انواع مدل های ریسک در بازار مالی

کل ریسک را می‌توان به دو دسته کلی ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک تقسیم نمود ریسک غیر سیستماتیک ریسکی است که ناشی از خصوصیات خاص شرکت از جمله نوع محصول ساختار سرمایه سهامداران عمده و غیره می‌باشد. ریسک سیستماتیک ناشی از تحولات کلی بازار و اقتصاد بوده و تنها مختص به شرکت خاصی نمی‌باشد به دیگر بیان ریسک سیستماتیک در اثر حرکت‌های کلی بازار به انواع مدل های ریسک در بازار مالی وجود می‌آید. طبق نظریه ‌های پرتفولیو می‌توان ریسک غیر سیستماتیک را از میان برد ولیکن ریسک سیستماتیک همچنان باقی می‌ماند. شاخص بتا شاخصی برای اندازه‌گیری همنوایی حرکت یک شرکت با حرکت کل بازار یا شاخصی برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک است. لذا به بیان دیگر می توان ریسکهای تجاری را ریسک‌هایی دانست که یک بنگاه کاملا به آن‌ها واقف است و از آنها برای ایجاد مزیت رقابتی و ایجاد ارزش برای سهامدارن استفاده می‌کند. این ریسک‌ها به بازار محصولات و خدماتی که بنگاه در آن‌ها فعالیت می‌کند بستگی دارد و شامل نوآوری های تکنولوژیکی، طراحی خدمات و محصولات و بازاریابی آن‌ها می‌شود. فعالیت‌های تجاری یک بنگاه در معرض ریسک‌های کلان اقتصادی نیز قرار دارد. این ریسک‌ها از چرخه‌های اقتصادی و حتی سیاست‌های پولی و مالی دولت نیز ناشی می‌شوند.

ریسک مالی و انواع آن

ریسک مالی یکی از بزرگترین دغدغه‌های هر کسب و کار و هر موسسه مالی و بانکی است. یکی از راهکارهای کاهش ریسک مالی بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری ارائه دهنده وام و تسهیلات استفاده از خدمات آژانس‌های اعتبار سنجی است. آژانس‌های اعتبار سنجی دارای سامانه‌هایی در فضای وب و اپلیکیشن موبایل هستند که بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری ارائه دهنده تسهیلات و وام به راحتی می‌توانند از این طریق رتبه و امتیاز اعتباری اشخاص حقیقی و حقوقی و کسب و کارهای متقاضی وام و تسهیلات را مشاهده کنند و به افراد خوش حساب و دارای اعتبار مالی مناسب خدمات ارائه دهند. در ادامه مقاله انواع خطرات و ریسک‌های مالی بیشتر بررسی خواهد شد.

انواع خطرات و ریسک‌ها:

می توان ریسک را گرفتن نتیجه غیرمنتظره یا منفی اشاره کرد. هرگونه فعالیت یا فعالیتی که انواع مدل های ریسک در بازار مالی منجر به از بین رفتن هر نوع هدفی شود را می‌توان خطر و ریسک نامید. انواع مختلفی از خطرات وجود دارد که یک شرکت ممکن است با آن روبرو شود و باید بر آن غلبه کند. به طور گسترده، ریسک‌ها را می توان به سه نوع ریسک کسب و کار، ریسک غیر تجاری و ریسک مالی طبقه بندی کرد.

ریسک کسب و کار: این نوع ریسک و خطرات توسط خود شرکتهای تجاری به منظور به حداکثر رساندن ارزش سهامداران و سودها صورت می‌گیرد . به عنوان مثال ، شرکت‌ها برای بازاریابی کالای جدید به منظور دستیابی به فروش بیشتر، ریسک‌های پر هزینه‌ای را برای بازاریابی در نظر می‌گیرند.

ریسک غیر تجاری: این نوع خطرات و ریسک‌ها تحت کنترل شرکت‌ها و کسب و کارها نیستند. خطرات ناشی از عدم تعادل سیاسی و اقتصادی را می توان ریسک غیر تجاری نامید.

ریسک مالی: ریسک مالی همانطور که این اصطلاح نشان می‌دهد، ریسک و خطری است که باعث ضرر مالی کسب و کارها می‌شود. ریسک مالی عموما به دلیل بی ثباتی و ضرر در بازار مالی ناشی از نوسانات ارزش سهام، ارز، نرخ بهره و موارد دیگر ایجاد می‌شود.

ریسک مالی و انواع آن

انواع ریسک مالی

خطر بازار:

این نوع ریسک به دلیل نوسانات قیمت و ارزش ابزارهای مالی ایجاد می‌شود. ریسک بازار را می‌توان به عنوان ریسک جهت دار و ریسک غیر مستقیم طبقه بندی کرد. ریسک جهت دار به دلیل نوسانات ارزش سهام، نرخ بهره و موارد دیگر ایجاد می‌شود. از طرف دیگر، ریسک غیر مستقیم می‌تواند خطرات ناپایدار مالی ایجاد کند.

ریسک اعتباری:

این نوع ریسک مالی زمانی ایجاد می‌شود که فرد نتواند به تعهدات خود عمل کند. ریسک اعتباری معمولا به دلیل سیاست‌های دشوار ارزی ایجاد می‌شود. از طرف دیگر این ریسک و خطر هنگامی به وجود می‌آید که یک طرف پرداخت را انجام دهد در حالی که طرف مقابل نتواند به تعهدات خود عمل کند.

ریسک نقدینگی:

این نوع ریسک و خطر ناشی از عدم توانایی در انجام معاملات است. ریسک نقدینگی را می توان به خطر نقدینگی دارایی و خطر نقدینگی برای سرمایه گذاری طبقه بندی کرد. ریسک نقدینگی دارایی چه به دلیل خریداران ناکافی یا فروشندگان ناکافی در مقابل سفارشات فروش محصولات و خدمات ایجاد می‌شود.

ریسک عملیاتی:

این نوع خطر ناشی از وجود مشکلات عملیاتی مانند سوء مدیریت یا مشکلات فنی است. ریسک عملیاتی را می‌توان به ریسک کلاهبرداری و ریسک مدل و طرح طبقه بندی کرد. خطر تقلب به دلیل عدم کنترل ایجاد می‌شود و ریسک مدل به دلیل کاربرد نادرست مدل و طرح ایجاد می‌شود.

ریسک قانونی:

این نوع ریسک مالی ناشی از محدودیت‌های قانونی مانند دادخواست‌ها است. هر زمان که یک شرکت به خاطر رسیدگی‌های قانونی با ضررهای مالی خود روبرو شود، این یک ریسک قانونی است.

انواع سرمایه گذاری

سرمایه گذاری خرید دارایی یا اقلامی است که با هدف ایجاد درآمد انجام می شود. وقتیکه شخصی کالایی را با هدف سرمایه گذاری خریداری می کند، هدف این نیست که کالای مورد نظر را مصرف کند؛ بلکه هدف، فروش آن در آینده برای ایجاد ثروت است. یک سرمایه گذاری همیشه مربوط به هزینه برخی از دارایی های امروز به امید بازدهی بیشتر در آینده می باشد. سرمایه گذاری را از نقطه نظرهای متفاوتی می توان به انواع مختلفی تقسیم کرد که در این مقاله قصد داریم تا با تعدادی از انواع سرمایه گذاری ها آشنا شویم.

سرمایه گذاری به چه معناست؟

سرمایه گذاری چیست

به طور کلی، هر اقدامی که به امید افزایش درآمد در آینده انجام شود نیز می تواند یک سرمایه گذاری تلقی شود. به عنوان مثال، هنگام ورود به تحصیلات تکمیلی در دانشگاه، هدف اغلب افزایش دانش و ارتقا مهارت ها (به امید تولید درآمد بیشتر) است. در خصوص انواع سرمایه گذاری می توان نکات زیر را بیان کرد:

سرمایه گذاری، دارایی یا اقلامی است که با این امید خریداری می شود که در آینده درآمدزایی کند یا ارزش آن افزایش یابد.
یک سرمایه گذاری همیشه مربوط به هزینه برخی از دارایی های امروز (زمان، پول، تلاش و. ) به امید بازدهی بیشتر در آینده می باشد.
یک سرمایه گذاری می تواند به هر مکانیسمی که برای تولید درآمد در آینده استفاده می شود، اشاره داشته باشد؛ از جمله اوراق قرضه، سهام، املاک و مستغلات و.

در ادامه مقاله با انواع سرمایه گذاری و جزییات مربوط به آن آشنا می شویم.

الف) انواع سرمایه گذاری از نقطه نظر تماس با سرمایه

انواع سرمایه گذاری را از این نقطه نظر می توان به سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد که تعریف آن ها مطابق زیر می باشد:

1. سرمایه گذاری مستقیم یا شخصی

در این روش فرد به طور مستقیم اقدام به سرمایه گذاری می کند و باید تمام مراحل فرآیند سرمایه گذاری را خودش، به تنهایی انجام دهد.

2. سرمایه گذاری غیرمستقیم یا نهادی

در این روش فرد از نهادهای مالی کمک می گیرد. آن ها رابط بین او و طرح سرمایه گذاری هستند. واسطه های مالی از طریق انتشار حق مالی، همراه با تعهدشان و عرضه آن به مشارکت کنندگان، به کسب پول در بازار سرمایه می پردازند و سپس این وجوه را سرمایه گذاری می کنند.

ب) انواع سرمایه گذاری از نقطه نظر افق زمانی

انواع سرمایه گذاری از نقطه نظر افق سرمایه گذاری

انواع سرمایه گذاری را از نقطه نظر افق زمانی، به طور کلی می توان به سرمایه گذاری های بلندمدت و کوتاه مدت تقسیم کرد.

در سرمایه گذاری کوتاه مدت، مدت زمان مدنظر سرمایه گذار معمولا کمتر از یک سال برای رسیدن به بازده مورد انتظار می باشد. در این نوع از انواع سرمایه گذاری، دستیابی به نقدینگی با سرعت بالایی همراه است. در مقابل، سرمایه گذاری بلندمدت، زود بازده نمی باشد. افرادی که در این نوع از سرمایه گذاری شرکت می کنند، انتظار زیادی برای بازگشت سرمایه فوری ندارند. آن ها دید استراتژیک گسترده تری دارند. این نوع سرمایه گذاری معمولا با ریسک کمتری روبرو می باشد. به علاوه، میزان سود کسب شده در این نوع از سرمایه گذاری، بیشتر است.

ج) انواع سرمایه گذاری های اقتصادی

در داخل یک کشور، رشد اقتصادی به سرمایه گذاری ها مربوط می شود. وقتیکه شرکت ها و سایر نهادها به شیوه های مناسب سرمایه گذاری در تجارت روی می آورند، به طور معمول منجر به رشد اقتصادی می شود.

به عنوان مثال، اگر یک نهاد مالی در تولید کالا مشارکت داشته باشد، ممکن است تجهیزات جدیدی را تولید یا خریداری کند که به آن امکان می دهد کالاهای بیشتری را در مدت زمان کوتاه تری تولید کند. این امر می تواند کل تولید کالای تجاری را افزایش دهد. این افزایش تولید در ترکیب با فعالیت های بسیاری از نهادهای دیگر، می تواند باعث افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور شود.

املاک و مستغلات

املاک و مستغلات یکی از انواع سرمایه گذاری

وقتی به سرمایه گذاری در املاک و مستغلات فکر می کنید، اولین چیزی که احتمالاً به ذهن شما می رسد، خانه و زمین است. مطمئناً، سرمایه گذاران املاک و مستغلات گزینه های دیگری هنگام انتخاب سرمایه گذاری دارند و همه آن ها اقلام فیزیکی نیستند. به عنوان مثال، خرید سهام شرکت های انبوه سازی نیز نوعی سرمایه گذاری در املاک است.

کالاهای فیزیکی

کالاها به منابع اساسی گفته می شود که ما هر روز از آن ها استفاده می کنیم. این محصولات شامل محصولات کشاورزی مانند ذرت و شکر، منابع مرتبط با انرژی مانند گاز طبیعی و نفت خام و محصولات اساسی مانند آلومینیوم و فولاد است. فلزات گرانبها مانند نقره و طلا نیز در دسته ی کالاها (فلزات) گرانبها هستند.

خرید سهام شرکت ها در بازار بورس اوراق بهادار به منظور کسب درآمد، یک سرمایه گذاری مالی محسوب می شود.

ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس می تواند بسیار بالا باشد و کسانی که دانش آن را در این بازار دارند، می توانند با مدیریت ریسک در این بازار فعالیت کنند و بازدهی بیشتری نسبت به سایر دارایی ها بدست آورند. البته دریافت سود، منوط به کسب دانش و آموزش های لازم می باشد.

اوراق بدهی

اوراق بدهی دارایی های مالی هستند که صاحبان آن ها را به جریان پرداخت سود واگذار می کنند. برخلاف دیگر اوراق بهادار، اوراق بدهی به وام گیرنده نیاز دارد تا اصل وام گرفته شده را بازپرداخت کند. نرخ بهره برای تضمین بدهی به اعتبار قابل درک وام گیرنده بستگی دارد.

سپرده بانکی

سپرده بانکی یکی از انواع سرمایه گذاری

سپرده های بانکی شامل پول هایی است که برای نگهداری در موسسات بانکی قرار می گیرد. این سپرده ها به حساب های سپرده گذاری مانند حساب های پس انداز، حساب های چک و حساب های بازار پول واریز می شود. دارنده حساب حق دارد وجوه واریز شده را برداشت کند؛ همانطور که در شرایط و ضوابط حاکم بر توافق نامه تنظیم شده است.

صندوق های سرمایه گذاری

صندوق های سرمایه گذاری متعلق به سرمایه گذاران زیادی است که برای خرید جمعی اوراق بهادار استفاده می شود؛ در حالیکه هر سرمایه گذار مالکیت و کنترل سهام خود را حفظ می کند.

ویژگی های یک صندوق سرمایه گذاری عبارت اند از:

انتخاب گسترده تری از فرصت های سرمایه گذاری
فراهم کردن تخصص مدیریت بیشتر و هزینه های سرمایه گذاری کمتر نسبت به آنچه سرمایه گذاران می توانند به تنهایی بدست آورند.
انواع صندوق های سرمایه گذاری شامل صندوق های سرمایه گذاری مشترک، صندوق های قابل معامله در بورس، صندوق های بازار پول و صندوق انواع مدل های ریسک در بازار مالی های تامینی است.

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت

درآمد ثابت به طور کلی به آن نوع از سرمایه گذاری اشاره دارد که تا زمان سررسید آن به سرمایه گذاران سود ثابت پرداخت می کند.

سرمایه گذاران مبلغ اصلی را که سرمایه گذاری کرده اند دریافت می کنند.
اوراق قرضه دولتی و شرکتی، متداول ترین انواع محصولات با درآمد ثابت هستند. برخلاف حقوق صاحبان سهام که ممکن است هیچ جریان نقدی به سرمایه گذاران پرداخت نکنند، می توان پرداخت ها را براساس برخی اقدامات اساسی تغییر داد. مانند نرخ بهره کوتاه مدت، پرداخت های اوراق بهادار با درآمد ثابت از قبل مشخص است.

صندوق سرمایه گذاری در سهام

در واقع این صندوق ها درصد مشخصی از دارایی خود را به سهام شرکت های بورسی و مابقی را به اوراق مشارکت اختصاص می دهند. به این ترتیب ریسک بالاتری به نسبت صندوق های درآمد ثابت دارد و همچنین احتمال بازدهی بیشتر نیز وجود دارد.

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله یکی از انواع سرمایه گذاری

صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس را می توان یک دارایی در سبد دارایی هر سرمایه گذار (از مدیران مالی تا یک سرمایه گذار مبتدی که تازه کار خود را شروع کرده‌ است) یاد کرد. همچنین ETF را می‌توان همانند سهام در طول یک روز معاملاتی، معامله کرد.

طرح و برنامه مالی سرمایه گذاری

یک طرح سرمایه گذاری بخشی از یک برنامه مالی جامع است که یک استراتژی سرمایه گذاری را ترسیم می کند تا به شما کمک کند اهداف بلندمدت و کوتاه مدت خود مانند بازنشستگی یا خرید خانه را با در نظر گرفتن موارد زیر برآورده کنید:

تحمل ریسک
متنوع سازی و تخصیص دارایی

برنامه های سرمایه گذاری به طور معمول برای کمک به شما در تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در سهام، اوراق قرضه، پول نقد و املاک و مستغلات، جهت به حداکثر رساندن بازده، طراحی می شوند.

آن ها همچنین به شما کمک می کنند تا از بین طیف وسیعی از انواع سرمایه گذاری های موجود، از جمله سرمایه گذاری های داخل برنامه بازنشستگی تحت حمایت شرکت، یکی را انتخاب کنید.

اهداف سرمایه گذاری

اگر می خواهید یک سرمایه گذار موفق باشید، بیش از همه یک سوال وجود دارد که باید به آن پاسخ دهید و سوال مذکور این است که" چرا من این کار را می کنم؟"

آیا می توانید هر کدام از اهداف فعلی خود را در زیر مشاهده کنید؟

خرید خانه
آینده فرزندان
ذخیره برای موارد اضطراری
بازنشستگی
رشد خانواده
ازدواج كردن
یک تغییر شغلی
شروع کار
تعطیلات شغلی
.

همه افراد برای سرمایه گذاری به دلیل نیاز دارند. اگر هنگام تنظیم سرمایه گذاری هدف مشخصی در ذهن ندارید، موفق نخواهید شد. دلیل سرمایه گذاری اولین قدم در راه رشد شماست.

جمع بندی

در این مقاله با انواع سرمایه گذاری آشنا شدیم و سرمایه گذاری را از نقطه نظرهای مختلف مانند افق زمانی و یا اقلام سرمایه گذاری می توان به روش های مختلف تقسیم بندی کرد که در اینجا به تعدادی از آن ها اشاره شد. همچنین برای داشتن یک سرمایه گذاری موفق همیشه باید هدف خود را از سرمایه گذاری مشخص کنید. این امر به انتخاب نوع سرمایه گذاری و استراتژی شما بسیار کمک خواهد کرد.

اندازه گیری ریسک به چه روش هایی انجام می شود؟

اندازه گیری ریسک

سرمایه گذاران به هنگام اخذ تصمیمات سرمایه گذاری به طور هم زمان ریسک و بازده حاصل از گزینه‌های مختلف را مد نظر قرار می دهند. ریسک و بازده اگر تنها ابعاد تأثیرگذار در زمینه تصمیمات سرمایه گذاری نباشد، بدون شک مهمترین آن‌ها به شمار می رود. در واقع آن چه که در دانش مالی از آن به عنوان رفتار عقلایی تعبیر می‌شود، چیزی جز توجه صرف به این دو بعد به هنگام تجزیه و تحلیل فرصت‌های سرمایه گذاری نیست. در ادبیات مالی و اقتصادی به وضوح عنوان می‌شود، فرد عاقل کسی است که به دنبال دستیابی به سطح معینی از بازده با تحمل حداقل ریسک ممکن است. به عبارتی دیگر، وی خواستار دستیابی به حداکثر بازده در سطح معینی از ریسک است. بنابراین، ریسک جزء جدانشدنی بازده است و نمی توان در مورد بازده سرمایه گذاری بدون توجه به ریسک مترتب بر آن صحبت کرد. به بیانی دیگر، ریسک صفت بازده است و نمی توان هیچ موصوفی را صرف نظر از صفتش تشریح کرد. همه سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار نیز با موضوع ریسک روبه رو هستند. بنابراین، اندازه گیری ریسک از مهم ترین مسائل نزد سرمایه گذاران می‌باشد.

ریسک چیست؟

ریسک در تعریف عام، احتمالی است که یک کنش یا کنش‌وری (یا بی کنشی) مشخص منجر به زیان یا بروندادها و پیامدهای ناخوشایند و ناخواسته گردد. تقریباً همه کوشش‌های بشری دربردارنده ی درجاتی از ریسک است، با این همه برخی از آن‌ها ریسک‌های بیشتری را به همراه دارند. در ادبیات مالی ریسک را می‌توان به صورت رویدادهای غیر منتظره که معمولاً به صورت تغییر در ارزش دارایی‌ها یا بدهی‌ها می ‌باشد، تعریف کرد. بنگاه‌ها در معرض انواع مختلف ریسک قرار دارند که به‌طور کلی می‌توان به دو دسته “ریسک‌های تجاری” و “ریسک‌های غیرتجاری” تقسیم کرد. فرهنگ وبستر ریسک را “در معرض خطر قرار گرفتن” تعریف کرده است. گالیتز ریسک را هر گونه نوسانات در هر نوع عایدی می‌داند. تعریف مذکور این مطلب را روشن میکند که تغییرات احتمالی آینده برای یک شاخص خاص چه مثبت و چه منفی ما را با ریسک مواجه می‌سازد. بنابراین امکان دارد تغییرات ما را منتفع و یا متضرر سازد. گیلیب ریسک را چنین تعریف کرده است:

هر پدیده‌ای که بتواند نتیجه حاصل از آنچه سرمایه گذار انتظار دارد را منحرف سازد ریسک نامیده می‌شود. اولین بار هری مارکویتز بر اساس تعاریف کمی ارائه شده، شاخص عددی برای ریسک معرفی کرد. وی ریسک را انحراف معیار چند دوره‌ای یک متغیر تعریف کرد. دیدگاه دیگری در خصوص ریسک وجود دارد که تنها به جنبه منفی نوسانات توجه دارد.

دو نوع مهم ریسک

کل ریسک را می‌توان به دو دسته کلی ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک تقسیم نمود ریسک غیر سیستماتیک ریسکی است که ناشی از خصوصیات خاص شرکت از جمله نوع محصول ساختار سرمایه سهامداران عمده و غیره می‌باشد. ریسک سیستماتیک ناشی از تحولات کلی بازار و اقتصاد بوده و تنها مختص به شرکت خاصی نمی‌باشد به دیگر بیان ریسک سیستماتیک در اثر حرکت‌های کلی بازار به وجود می‌آید. طبق نظریه ‌های پرتفولیو می‌توان ریسک غیر سیستماتیک را از میان برد ولیکن ریسک سیستماتیک همچنان باقی می‌ماند. شاخص بتا شاخصی برای اندازه‌گیری همنوایی حرکت یک شرکت با حرکت کل بازار یا شاخصی برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک است. لذا به بیان دیگر می توان ریسکهای تجاری را ریسک‌هایی دانست که یک بنگاه کاملا به آن‌ها واقف است و از آنها برای ایجاد مزیت رقابتی و ایجاد ارزش برای سهامدارن استفاده می‌کند. این ریسک‌ها به بازار محصولات و خدماتی که بنگاه در آن‌ها فعالیت می‌کند بستگی دارد و شامل نوآوری های تکنولوژیکی، طراحی خدمات و محصولات و بازاریابی آن‌ها می‌شود. فعالیت‌های تجاری یک بنگاه در معرض ریسک‌های کلان اقتصادی نیز قرار دارد. این ریسک‌ها از چرخه‌های اقتصادی و حتی سیاست‌های پولی و مالی دولت نیز ناشی می‌شوند.

سایر انواع ریسک

از جمله سایر انواع ریسک های مهم می توان به ریسک مالی اشاره کرد:

ریسک‌های مالی در حیطه ریسک های غیر تجاری قرار می‌گیرند. این ریسک‌ها ناشی از تقبل زیان‌های احتمالی در بازارهای مالی است. می‌توان به منظور تمرکز بنگاه‌ها بر اموری که در آن‌ها تسلط دارند، ریسک‌های مالی را بهینه کرد. ریسک‌های اساسی موسسات مالی را می‌توان شامل ریسک بازار، اعتباری، نقدینگی و عملیاتی دانست. این ریسک‌ها مهمترین عوامل توجیه کننده نوسانات بازده در موسسات مالی هستند که در زیر به اختصار توضیح داده می‌شود.

ریسک بازار، ریسک ناشی از حرکات یا نوسان‌های غیر منتظره قیمت‌ها یا نرخ‌های بازار است. با این تعریف می‌توان آن را از سایر انواع ریسک‌ها مثل ریسک نقدینگی و عملیاتی تمایز داد. در عین حال، ریسک بازار را نمی‌توان به طور کامل از چنین ریسک انواع مدل های ریسک در بازار مالی هایی تفکیک نمود، چرا که گاهی اوقات آن ریسک‌ها منشا ریسک بازارند. لایه های مختلفی از ریسک بازار وجود دارد. لایه‌های مختلف ریسک بازار عبارت است از:

ریسک سهام: لایه ای از ریسک بازار است که به موقعیت‌های بازار سهام مربوط می‌شود.
ریسک نرخ ارز: ریسک‌های مربوط به موقعیت‌های خارجی و نرخ‌های متفابل ارز است.
ریسک اوراق بهادار با درآمد ثابت: ریسک‌هایی است به انواع مدل های ریسک در بازار مالی موقعیت ابزار با درآمد ثابت، مانند اوراق قرضه و ابزار حساس به نرخ بهره مانند تاخت نرخ بهره مربوط می‌شود.
ریسک کالا: ریسک‌هایی است که به موقعیت‌های موسسه در ارتباط با کالاهایی همچون فرآورده‌های کشاورزی، انرژی، فلزات و مشابه این‌ها مربوط می گردد.

ریسک بازار به لحاظ کمی به دو صورت بیان می‌شود. ریسک مطلق که با واحد پولی سنجیده می‌شود و ریسک نسبی که نسبت به شاخصی معین اندازه گیری می‌شود. صورت اول بر نوسان بازده کل تمرکز می کند و صورت دوم، ریسک را بر اساس خطای ردگیری یا انحراف از یک شاخص اندازه می گیرد. ارزش در معرض خطر مثالی برای ریسک مطلق و ضریب بتا نمونه ای از ریسک نسبی است.

این نوع ریسک زمانی تحقق مییابد که طرف قرارداد نتواند به تعهدات خود عمل نماید. میزان ریسک اعتباری همان میزان مبلغی است که نکول شده است. ریسک اعتباری معمولا ناشی از یک رویداد اعتباری است بدین صورت که قبل از سررسید قرار داد در نتیجه یک اتفاق اعتباری توانایی طرف قرارداد در انجام تعهداتش دچار تغییر می‌شود. ریسک اعتباری اغلب در قراردادهای مربوط به اوراق قرضه، وام و اوراق مشتقه رخ می دهد. هر چقدر ارزش اولیه قرارداد اوراق مذکور کمتر باشد، ریسک اعتباری آن‌ها نیز کمتر خواهد بود.

این نوع ریسک دو صورت دارد، ریسک نقد شوندگی دارایی‌ها و ریسک نقدینگی تامین وجوه. ریسک نقدشوندگی دارایی‌ها که به نام ریسک نقدینگی بازار- محصول هم شناخته می‌شود، زمانی بروز می کند که معامله با قیمت رایج بازار قابل اجرا نباشد و علت آن ممکن است حجم یا اندازه موقعیت خرید یا فروش نسبت به معاملات عادی باشد. این ریسک در میان طبقات انواع مدل های ریسک در بازار مالی مختلف دارایی‌ها و نیز در زمان‌های مختلف، بسته به شرایط بازار تغییر می کند. بعضی دارایی‌ها مانند ارزهای اصلی یا اوراق قرضه خزانه، بازار پرعمق دارند و موقعیت‌ها اغلب به راحتی، با نوسان کوچکی در قیمت نقد می‌شود. در سایر موارد، مانند قراردادهای مشتقه در بازارهای فرابورس یا اوراق بهادر بازارهای نوظهور، هر معامله ممکن است به سرعت قیمت‌ها را متاثر کند و صف خرید یا فروش پیدا شود.

البته این موضوع به حجم موقعیت هم بستگی دارد. ریسک نقدینگی تامین وجوه یا ریسک جریان نقدی به عدم توانایی در تامین وجوه برای پرداخت تعهدات برمی گردد. این وضعیت ممکن است موسسه را مجبور کند دارایی‌های خود را فورا به وجه نقد تبدیل کند و بدین ترتیب ضرر روی کاغذ به ضرر واقعی تبدیل می شود. این موضوع به ویژه در مورد سبد دارایی‌هایی که با وام تامین مالی شده است، به هنگام مواجهه با اخطار تادیه وثیقه از جانب طلبکاران، به معضل بدل می‌شود. ریسک جریان نقدی زمانی به ریسک نقدینگی بازار- محصول مرتبط می‌شود که سبد موسسه شامل دارایی‌هایی با نقدشوندگی پایین باشد و موسسه ناچار باشد برای تامین تعهدات خود این دارایی ها را به قیمت پایین تر از قیمت عادلانه بازار به فروش رساند. بنابراین، اگر ذخیره وجه نقد کافی نباشد، ممکن است در شرایطی که ارزش بازار دارایی‌ها سقوط کرده است، الزام به پرداخت و ایفای تعهدات، موسسه را به نقد کردن اجباری سبد دارایی در قیمت‌های پایین آمده وادار نماید. این چرخه قبول ضرر که با دریافت اخطار تادیه وثیقه شدیدتر می‌شود، گاهی به مارپیچ مرگ تعبیر می گردد.

کمیته بازل، ریسک عملیاتی را ریسک زیان ناشی از فرآیندهای داخلی، افراد و سیستم‌های غیردقیق (ناکافی) یا معیوب یا ریسک زیان ناشی از حوادث خارجی تعریف کرده است. ریسک‌های عملیاتی ممکن است به ریسک های اعتباری و بازار منجر شود. به طور نمونه، یک اشتباه عملیاتی در معامله مانند عدم انجام تسویه می تواند به طور همزمان ریسک اعتباری و بازار ایجاد کند، چراکه همانند نکول اعتباری، قیمت‌های بازار را متاثر می سازد. قیمت گذاری مشتقه‌های پیچیده هم مشکلات عملیاتی بالقوه ای ایجاد می کند. ریسک مدل از خطر اشتباه در مدل قیمت گذاری موقعیت‌ها ناشی می‌شود. ریسک مدل بسیار بی سر و صداست و به همین دلیل شناسایی و ارزیابی آن چندان ساده نیست. برای مقابله با ریسک مدل، باید مدل ها را با استفاده از قیمت‌های بازار یا قیمت‌های شبیه سازی شده، مورد ارزیابی مستقل قرار داد. بهترین راه مقابله با ریسک عملیاتی حصول اطمینان از اعتبار سیستم‌ها و مدل‌ها، تفکیک شفاف مسئولیت‌ها، اعمال کنترل‌های داخلی قوی و پیاده سازی برنامه‌های اقتضایی دوره ای است.

تاریخچه اندازه گیری ریسک

تلاش ها برای طراحی ابزار اندازه گیری ریسک از نیمه اول قرن بیستم آغاز شد. مکالی در سال ۱۹۸۳، دیرش را به عنوان سنجه ریسک معرفی کرد که ابزاری ساده و در عین حال کارآمد برای سنجش ریسک اوراق بهادار با درآمد ثابت است. ادامه بررسی‌های مکالی به شناسایی رابطه غیرخطی ارزش اوراق بهادار با درآمد ثابت و نرخ بهره بازار منتهی شد و معیار تحدب به عنوان شاخصی مکمل برای محاسبه ریسک این اوراق معرفی گردید. در سال ۱۹۵۲، مارکویتز با ارایه مدلی کمی جهت انتخاب سبد دارایی‌ها، برای اولین بار مقوله ریسک را در کنار بازده مدنظر قرار داد. وی انحراف معیار را به عنوان سنجه ریسک در نظر گرفت. شاگرد او ویلیام شارپ، شاخص بتا را برای اندازه گیری تغییرات نسبی ارزش هر سهم در قبال تغییرات نسبی ارزش بازار با معرفی خط مشخصات ارایه کرد. وی با طراحی مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای، مدیریت علمی سبد دارایی را پایه گذاری نمود. بعد از دهه ۱۹۷۰ و افزایش روزافزون ریسک در جنبه‌های مختلف تصمیمات مالی، توجه مدیران بیش از پیش به اندازه گیری و مدیریت ریسک جلب شد.

در این دوران، کنترل ریسک به عنوان عاملی برای ایجاد ارزش بیشتر مورد توجه قرار گرفت و نرخ‌های بازدهی تعدیل شده بر اساس ریسک، ملاک ارزیابی قرار گرفت. برخی نظریه‌های قدیمی که به علت زمان بر بودن و پیچیدگی‌های محاسباتی کنار گذاشته شده بود، همزمان با پیدایش ابررایانه‌ها مجددا مطرح شد. ریسک نامطلوب از جمله این نظریه‌ها بود که قبلا توسط پیشگامان علم مالی مطرح شده بود و در سال ۱۹۹۶ جانی دوباره یافت و تحقیقات مفصلی در آن مورد انجام گرفت که چالش‌های آن هنوز ادامه دارد. در سال ۱۹۹۳، موسسه جی. پی. مورگان مدل ارزش در معرض خطر را معرفی کرد. این معیار که تمامی انواع ریسک را در یک عدد خلاصه می کرد، برای استفاده کنندگان بسیار جذاب به نظر آمد و هر روز به کاربردهای آن افزوده شد. به دنبال آن، روش‌های محاسباتی پیچیده ای همانند فرآیندهای تصادفی و شبیه سازی برای افزایش دقت مدل‌های این سنجه توسعه یافت. همچنین در جدول زیر مهم ترین ابزارهای ۷۰ سال گذشته برای مدیریت ریسک ارائه شده است:

ابزار مدیریت ریسک	سال
دیرش اوراق قرضه	۱۹۳۸
مدل میانگین- واریانس مارکویتز	۱۹۵۲
مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای	۱۹۶۳
مدل های چند عاملی	۱۹۶۶
مدل قیمت گذاری اختبار معامله بلک شولز	۱۹۷۳
دارایی های ریسک موزون برای بانک ها	۱۹۸۸
آزمون استرس	۱۹۹۲
ارزش در معرض ریسک	۱۹۹۳
ریسک متریکس	۱۹۹۴
کردیت متریکس	۱۹۹۷
مدیریت جامع ریسک بنگاه اقتصادی	۲۰۰۰

روش‌های اندازه‌ گیری ریسک

معیارهای اندازه گیری ریسک اولین بار با مطالعه شاخص‌های پراکندگی آماری تعیین شد و پس از آن سنجه های جدیدتری مانند دیرش، ضریب بتا و ارزش در معرض خطر توسعه یافت. ریسک عبارت است از احتمال نوسانات آتی نرخ بازدهی. شاخص‌های مختلفی برای تبیین نوسانات مورد استفاده قرار می‌گیرد که بعضی از مهم‌ترین آن‌ها بدین صورت هستند:

می‌توان گروه بندی ایی از سنجه‌های ریسک ارایه داد که بر نحوه اندازه گیری ریسک استوار است:

این سنجه ها، پراکندگی یک متغیر را در اطراف میانگین و یا پارامتر تصادفی دیگر اندازه گیری میکند. واریانس و انحراف معیار دو نمونه از این سنجه‌ها هستند.

موضوع اندازه گیری این سنجه‌ها تغییرات متغیر وابسته بر اثر تغییرات متغیر مستقل است. دیرش و ضریب بتا دو نمونه از این سنجه‌هاست.

این سنجه‌ها برعکس سنجههای نوسان، تنها بر بخش مخرب ریسک تمرکز دارند و نوسانات زیر سطح میانگین و یا متغیر هدف را محاسبه می کنند. نیم واریانس، نیم بتا و ارزش در معرض خطر از این نوع سنجه‌ها هستند. سنجه‌های ریسک نامطلوب، به دو زیرگروه تقسیم شده است. این زیرگروه‌ها شامل نیمسنجه‌های ریسک و سنجه‌های ریسک مبتنی بر صدک است. ارزش در معرض خطر از دسته سنجه‌های ریسک مبتنی بر صدک است. در بخش بعدی این مقاله به توضیح جزئیات بیشتری از سنجه های ریسک خواهیم پرداخت.

انواع سرمایه گذاری

سرمایه گذاری به چه معناست؟

سرمایه گذاری چیست

سرمایه گذاری، دارایی یا اقلامی است که با این امید خریداری می شود که در آینده درآمدزایی کند یا ارزش آن افزایش یابد.
یک سرمایه گذاری همیشه مربوط به هزینه برخی از دارایی های امروز (زمان، پول، تلاش و. ) به امید بازدهی بیشتر در آینده می باشد.
یک سرمایه گذاری می تواند به هر مکانیسمی که برای تولید درآمد در آینده استفاده می شود، اشاره داشته باشد؛ از جمله اوراق قرضه، سهام، املاک و مستغلات و.

در ادامه مقاله با انواع سرمایه گذاری و جزییات مربوط به آن آشنا می شویم.