصاد احترام بگذارد، در هر شرایطی می‌تواند توازن و تعادل را در بازار ارز حفظ کند، به شرطی که این اسم نیز مانند سایر اسامی که تاکنون به بازار ارز داده‌اند، فقط تزیینی نباشد.

علی اکبر کریمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این باره می گوید: امیدواریم تشکیل بازار متشکل ارزی و ایجاد یک سازوکار مناسب سبب شود که صادرکنندگان و سایر دارندگان ارز بتوانند ارز خود را در یک فضای رقابتی، کنترل شده و مناسب، عرضه و نیازهای ارزی خود را رفع کنند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه بازار ارز طی یک سال گذشته به دلیل تحریم های خارجیِ اعمال شده و اتفاقات و مسائلی که در داخل کشور رخ می دهد، ملتهب و پر نوسان شده است، تصریح کرد: آنچه که بازار ارز را ملتهب کرده افزایش تقاضا برای ارز به ویژه عوامل روانی کاذب است، اما شواهد و قرائنی برای افزایش قیمت ارز در میان مدت وجود ندارد.

باید منتظر عملیاتی شدن بازار ارز بود

فردین آقابزرگی، یکی از کارگزاران شرکت بورس اوراق بهادار، با اشاره به اینکه تا عملیاتی شدن بازار میتوان آن را موفق دانست گفت: سال هاست که برای اجرایی شدن این طرح، برنامه های زیادی از جانب بانک مرکزی و سایر بانک ها چیده می شود. در حال حاضر نمی توانیم نرخ این بازار را پیش بینی کنیم.

وی افزود: اجرایی شدن این بازار شهامت بسیار زیادی را به فعالان اقتصادی و صرافی ها می دهد تا برای تهیه ارز مورد نیاز دیگر نگران ورود رانت و سفته بازی ها نباشند اما در اصل باید منتظر عملکرد و نتیجه فعالیت چندماهه این بازارها باشیم.

حذف دخالت کشورهایی نظیر دبی برای نرخ گذاری در ایران با افتتاح بازار متشکل ارزی

بهزادخسروی، اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره بازار متشکل ارزی و تاثیر آن در نظام ارزی کشور، گفت: با ایجاد این بازار، دیگر قیمت ارز از بازارهای کشورهای همجوار مانند سلیمانیه، دبی وغیره تأثیر نخواهد گرفت و از همین رو، حسن اصلی این بازار تعیین قیمت در داخل کشور خواهد بود.

وی ادامه داد: بنظر می رسد راه اندازی بازار متشکل ارزی، نرخ دلار در سامانه نیما که به نوعی تحمیلی به نظر می‌رسید را به سمت نرخ واقعی دلار حرکت دهد و نرخ‌هایی که طی سه روز گذشته در سامانه نیما به ثبت رسیده است، نشان دهنده مبنای نرخ ارز شرکت‌ها در سال ۱۳۹۸ خواهد بود.

وی افزود: مبنای نرخ دلار شرکت‌ها در سال ۱۳۹۸ بطور متوسط حدود ۱۱۰۰۰ و احتمالا کمتر هم خواهد بود که در صورت ثبات بازار ارز، بنظر می رسد نرخ منطقی و معقولی برای دلار به زودی با وجود این بازار کشف خواهد شد.

خسروی تاکید کرد: نرخ واقعی دلار حداقل موجب افزایش ۳۰٪ نرخ فروش محصولات در گزارشات و صورت‌های مالی شرکت‌ها خواهد شد، زیرا آخرین مبنای نرخ دلار در بورس کالا ۸۹۰۰ تومان و حتی در گزارشات بسیاری از شرکت‌ها بخصوص شرکت‌ها پتروشیمی، این نرخ در سطح ۸۳۰۰ الی ۸۶۰۰ تومان قرار داشت!

همایون دارابی، از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه به پیام مثبت بورس در واقعی شدن نرخ ارز اشاره کرد و گفت: دروازه بازار سرمایه برای ورود نقدینگی های سرگردان باز شده است و با رشد بی سابقه دو هفته گذشته، این موضوع کاملا روشن است که نرخ واقعی ارز در روند معاملات و فروش شرکت ها تاثیر گذار است.

وی افزود: قطعا شرکت ها به دنبال فروش با نرخ غیر واقعی نخواهند بود زیرا قانون به آن ها این اجازه را نمی دهد و از آن طرف هم به دنبال ضرر نخواهند بود. هفته گذشته نرخ نیمایی با رشد خود اجازه ورود نقدینگی را به بازار صادر کرد؛ در این صورت می توان گفت تنها دلیل فریز ماندن حجم نقدینگی، چند نرخی بودن ارز است. راهکاری که می‌تواند نقدینگی را به سمت بورس و سرمایه گذاری در این محل سوق دهد، تشکیل بازار متشکل ارزی در کشور است. این بازار اجازه رقابت بین سفته بازان و خریداران واقعی ارز را با یک نرخ می‌دهد. امیدوارم بانک مرکزی هر چه سریع تر بازار مشتکل ارزی را تشکیل دهد.

حال باید دید بازار سرمایه، بانک ها و صرافان تا چه حد برای موفق بودن این بازار تلاش خواهند کرد، این سه نهاد باید با همبستگی بیشتر و معاملات بهتر روند کلاهبرداری ها ودست اندازی ها به منابع ارزی جامعه را کاهش دهند تا راحت تر بتوان امورات واردات و صادرات را مدیریت کرد.