علت مخفی بودن سفارش‌ات در قانون جدید فرابورس چیست؟
از اواخر خرداد ماه جاری قرار است که قوانین جدید بازار پایه فرابورس اجرایی شود؛ یکی از بندهای جدید این قانون مخفی بودن سفارش خرید و فروش در بازار پایه است؛ فرابورس در این مورد اعلام کرده که علت مخفی بودن سفارش‌های خرید و فروش این است که سهامداران انتظارات خود را بر اساس تحلیل و تصمیم خود شکل دهند و تصمیم‌گیری درباره معاملات به دور از هیجانات کاذب و گمراه‌کننده باشد.
به گزارش ایسنا، بر اساس قوانین جدیدی که برای بازار پایه فرابورس در نظر گرفته شده، قرار است که سفارش‌های خرید و فروش بر روی تابلوی معاملات نشان داده نشود و از دید معامله‌گران مخفی باشد. علت این تصمیم برای معامله‌گران تا حدی مبهم به نظر می‌آید، فرابورس ایران به تازگی سعی کرده در این مورد شفاف‌سازی کند.
امیر هامونی - مدیرعامل فرابورس ایران - معاملات بازار پایه را بر اساس دستورالعمل جدید کاملاً شفاف و به دور از هرگونه ابهام خواند و گفت: هنگامی که معاملات سهام شرکت‌ها در بازار پایه جدید آغاز شود آیتم‌های مربوط به معاملات انجام شده اعم از قیمت پایانی معاملات سهم، دامنه نوسان قیمت و نیز حجم و ارزش معاملات همچون گذشته مشخص است و در تابلو معاملات نیز انتشار می‌یابد، از این رو اطلاق معاملات "غرری" به معاملات بازار پایه موضوعیتی ندارد.
مدیرعامل فرابورس ایران با اشاره به اینکه در بازار پایه جدید انجام معاملات کماکان بر اساس الگوریتم‌های مچینگ در سایر بازارهای فرابورس صورت می‌گیرد و عدم نمایش سفارش‌های خرید و فروش هیچگونه ابهامی در روند انجام معاملات ایجاد نمی‌کند، اظهار کرد: این موضوع کمک می‌کند تا فرد بر اساس تحلیل خود و به دور از هیجانات کاذب و گمراه‌کننده اقدام به سفارش‌گذاری در این بازار کند.
وی با اشاره به اینکه در بازارهای مختلف، معاملات بر اساس انتظارات شکل می‌گیرد و انتظارات نیز بر اساس اطلاعات مالی هر فرد از سهام مورد معامله برآورد می‌شود، افزود: هدف از عدم نمایش سفارش‌های خرید و فروش در بازار پایه جدید همچون سایر بورس‌های معتبر دنیا آن بوده که سهامداران انتظارات خود را بر اساس تحلیل و تصمیم خود شکل دهند و در خصوص خرید و فروش سهم در بازار پایه تصمیم‌گیری کنند نه آنکه بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ تحت تأثیر سیگنال‌هایی که از سوی برخی افراد و گروه‌ها روی سهم‌ها داده می‌شود در معاملات حضور پیدا کنند.
مدیرعامل فرابورس ایران نمایش سفارش‌های خرید و فروش را در بازار پایه، فراهم کردن امکان سیگنال‌دهی برخی افراد و گروه‌ها در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی دانست و بیان کرد: این موضوع سبب می‌شود تا دستکاری قیمت و القای ظاهر گمراه‌کننده از روند معاملات با استناد به صف خرید یا فروش سهام مورد نظر توسط سیگنال‌دهنده‌ها راحت‌تر شود، اما با عدم نمایش سفارش‌های خرید و فروش، سهامداران به مراتب کمتر تحت تأثیر هیجانات قرار می‌گیرند و ورود سفارش‌ها به میزان بیشتری در نتیجه تصمیم و تحلیل خود سرمایه‌گذاران خواهد بود.
به گفته وی علاوه بر انتشار جزئیات معاملات انجام شده، در دوره‌های سفارش‌گیری نیز قیمت‌های TOP (قیمت نظری گشایش) نمایش داده می‌شود که در واقع اجماع نظر بازار را روی قیمت سهم نشان می‌دهد و سهامدار بر اساس تحلیل خود در معامله سهام بازار پایه حضور پیدا می‌کند.
مدیرعامل فرابورس ایران همچنین عدم تقارن اطلاعاتی را ریسک ذاتی بازار پایه دانست و گفت: بحث شفافیت در بازار پایه همانطور که به دفعات عنوان شده است به عدم تقارن اطلاعاتی ناشران بازار پایه باز می‌گردد که همین موضوع نیز در طبقه‌بندی شرکت‌ها در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز مدنظر قرار گرفته است.
فارس من| الزام قانون در اجرای قوانین بازار پایه/ 101 شرکت به واسطه قانون به بازار پایه فرابورس آمده‌اند
معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس با اشاره به قانون دائمی برنامه‌های توسعه گفت: 101 شرکت سهامی عام مطابق این قانون به بازار پایه فرابورس آمده‌اند.
بهنام محسنی در گفت‌وگوبا خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در مورد قانونی که شرکتهای سهامی عام را ملزم می‌کرد اطلاعات خود را در بورس ارائه کنند و یا بورسی شوند، گفت: از کل شرکتهای سهامی عام تعداد کمی به بورس آمدند و هنوز خیلی از شرکت‌ها مانده‌اند که باید به بورس و فرابورس بیایند. در حال حاضر 181 شرکت در بازار پایه فرابورس حضور دارند و تعدادی هم در بورس اوراق بهادار و فرابورس بازارهای اول و دوم حضور دارند.
محسنی در مورد اینکه چه تعداد شرکت‌ها به موجب تکلیف قانونی به بازار پایه آمده‌اند، گفت: برخی شرکتهای حاضر در فرابورس قبلا پذیرش شده بودند که به خاطر از بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ دست دادن شرایط شفافیت به بازار پایه منتقل شده‌اند و یک تعدادی از شرکت‌ها مستقیما و به واسطه قانون به بازار پایه آمده‌اند و تعداد 101 شرکت از 181 شرکت حاضر در فرابورس بدون واسطه و به وسیله قانون به بازار پایه آمده‌اند.
وی گفت: قانونی که شرکتهای سهامی عام را ملزم به حضور در فرابورس و بورس می‌کند ماده 36 قانون دائمی برنامه‌های توسعه کشور است.
معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس همچنین در مورد اینکه چه مزیتی برای حضور در شرکتهای بورس و فرابورس وجود دارد، گفت: بحث نقل و انتقال سهام مزیتی است که با ثبت شرکت‌ها در بازارهای فرابورس به دست می‌آید. همچنین امکان توثیق سهام این شرکت‌ها که در سپرده گذاری وجود دارد، برای گرفتن وام‌های بانکی فراهم می‌شود. دفاتر سهام این شرکت‌ها در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی قرار می‌گیرد.
محسنی در مورد معافیت مالیاتی گفت: شرکتهای بازار پایه مشمول معافیت مالیات عملکرد نمی‌شوند، بلکه شرکت‌هایی که پذیرش شده باشند، از معافیت 10 تا 20 درصد معافیت مالیات عملکرد برخوردار می‌شوند.
وی بر این نکته تاکید کرد: بحث مهم استقرار حاکمیت شرکتی است که با حضور شرکت‌ها در بازار پایه ایجاد می‌شود و شفافیت و فعالیت آنها منظم می‌شود و مردم از جریان شرکتهای سهامی عام با خبر می‌شوند و یک نوع نظارت مردمی و سهامداران بر این شرکت‌ها اعمال می‌شود واین شرکت‌ها نزد افکار عمومی معرفی و نظارت می‌شوند.
معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس همچنین در مورد تامین مالی شرکتهای حاضر در فرابورس گفت: شرکتهای بازار پایه فرابورس تامین مالی خود را از دو طریق انتشار اوراق تامین مالی از طریق ضامن معتبر برای پروژه‌های قابل ارزیابی انجام می‌دهند، اما برای افزایش سرمایه اگر نظر حسابرس رسمی در مورد گزارش حسابداری شرکت‌ها واژه «مردود» یا «عدم اظهار نظر» نباشد، می‌توانند افزایش سرمایه را از طریق بازار انجام دهند.
محسنی در مورد تعداد سهامداران بازار پایه فرابورس و این که آیا سهام شرکتهای بازار پایه به درد بخور است،گفت: شرکتهای بازار پایه چند گروه هستند و ما نمی‌گوییم که سهام این شرکت‌ها به درد نمی‌خورد. برخی از شرکتهای بازار پایه شرکتهای خوبی هستند، ولی حضور در بازار پایه پرریسک است و می‌تواند ریسک بالا برای سهامداران حرفه‌ای جذاب باشد و سهامداران حرفه‌ای باید در این بازار فعالیت کنند، اما برای سهامداران عادی که دانش کافی ندارند، باید با دقت بیشتر در مورد ریسک بازار پایه اقدام کنند.
وی تاکید کرد: تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز در بازار پایه فرابورس به خاطر شفافیت شرکت‌ها است که هر چه از نظر اطلاعات و عملیات شفاف باشند، در تابلوهای بهتر قرار می‌گیرند.
معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس همچنین در مورد بسته شدن یکباره نمادهای بازار پایه فرابورس گفت: طبق دستورالعمل جدید مقررات بازار پایه تمامی 181 نماد شرکتهای حاضر در بازار پایه از روز 13 تا 25 شهریور امسال بسته می‌شوند و معاملات این شرکت‌ها در این مدت حذف می‌شوند. اما معاملات شرکتهای حاضر در سایر بازارهای فرابورس شامل بازار اول و دوم ادامه دارد، بنابراین حجم معاملات فرابورس از کل معاملات فرابورس در این 12 روزه کسر می‌شود، اما در عین حال معاملات بازار اول، دوم و بازار ابزارهای نوین همچنان ادامه خواهد داشت.
بورس و فرابورس چه تفاوتی با هم دارند؟ (تفاوت بورس با فرابورس)
بازار سرمایه، محیطی جذاب و مکانی برای رشد و پیشرفت شرکت‌هاست. البته نه هر شرکتی، بلکه شرکت‌هایی که سهامشان تاییدیه های لازم برای ورود به این بازار را دریافت کنند. برای هر چه آسان‌تر شدن ورود شرکت‌ها به این بازار، سازوکاری تعیین شد که باعث به وجود آمدن فرابورس در کنار بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ بورس شد. شاید در معاملات بارها عبارت بورس و فرابورس را شنیده باشید؛ عباراتی نظیر:
فلان سهم در بورس پذیرفته شده، یا فلان سهم در فرابورس معامله می‌شود و…
برای فعالیت در بازار سرمایه باید این عبارات و تفاوت‌های این عبارات را بدانید و در این مقاله قصد داریم به تفاوت بورس و بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ فرابورس بپردازیم؛ اما در ابتدا باید تعریف و ویژگی این دو بازار را بدانیم تا بتوانیم تفاوت این بازار را از هم تمیز دهیم.
در ابتدا از بازار بورس شروع می‌کنیم:
بازار بورس چیست؟
اقتصاددانان در تعریف بورس، آن را بازاری می‌دانند که قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود. در ایران سه نوع بازار بورس داریم: بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی.
به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا به عبارتی دارایی‌های کاغذی(اسنادی مثل سهام و اوراق مشارکت) معامله می‌شود، بورس اوراق بهادار گویند و به بورسی که در آن ثروت‌های واقعی یا محصولات فیزیکی بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ خرید و فروش می‌شود، بورس کالا اطلاق می‌شود. بورس انرژی هم به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد.
بازار فرابورس چیست؟
دومین بازار سرمایه ایران با نام فرابورس به انگلیسی (Over the Counter Market ) و به اختصار OTC در ابتدای آبان ماه سال ۱۳۸۷ با مجوز شورای عالی بورس شکل گرفت. فرابورس همانند بورس یک بازار است که در آن سهام شرکت‌ها خرید و فروش شده و بر اساس عرضه و تقاضا قیمت‌گذاری می‌شود. با این تفاوت که به دلیل راحت‌تر بودن فرآیند پذیرش و خرید و فروش در آن، شرکتهای کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
فرابورس موجب یکپارچه شدن و هدایت قسمتی از بازار سرمایه که زمینه ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا می‌خواهند سریع‌تر به بازار ورود پیدا کنند، شده است. همچنین سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
سوال متداولی که اکثر عموم در بدو ورود به بازار سرمایه می‌پرسند این است که آیا برای هر کدام از بازار بورس و فرابورس باید کد معاملاتی جدا بگیریم ؟
در پاسخ به این سوال که آیا خرید سهام در بازار بورس و فرابورس تفاوتی دارد؟ می‌توانیم پاسخ دهیم:
خرید و فروش در بورس به واسطه کارگزاران (نقش نماینده خریدار و یا فروشنده) که متولی اصلی انجام خرید و فروش در این بازار محسوب می‌شوند انجام می‌گردد. در فرابورس نیز کارگزاران مسئولیت انجام خرید و فروش‌ها را بر عهده دارند. در این بازار کارگزاران حکم واسطه بین خریدار و فروشنده داشته و کلیه معاملات سهام و اوراق بهادار در فرابورس از طرف آنها انجام می‌شود. معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ انجام می‌شود. البته از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ صبح، زمان پیش گشایش بازار است و امکان سفارش گذاری وجود دارد.
بنابراین این نکته گفتنی است که شما با دریافت کد معاملاتی از یک کارگزاری، هم می‌توانید در بازار بورس و هم در فرابورس مشغول به معامله سهام شوید. به عبارت دیگر، سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش است. برای یک سرمایه‌گذار فرآیند خرید و فروش سهام در بورس و فرابورس تفاوتی ندارد.
از آنجایی که ورود به بازار سرمایه معمولاً یکی از اهداف اکثر شرکت‌هاست، نیاز به فرآیندی بود تا این امر با سرعت بیشتری میسر شود؛ بنابراین محیطی به نام فرابورس ایجاد شد که از نظر ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس بوده ولی شرایط پذیرش شرکت‌ها در این حوزه آسان‌تر از بورس باشد. درواقع اصلی‌ترین وظیفه‌ی فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت آن بخش از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را ندارند و یا به هر دلیلی، تمایل به ورود به بورس را ندارند.
حال به این موضوع می‌رسیم که تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس در چیست؟
- تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس شرایط پذیرش شرکت‌ها در این دو بازار است که در بورس شرایط سخت گیرانه تر از فرابورس است.
- دیگر تفاوت این دو بازار بورس و فرابورس تقسیم‌بندی بازارهای آنها است. بورس شامل دو بازار اول و دوم است. شرکت‌هایی که در بازار اول فعالیت می‌کنند، در صورتی که عملکرد مناسبی نداشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند و در طرف مقابل، شرکت‌هایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند، می‌توانند به بازار اول منتقل شوند.
ساختار جدید فرابورس ایران از پنج بازار تشکیل شده است:
- بازار اول، بازار دوم، بازار پایه:(زرد، نارنجی و قرمز)
- بازار سوم و ابزارهای نوین مالی.
در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش و معامله می‌شود. بازار دوم فرابورس تنها شامل سهام شرکتهای سهامی عام است. سهام شرکتهای زیان ده، تازه تأسیس و آن‌هایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می‌شود. بازار پایه نیز یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است.
شرکتهای این بازار فرآیند پذیرش را طی نمی‌کنند و به سه دسته تقسیم می‌شوند. طبق قوانین جدید، شرکتهای این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آنها به ترتیب: ۱،۲،۳ درصد است.
مالیات در فرابورس
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند که این مزیت مستقیماً متوجه سهامداران نیز می‌شود؛ همچنین صاحبان سهام در شرکتهای فرابورس، نسبت به سهامی که در اختیار دارند، در مجمع عمومی حق رأی خواهند داشت.
تنوع بازارهای فرابورس
وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلائق مختلف، از جاذبه‌های فرابورس است؛ بنابراین سهامداران می‌توانند در شرکتهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.
تسهیلات و تأمین مالی شرکت‌ها
بانک‌ها شرکتهای فعال در فرابورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات می‌پذیرند. بنابراین شرکتهای فرابورس می‌توانند از این طریق برای دریافت تسهیلات اقدام کنند؛ همچنین اگر شرکت‌ها به فرابورس پذیرفته شوند و در آن فعالیت کنند، می‌توانند از تأمین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
پذیرش شرکت‌ها و قوانین نظارتی
روند پذیرش شرکت‌ها در فرابورس ساده‌تر است و الزامات ساده‌تری نسبت به بورس دارد. شرایطی مانند حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها و سودآوری معیارهای سختگیرانه‌تری در بورس دارند.
در پایان می‌خواهیم نگاهی به انواع بازارها در بورس و فرابورس داشته باشیم:
انواع بازار فرابورس:
بازار اول فرابورس:
در بازار اول، معاملات سهام شرکتهای سهامی عامی که شرایط دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس را احراز کرده باشند، انجام می‌شود. پذیرش شرکت در بازارهای اول و دوم فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به منظور شناخت از وضعیت شرکت می‌باشد. در صورت احراز شرایط زیر با پذیرش شرکت موافقت می‌نماید.
- حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و تعداد سهامداران آن حداقل ۲۰۰ نفر باشد.
- حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری عملیات یا ارائه‌ی خدمات آن گذشته باشد.
- آخرین سرمایه‌ی ثبت شده آن حداقل ده میلیارد ریال باشد.
- زیان انباشته نداشته باشد.
- گزارش حسابرس برای آخرین دوره سال مالی منتهی به پذیرش در خصوص صورت‌های مالی آن، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود نباشد.
مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس، جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد.
بازار دوم فرابورس:
بازار دوم در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول معاملات سهام شرکتهای سهامی عام انجام می‌شود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطف‌تر از بازار اول می‌باشد. به منظور پذیرش در بازار دوم احراز شرایط ذیل لازم است:
- حداقل یک سال از تأسیس آن گذشته باشد.
- حداقل ۵ درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد.
- آخرین سرمایه ثبت شده‌ی آن حداقل یک میلیارد ریال باشد.
- در صورتی که شرکت مشمول ماده ۱۴۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت باشد، به تشخیص هیئت پذیرش از برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از شمول ماده یادشده برخوردار باشد.
شرکتهای درج شده در بازار پایه در سه دسته طبقه‌بندی می‌گردد:
۱ ) شرکت‌هایی که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی طبق ماده ۹۹ برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بایستی در بازار پایه درج گردند. مطابق با ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به منظور ارتقا جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور و ساماندهی بازار متشکل اوراق بهادار، کلیه اشخاصی که تاکنون نسبت به انتشار اوراق بهادار اقدام کرده‌اند مکلفند نسبت به ثبت آن نزد سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نمایند و عدم ثبت، تخلف محسوب می‌شود.
ناشران اوراق بهادار ثبت‌شده نزد سازمان مذکور باید اطلاعات مالی خود را بر اساس ترتیبات مقرر در ماده (۴۵) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران منتشر نمایند و معاملات اوراق بهادار ثبت‌شده در سازمان فقط در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس دارای مجوز و با رعایت مقررات معاملاتی هر یک از آنها حسب مورد امکان‌پذیر بوده و معامله اوراق بهادار مذکور بدون رعایت ترتیبات فوق فاقد اعتبار است.
۲ ) شرکت‌هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش را ندارند.
۳ ) شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش می‌شوند، در بازار پایه درج می‌گردد.
مقررات ارائه اطلاعات در این بازار به مراتب ساده‌تر از بازار اول و دوم است.
انواع بازار های بورس:
۱. بازار اول بورس
۲. بازار دوم بورس
بازار اول بورس به تابلوی اصلی و تابلوی فرعی تقسیم می‌شوند. تفاوت های این بازارها، متوجه شرکت‌هاست؛ یعنی شرکت ها با توجه به میزان شفافیت، میزان سرمایه، میزان سهام در دست عموم (سهام شناور آزاد) و….، در بازارها و تابلوهای مختلف درج می شوند. البته این به این معنی نیست که شما موقع خرید، هیچ نیازی به بررسی تابلو سهام مدنظر خود نداشته باشید؛ بلکه یکی از معیارهای خرید شما می تواند این موضوع باشد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
معیارهای درج نماد شرکت ها در بازارهای مختلف (بورس و فرابورس) :
بورس تهران، بازارها و تابلوهای مختلفی دارد. بازار اول که مربوط به شرکت های بزرگ‌تر و دارای سهام شناور بالاتر است و خود دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است. بازار دوم هم برای شرکت های کوچک تر است که سرمایه ثبت شده آنها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است. این سه تابلو، مربوط به معاملات سهام است، اما بورس بازارهای دیگری هم دارد: بازار اوراق بدهی، بازار اوراق مشتقه، بازار صندوق های قابل معامله و…
شرکت ها برای پذیرش در بورس، باید شرایط عمومی داشته باشند وگرنه باید از بورس صرف نظر کنند یا این که سراغ فرابورس بروند. این شرایط عمومی که در جدول زیر هم آمده، مربوط به وضعیت مالی و سودآور بودن شرکت و کیفیت گزارش حسابرس مستقل از وضعیت مالی شرکت است؛ اما درباره معیارهای اختصاصی، مهم‌ترین مورد میزان سرمایه شرکت است. شرکت‌هایی با بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثبت شده می توانند برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران درخواست بدهند، اما دیگران باید سراغ تابلوی فرعی یا بازار دوم بروند.
در این مقاله با بازار بورس و فرابورس آشنا شده ، انواع آن را شناخته و تفاوت های این دو بازار را مورد بررسی قرار دادیم.
چاره وضعیت نابسامان معاملات بازار پایه فرابورس چیست؟!
با وجود اینکه بازار سهام این هفته تا حدودی تحت تأثیر اعلام اجرای تغییر دستورالعمل معاملات بازار پایه قرار داشت و حتی در روز یکشنبه و ابتدای معاملات دوشنبه رنگ قرمز به خود گرفته بود اما در پایان نسبت به پایان هفته گذشته بیش از چهار درصد رشد داشت.
با وجود اینکه بازار سهام این هفته تا حدودی تحت تأثیر اعلام اجرای تغییر دستورالعمل معاملات بازار پایه قرار داشت و حتی در روز یکشنبه و ابتدای معاملات دوشنبه رنگ قرمز به خود گرفته بود اما در نهایت فوران نقدینگی باز هم موجب به پیش رفتن قیمت ها شد و در پایان معاملات روز چهارشنبه شاخص کل به رقم ۲۹۰ هزار و ۱۷۸ واحد رسید و نسبت به پایان هفته گذشته بیش از ۴ درصد رشد داشت.
بازار پایه فرابورس اما سرنوشتی متفاوت داشت و تصمیم سئوال بر انگیز مدیران بازار در خصوص نحوه انجام معاملات این بازار که به کاهش جذابیت آن و در نتیجه محدود شدن معاملات در آن می انجامد با واکنش هیجانی و فرارگونه معامله گران رو به رو شد. اینجاست که مَثَل "در و تخته با هم جور می‌شود" مصداق پیدا می کند. اطمینان بخشی و ایجاد ثبات و شفافیت جهت فراهم کردن امکان تصمیم گیری فعالان هر بازار ساختار یافته از وظایف اصلی و دلایل وجودی مدیران است که در تصمیمات اخیر همه این وظایف یکجا قربانی شد. مدیران و مسئولان رده‌های مختلف سازمان بورس و شرکت فرابورس در اظهار نظرهای جسته و گریخته مسائلی نظیر موارد مختلف تخلف و دستکاری قیمت، شکایت‌های متعدد از معاملات بازار پایه و ایجاد حباب قیمتی در تعدادی از سهم‌های مورد معامله در این بازار را از عوامل اتخاذ این تصمیمات دانسته و آن را پیشگیرانه ذکر کرده اند، اما پاسخگوی این سئوال نبوده که در برابر رخداد اتفاقات مشابه که به کرّات حتی در بازار اصلی بورس نیز دیده می شود چه راهکاری اندیشیده می شود؟!
البته وضعیت نابسامان و آشفته معاملات در بازار پایه موضوع عیانیست که در یادداشت های پیشین نیز به آن اشاره شده اما آیا علاج یک بیماری سر به نیست کردن بیمار است؟ اگر باز بودن دامنه نوسان قیمت در بازار پایه موجب جذابیت آن و جذب نقدینگی شده است چرا این مزیت به بازارهای بالاتر تسری پیدا نکند و بر عکس ایراد بزرگ بازار اصلی که حاکی از طفولیت بازار در کشور و یا حداقل نگاه این چنینی مسئولان به بازار است، گریبانگیر بازار پایه نیز بشود؟ اگر بازار پایه محل معامله سهام شرکت هایی است که به واسطه عوامل مختلف ایجاد ریسک از معیارهای اطمینان بخش جهت معامله در بازارهای اصلی برخوردار نیستند چرا معامله در این بازار محدود به معامله گران حرفه ای و یا افرادی که توان پذیرش ریسک آن را دارند، نشود؟ البته در این صورت جهت بهره مندی سرمایه گذاران غیر حرفه ای از نوسانات این بازار باید زمینه تأسیس صندوق‌های سرمایه گذاری مخاطره پذیر با هدف سرمایه گذاری در این بازار را نیز فراهم کرد تا معامله گران غیرحرفه ای به طور غیر مستقیم از عواید آن بهره مند شوند. در هر صورت واشکافی همه ابعاد این تصمیم در حوصله این نوشتار نیست اما گویای زوایای مختلفی از نحوه مدیریت بازار سرمایه در ایران می تواند باشد.
اما سمت تخته بازار نیز در پاسخ به این تصمیمات شگفتی آفرید. اشتیاق سهامداران جهت خلاصی از سهام بازار پایه ای خود به جایی رسید که مسئولان رفتار مهربان‌تر از مادر در پیش گرفتند و دامنه نوسان قیمتی را در این بازار از ۱۰ به سه درصد محدود کردند تا سهامداران بیش از این به سرمایه خود آسیب نزنند. تحلیلگران به درستی می پرسیدند اگر مبنای خرید و فروش سهام ارزش آن باشد تصمیم در چگونگی انجام معاملات چرا باید موجب آن شود که سهامداران در نرخ های ۲۰ تا ۳۰ درصد پایین‌تر از قیمت خرید اقدام به فروش سهام خود کنند؟ حقیقتا چنین روش سهامداری چنان روش مدیریتی را نیز می طلبد. در هر صورت به غیر از چند سهام معدود در هفته ای که گذشت عمده سهام بازار پایه فرابورس با کاهش قیمت مواجه بود که در این میان بیمه حافظ با ۲۵ درصد کاهش در یک هفته رکورد دار شد و سهامداران نمادهای شپلی، لکما، ولانا و سجام نیز شاهد کاهش بیش از ۲۰ درصدی ارزش دارایی خود در یک هفته بودند. البته در روز پایانی بسیاری از سهام‌های بازار پایه به تعادل رسیده و یا صف خرید شدند.
افزایش رفت و آمدهای هیئت‌های دیپلماتیک به فرانسه که اخیرا ابتکار عمل جهت متقاعد کردن ایران برای پایبندی به برجام را در دست گرفته نیز از اخباری بود که در این هفته خاطر سهامداران را از افزایش نیافتن تنش‌ها آسوده می کرد به ویژه آنکه در آخرین سفرها هیئت‌های بانکی و اقتصادی نیز با دیپلمات‌ها همسفر بودند تا چگونگی بهره مندی از اعتبار ۱۵ میلیارد دلاری پیشنهادی فرانسه را ارزیابی کنند.
در آخرین خبرها وزیر دارایی فرانسه مذاکرات خود با همتای آمریکایی در این رابطه را سازنده خوانده است.
در ابتدای این هفته خبری منتشر شد که در آن وزیر صنعت، معدن و تجارت راهکار دولت برای حل معضل رکود در صنایع مستقر در اراک را واگذاری شرکتهای واگن پارس، آذراب و هپکو به مپنا اعلام کرد. این گونه دست اندازی دولت به منابع شرکت‌هایی که سهام آن در دست عموم است بسیار جای تأمل دارد. خوب است در هیئت وزیران مجالس نقالی برای مرور تجارب واگذاری اجباری شرکتهای ریز و درشت به بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی به عنوان رد دیون و خصوصی سازی و نتایج آن برگزار شود تا اندک شرکتهای سرپای باقی مانده نیز مانند بانک‌ها و صندوق‌ها به بحران ورشکستگی نرسند. اگر زمینه تولید و رونق کسب و کار در کشور فراهم باشد بخش خصوصی به خوبی از پس اداره کردن صنایع کوچک و بزرگ بر خواهد آمد و اگر چنین زمینه ای فراهم نباشد از دست مپنا و غیرمپنا نیز کاری ساخته نیست و این راهکارها صرفا جهت بهره مندی از منابع ابر شرکت‌ها برای به تعویق انداختن بحران های کارگری در شرکتهای کوچک‌تر مطرح می شود که در نهایت ممکن است به تسری مشکلات از صنایع کوچک‌تر به صنایع بزرگ‌تر نیز بینجامد. در هفته ای که گذشت بازدهی شرکت مپنا بیش از ۲۰ درصد و صنایع آذراب کمتر از سه درصد بوده و هپکو نیز بیش از ۱۲ درصد از ارزش خود را از دست داده و بازار پایه ای بودن از دلایل اصلی این کاهش ارزش است.
در گروه سنگ آهن انتشار آمار فعالیت ماهانه شرکت سنگ آهن گل گهر نشان از به صفر رسیدن صادرات این شرکت در مرداد ماه داشت. به نظر می رسد این موضوع نه به دلیل تحریم‌ها بلکه به دلیل کارزاری است که تولید کنندگان فولاد و در رأس آنها ذوب آهن جهت جلوگیری از خام فروشی سنگ آهن و الزام تولیدکنندگان آن به فروش به فولاد سازان داخلی به راه انداخته اند. این کارزار که با پخش گزارش‌های خبری در بخش‌های اصلی خبر سیما نیز حمایت شده است در حالی است که اگر فولادسازان داخلی حاضر باشند سنگ آهن را به نرخ جهانی خریداری نمایند دلیلی برای صادرات آن باقی نمی ماند در غیر اینصورت انتقال ثروت از جیب سهامداران تولیدکنندگان سنگ آهن به جیب سهامداران تولید کنندگان فولاد چه توجیهی دارد؟ در چهار ماهه ابتدای سال متوسط نرخ فروش گندله صادراتی در سنگ آهن گل گهر تا ۲۸ درصد بالاتر از نرخ فروش داخلی بوده است. بنابر اخبار رسیده مقرر شده است از ابتدای مهر سال جاری بر صادرات سنگ آهن عوارض ۲۵ درصدی وضع شود تا صادرات آن توجیه کمتری داشته باشد. در هفته ای که گذشت با وجود فضای بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ هیجان خرید، سهام شرکت گل گهر با یک درصد کاهش ارزش، مواجه شد.
از غایب بزرگ بازار یعنی بانک ملت نیز خبر رسیده است که مدیران آن به دلیل محرمانه بودن جزئیات توافق با خزانه داری انگلیس در خصوص دریافت غرامت از انتشار آن خودداری می نمایند. مدیر مالی این بانک در همین ارتباط طی مصاحبه ای اعلام کرد که « پس از دریافت غرامت مذکور و لحاظ مبلغ درآمد حاصله به عنوان قلمی از اقلام سایر درآمدها، صورت سود و زیان بانک در مقطع پس از وصول تهیه و به سهامداران محترم و بازار سرمایه تقدیم خواهد شد». وی اظهار امیدواری کرده است با اتمام دوره تعلیق نماد این بانک و پس از تعطیلات عاشورا و تاسوعا امکان معاملات روی سهام آن فراهم شود. از گوشه و کنار بازار خبر می رسد که اشتیاق بالایی برای خرید سهام این بانک در زمان بازگشایی در قیمت‌های شگفت آور وجود دارد که لازم است بازگشایی آن به نحوی صورت گیرد که عدم تقارن اطلاعاتی به حداقل برسد. وجود قوانین در راستای شفافیت معاملاتی و انتشار جزئیات خرید و فروش کدهای معاملاتی در چنین مواقعی می تواند جلوی سوء استفاده از ناآگاهی عمده فعالان بازار را بگیرد.
در روز چهارشنبه این هفته شرکت پایا سامان پارس وابسته به بنیاد مستضعفان اقدام به عرضه اولیه شرکت زیرمجموعه خود به نام جنرال مکانیک در بازار دوم فرابورس کرد که طی آن ۱۰ درصد از سهام این شرکت معادل ۱۰۰ میلیون سهم به ارزش ۷۹۰ میلیارد ریال به ۵۲۹ هزار و ۱۹۶ متقاضی فروخته شد.
قابل توجه است که این نوشته حاوی هیچ توصیه ای برای هرگونه تصمیم سرمایه گذاری شامل خرید و فروش نبوده و صرفا بیان رویدادهای مرتبط با بازار سرمایه و نظر شخصی نگارنده است و مسئولیت هر گونه تصمیم بر عهده سرمایه گذاران خواهد بود.
** کارشناس ارشد مدیریت مالی، تحلیل گر بازار سرمایه و بورس
تداوم روند صعودی شاخص بورس در آخرین روز معاملاتی هفته + دلایل
پارسینه: این هفته بازار روی خوش خود را به سهامداران نشان داد و یکی از بهترین عملکردها امسال خود را به نمایش گذاشت. در پایان معاملات آخرین روز معاملاتی این هفته شاخص کل توانست سطح یک میلیون و ۲۸۳هزار واحدی را پس بگیرد و این در حالی است که هفته را در سطح یک میلیون و۲۴۱هزار واحدی آغاز کرده بود.
به گزارش پارسینه، بورس اوراق بهادار تهران امروز در یک روند نوسانی قرار گرفت، به گونه‌ای که ابتدا رشد، سپس کاهش و در نهایت رشد کرد و شاخص کل در پایان معاملات با افزایش ۲۷۹۳ واحد نسبت به روز قبل، به رقم یک میلیون و ۲۸۳ هزار و ۲۵۰ واحد رسید.
همچنین شاخص کل با معیار هموزن با افزایش ۵۸۸ واحد به رقم ۳۶۵ هزار و ۶۴۹ واحد رسید. ارزش بازار در بورس تهران به بیش از ۴ میلیون و ۷۶۲ هزار میلیارد تومان رسید.
معامله‌گران امروز بیش از ۵.۳ میلیارد سهام حق‌تقدم و اوراق مالی در قالب ۲۴۱ هزار فقره معامله و به ارزش ۲۵۳۹ میلیارد تومان داد و ستد کردند.
همه شاخص‌های بورس امروز سبز بودند، به گونه‌ای که شاخص کل و شاخص قیمت با معیار وزنی ـ ارزشی ۰.۲۲ درصد رشد کردند، اما این دو شاخص با معیار هموزن ۰.۱۶ درصد افزایش یافتند.
شاخص آزاد شناور ۰.۱۱ درصد رشد کرد، شاخص بازار اول بورس ۰.۳۷ درصد افزایش یافت و شاخص بازار دوم بورس ۰.۴ درصد رشد کرد.
امروز نمادهای سرمایه‌گذاری امید، ملی‌مس، پتروشیمی شازند، پتروشیمی خلیج‌فارس، سرمایه‌گذاری توسعه ملی، پتروشیمی پردیس و شرکت کال‌سیمین بیشترین اثر افزایش در شاخص بورس را داشته‌اند.
در فرابورس ایران هم شاخص کل امروز با ۰.۶۴ درصد افزایش به رقم ۱۷ هزار و ۳۸۵ واحد رسید. ارزش بازار اول و دوم فرابورس ایران به رقم ۹۴۶ هزار میلیارد تومان رسید. ارزش بازار پایه فرابورس هم ۳۲۱ هزار میلیارد تومان شد.
معامله‌گران امروز بیش از ۲.۲ میلیارد سهام حق‌تقدم و اوراق مالی در قالب ۲۲۲ هزار فقره معامله و به ارزش ۱۲ هزار و ۸۱۶ میلیارد تومان داد و ستد کردند.
امروز نمادهای پویا زرکان آق‌دره، مدیریت توسعه مالی مهر آیندگان و پتروشیمی تندگویان به ترتیب بیشترین اثر افزایشی در شاخص فرابورس را داشتند و نمادهای نیروی برق دماوند، جهان فولاد سیرجان، بهمن دیزل و فرابورس ایران بیشترین اثر کاهشی در شاخص فرابورس را از خود به جای گذاشته‌اند.
به گزارش فارس، با تدوین بسته ۱۰بندی سازمان بورس روند رو به رشد در بورس اتفاق افتاد و قرار است مجموع سبد سهامداران خرد اعم از سهام و حق‌تقدم به ارزش کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان که شامل ۹۶ درصد سرمایه‌گذاران حقیقی در بورس می‌شود با خرید حداقل یک ورقه از اوراق تبعی، به مدت یکسال بیمه شوند و از بازدهی حداقل ۲۰ درصد برخوردار شوند.
همچنین به زودی مجامع شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی برگزار می‌شود و سهامداران می‌توانند به اعمال حق رأی و حاکمیت در این شرکت‌ها بپردازند. به هر حال سرمایه‌گذاری در بورس گرچه با ریسک و نوسان همراه است، اما ذات آن یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است و کسانی که در بازار حضور داشته باشند می‌توانند جایزه‌هایی از قبیل حق‌تقدم، سود سهام و سهام جایزه و بازدهی‌های مورد نظر را در بلندمدت به دست آورند.
دیدگاه شما